-
- معیارهای عملیاتی
الف) نرخ تحویل بموقع (ODR)، عملکرد عمومی برای قابلیت تحویل زنجیره تأمین می باشد . این معیار به عملکرد زنجیره تأمین در ارائه محصول مناسب در مکان مناسب، در زمان مناسب، در شرایط بسته بندی مناسب در مقدار مناسب و با مدارک مناسب به مشتری مناسب اشاره دارد.
ب) چرخه زمانی (CT) (تکمیل سفارش در زمان آغاز تا تکمیل یک فرایند تولید) این عملکرد به مسئولیت پذیری زنجیره تأمین اشاره دارد. اشاره به سرعت زنجیره تأمین در فراهم آوردن محصولات یا خدمات به مشتریان دارد.
ج) توانایی یا انعطاف پذیری تولید (توانایی تولید داخلی IMC) این عملکرد به انعطاف پذیری زنجیره تأمین اشاره دارد. اشاره به چابکی زنجیره تامین در پاسخگویی به تغییرات بازار برای بدست اوردن یا حفظ مزیت رقابتی می باشد(Srvulaki & Davis, 2010, Tallontire, 2001).
۲-۲-۹) شناخت زنجیره های تامین
پذیرش و به کارگیری یک استراتژی مدیریت زنجیره تامین نیازمند تلاش قابل ملاحظه و ارائه یک سری تغییـرات در جهت گیری های سازمانها است. به همین دلیل بسیار مهم اسـت کـه سـازمانها یـک اسـتنباط و درک عمیـق در جزئیات زنجیره های عرضه جاری و فرآیندهای مرتبط با آنها داشته باشـند. ایـن شـناخت باعـث جهـت دهـی بـه سازمانها در تلاش هایشان جهت تشخیص زنجیره های تامین گوناگون مرتبط با آنها و تعیین پروسه هایی که اهمیـت بیشتری در توسعه زنجیره تامین آنها دارد، می شود(Srvulaki, & Davis, 2010).
-
- زنجیره تامین اصلی (محوری )
اکثر سازمانها به طور همزمان عضو زنجیره های تامین متعددی هستند. یک سازمان در یک زنجیره، بسـته بـه نـوع زنجیره مجموعه ای از محصولات و خدمات را ارائه می کند. هر کدام از این زنجیره های تامین که سازمان جزئی از آن محسوب می شود هم حلقه های داخلی و هم حلقـه هـای خارجی دارد. در هر حال بعید است که تمام زنجیره های تامین یک سازمان اهمیت یکسـانی در تعیـین اسـتراتژی مدیریت زنجیره تامین سازمان داشته باشد. بنابراین یک سازمان باید فعالیت های زنجیره تامین خـود را بـر روی آن زنجیره هایی متمرکز کند که نقش کلیدی تـری در موفقیـت سـازمان دارد. در بحـث زنجیـره هـای تـامین اخـتلاف زنجیره های تامین داخلی و خارجی رامطرح می کنیم(Folan & Browne, 2005).
-
- زنجیره های تامین داخلی
زنجیره تامین داخلی آن بخش از یک زنجیره تامین اسـت کـه در داخـل یـک سـازمان بـه طـور مجزا وجـود دارد. زنجیره های تامین داخلی ممکن است نسبتا پیچیده باشند. در مورد ساختارهای سازمانی چند بخشی بـین المللـی موجود در بسیاری از صنایع، زنجیره تامین داخلی آنها بسیار پیچیده است. اقدام جهت شناخت متناسب زنجیره های تامین در یک سازمان، معمولا نقطه شروع مناسبی بـرای مشـارکت هـایی است که به دنبال کسب مزیت توسط مـدیریت زنجیـره تـامین هسـتند. جالـب اسـت متـذکر شـویم کـه در ایـن ساختارهای چند بخشی، کارمندان یک بخش، سایر بخشـها را بـه عنـوان تـامین کننـدگان خـارجی یـا مشـتریانی خارجی می بینند(Ellram, Tate & Billington, 2004).
-
- زنجیره های تامین خارجی
بعد از شناخت زنجیره تامین داخلی لازم است تامین بخش زنجیره های عرضه تحلیـل و توسـعه داده شـود (تـامین کنندگان و مشتریان). این عمل اهمیت بسیاری دارد چرا که فرصت هـای مهـم جهـت توسـعه، اغلـب در تـاثیرات متقابل سازمانهای گوناگون عضو زنجیره بدست می آید و از طرفی سازمان های مختلف و محصولات و خـدمات آنهـا که در تحلیل ها وارد می شوند با پیچیدگی زیادی همراه هستند. در اینگونه تحلیل ها، سازمان ها می بایست بیشتر بر روی زنجیره های عرضه ای که در موفقیت سازمان نقش مهمتری دارند، تمرکز کنند. در انتخاب اعضای خارجی می باید موضوعات مختلفی پیگیری شود. اولا موقعیت ها و شرایط رقابتی موجود در بـین اعضای آینده مدیریت زنجیره تامین شناسایی شود، اگر سازمان ها عضو زنجیره رقیب مستقیم هم نباشند تلاشـهای مربوط به مدیریت زنجیره تامین ثمربخش تر و بهره ورتر خواهد شد، در صورتی که روابط رقیبانه بین تامین کننده و خریدار موجود باشد، ممکن است محدودیت هایی در فعالیت های مشترک زنجیره بوجود آید. دوما تمام سازمان ها و نمایندگان آنها باید اهداف مشترکی را دنبال کنند، این بدان معنی نیست که تمام سازمان هـا اهـداف برابـر داشـته باشند، اما باید اهداف مربوطه آنها در طول کل زنجیره تامین سازگار باشند. سوما در صورتی که سازمان هـای عضـو زنجیره احساس کنند که مشارکت آنها سودمند و مفید نیست، مدیریت زنجیـره تـامین پتانسـیل هـای موفقیـت را کاهش می دهد. در مدیریت زنجیره تامین واحدهای مجزای تجارت یا واحدهای وظیفه ای گاهی احساس زیان می کنند (در زمینه اختیار برنامه ریزی، مسئولیت، منبع یابی). در حالیکه نتایج برای سراسر سازمان بهینـه مـی باشد. یک مدیریت زنجیره تامین خارجی موفق نخواهد بود مگر اینکه اعضای تمـام سـازمان هـای درگیـر احسـاس تعهد کنند و به این عقیده داشته باشند که از طریق مدیریت زنجیره تامین سودآوری سازمان افزایش می یابد(احمدی، ۱۳۸۴).
