نتیجه گیری
پیشنهاد ها
۱۱۳
۱۱۵
فهرست منابع
۱۱۷
فهرست تفصیلی
۱۲۱
علائم اختصاری:
قانون ترجمه و تکثیر کتب ، نشریات و آثار صوتی مصوب ۶/۱۰/۱۳۵۲
ق ت ت ک ن آ
قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای مصوب ۴/۱۰/۱۳۷۹
ق ح ح پ ن
قانون حمایت از حقوق مولفان ، مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۱/۱۰/۱۳۸۴
ق ح ح م م ه
واژگان کلیدی :
نرم افزارهای رایانه ای
حقوق مالکیت ادبی و هنری
حقوق مادی
حقوق معنوی
مستثنیات حقوق مادی
مقدمه :
بیان مساله :
پیشرفت سریع تکنولوژی ، به ویژه فناوری اطلاعات[۱] و ارتباطات روز به روز چشم اندازها و افق های روشن تری را جهت تسخیر قلل علمی ، فنی و صنعتی و حل مشکلات و مسائل بشر فراهم کرده است . در این بین نرم افزارهای رایانه ای که جزئی از خانواده ی بزرگ فناوری اطلاعات هستند سهم برجسته ای را به خود اختصاص داده است . شناخت حقوق راجع به نرم افزارهای رایانه ای و سیستمی که قانون گذار ایران در حمایت از این آثار برگزیده راه گشای حمایت گسترده و کامل تر از این حقوق نوین می باشد .
قانون گذار ایران سیستمی دوگانه را در حمایت از نرم افزارهای رایانه ای برگزیده است که شناخت این سیستم دوگانه و حل مسائل راجع به آن در گرو بررسی این حقوق و حقوقی است که در حمایت از سایر آثار ادبی و هنری شناخته شده است . در واقع آثار نرم افزاری دارای تفاوت هایی با سایر آثار ادبی و هنری است که وضع مقررات ویژه در برخی موارد را ضروری می گرداند از جمله این که ، نرم افزارها برخلاف عمده آثار ادبی و هنری کمتر فاقد جنبه های ذوقی و زیباشناسانه هستند . از سوی دیگر ، نرم افزارها اصولا جنبه کاربردی دارند در حالی که سایر آثار ادبی و هنری به طور استثنایی قابل استفاده برای رفع نیازهای مادی بشر هستند . سرانجام ، برای بهره برداری از نرم افزار استفاده از رایانه یا کامپیوتر ضروری است ولی سایر آثار ادبی و هنری بدون استفاده از رایانه و مستقیما قابل استفاده هستند .
علی رغم این تفاوت ها بین نرم افزارها و سایر آثار ادبی و هنری وجوه اشتراک فراوانی از جمله لزوم اصالت و عدم توجه به ویژگی های اثر و نیز از حیث برخی حمایت های ضروری وجود دارد . بنابراین شناختن ماهیت نرم افزارها و حقوق مادی و معنوی که به پدیدآورندگان آن ها تعلق می گیرد و به طور خلاصه وجوه افتراق و اشتراک بین نرم افزارها و سایر آثار ادبی و هنری به ویژه از حیث حقوق پدیدآورندگان آن ها ضرورت دارد .
ضرورت و اهداف تحقیق :
همواره این مساله که نرم افزارها در حقوق ایران دارای چه شرایطی هستند و پاسخ به این سوال که آیا سیستم حمایتی آثار ادبی و هنری و یا حتی تلفیقی از دو سیستم ادبی و اختراع مناسب اندام نرم افزار است مورد تحقیق های بسیار بوده است . اما نکته ای که در اغلب موارد به آن توجهی نشده ، این است که نرم افزارها چه خصوصیاتی دارند و آیا با توجه به این خصوصیات لازم بوده که مورد حمایت خاص قرار بگیرند یا خیر؟ سوال دیگری که ضرورت این تحقیق را نشان خواهد داد این است که آیا با برگزیدن سیستم خاص مشکلات عمده در مورد نرم افزارها حل خواهد شد ؟
مجموعه این تردیدها و سوالاتی از این قبیل ما را بر آن داشت که به عنوان تحقیقی خاص در مورد نرم افزار و مقایسه آن با سایر آثار ادبی و هنری به موضوع بپردازیم . در این تحقیق سعی خواهد که ابتدا گزارشی واضح از سیر تولید یک نرم افزار مورد بررسی قرار بگیرد تا خصیصه های اصلی یک نرم افزار معلوم گردد سپس سیستم حمایتی قانون گذار ایران به طور کلی شناخته شود و تفاوت ها و شباهت های این دو گروه از آثار مورد بررسی قرار گیرد تا به وضوح معلوم گردد که نیاز ما در مورد حمایت از نرم افزار چه بوده است و آیا قانون و سیستم فعلی این نیاز را بر طرف ساخته است یا خیر ؟
سوالات تحقیق :
پرسش اصلی :
- با توجه به ویژگی های نرم افزارها در مقایسه با سایر آثار ادبی و هنری نظیر ضرورت وجود کامپیوتر[۲] برای بهره برداری از نرم افزار و ماهیت فنی برنامه های رایانه ای آیا حمایت های خاص از نرم افزارها ضروری است ؟
پرسش های فرعی :
- چه رابطه ای بین قواعد حمایت از نرم افزارهای رایانه ای با قواعد حاکم بر سایر آثار ادبی و هنری وجود دارد ؟
- حقوق نرم افزارهای رایانه ای با سایر آثار ادبی و هنری چه تفاوت ها و شباهت هایی دارد ؟
فرضیه ها :
فرضیه اصلی :
نرم افزار رایانه ای دارای ویژگی هایی از قبیل ضرورت وجود کامپیوتر برای بهره برداری از نرم افزار ، ماهیت فنی برنامه های رایانه ای هستند که نیازمند حمایت هایی متفاوت از سایر آثار ادبی و هنری از حیث حقوق مادی ، حقوق معنوی و مستثنیات حقوق مادی و مدت حمایت است .
فرضیه های فرعی :
- در حقوق ایران نرم افزارها تحت نظام خاص حمایت می شوند هر چند این نظام برگردان ناقص نظام حقوق مالکیت ادبی و هنری است .
- نرم افزارهای رایانه ای شباهت هایی با سایر آثار ادبی و هنری دارد که موجب می شود برخی از قواعد حقوق آثار ادبی و هنری در مورد نرم افزارها هم قابل اعمال باشد .