۲-۲-۱۰) فناوری اطلاعات در مدیریت زنجیره تامین
نقش فناوری اطلاعات در مدیریت زنجیره تامین فناوری اطلاعات از طریق ایجاد تغییر در زمینه های زیر باعث تغییر در ماهیت فرصتها و تهدیدات شده است. تغییر در چرخه حیات محصول، افزایش در سرعت توزیع محصولات، افزایش در سرعت توزیع محصولات و خدمات، عرضه محصولات و خدمات جدید، از میان برداشتن محدودیتهای موجود در بازارهای سنتی جغرافیایی و تغییر دادن توازنی که بین دو پدیده استاندارد کردن محصولات و انعطاف پذیری سازمان وجود داشت. فناوری اطلاعات باعث شده است که پدیده صرفه جویی به مقیاس دگرگون شود، مواضع ورودی از میان برداشته شوند و رابطه بین صنایع و مصرف کنندگان مختلف، بستانکاران، مشتریان و شرکتهای رقیب متحول شود(سهرابی، کزازی، و عمید، ١٣٨٨).
۲-۲-۱۰-۱) فواید اطلاعات در زنجیره تأمین
الف- موجب کاهش تغییرپذیری در زنجیره تأمین می گردد.
ب- به تأمین کنندگان در جهت انجام پیش بینی های بهتر با توجه به تغییرات بازار کمک می نماید.
ج- موجب هماهنگی سیستمها و استراتژی های تولید و توزیع می شود.
د- به وسیله ارائه تسهیلاتی برای تحویل در محل اقلام دلخواه مشتریان ، به خرده فروشان امکان خدمت رسانی بهتر به مشتریان خود را می دهد.
ه- به خرده فروشان امکان عکس العمل و وفق پیدا کردن سریعتر نسبت به مشکلات زنجیره تأمین می دهد.
و- موجب کاهش زمان تحویل می گردد(Boon-itt, & Pongpanarat, 2011).
-
-
-
-
-
-
-
- مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در زنجیره تامین سازمانها و شرکتها
-
-
-
-
-
-
الف) کارایی بالای فرایندهای پردازش سفارشات (Order Processing)
ب) کاهش هزینه ها به وسیله مدیریت موجودی به روش “درست به موقع[۳۳]“
ج) ایجاد ارتباط محکم با شرکای تجاری به خاطر سخت شدن مواجهه با یک شبکه تجاری برای رقبـا و در نتیجه بالا رفتن قدرت رقابت زنجیره
د) توانمندی بیشتر برای اختصاصی کردن محصولات و خدمات بر پایه اطلاعات حاصل از مبادلات در طول شبکه تامین(Cao, Mei, Zhang & Qingyu, 2011).
۲-۲-۱۰-۳) زنجیره های تامین سنتی و جدید
زنجیره های تامین سنتی و جدید یک زنجیره تامین تولیدی، به جریان محصـولات فیزیکـی و اطلاعـات مـرتبط از جانـب منبـع بـه سـمت مشتریان اشاره دارد. در این نوع زنجیره، فعالیتهای کلیدی زنجیره شامل برنامه ریزی تولید[۳۴]، خرید[۳۵]، مدیریت مواد[۳۶]، توزیــع[۳۷]، خدمات مشتری[۳۸] و پیش بینی فروش[۳۹] می باشد. این فرایندها برای موفقیت فعالیتهای مختلف زنجیره، چه برای تولیدکننده، چه در محلهـای انبـارش و چـه تامین کنندگان خدمات مشتری حائز اهمیت هستند. در سالهای اخیر تجارت الکترونیکی و اینترنت، بصورتی زیربنائی ویژگیهای زنجیره های تامین را دچار تغییـر کرده است. نحوه آگاهی وکسب اطلاع از محصول، انتخاب، خرید و استفاده از محصولات تغییر یافته اسـت. نتیجه این تغییرات، ایجاد زنجیـره هـای تـامین جدیـدی اسـت کـه بجای تمرکز بر محصول، بر مشتری متمرکز هستند. بالتبع، این زنجیره ها توان تولید محصولات اختصاصی را نیز دارا خواهند بود. در مدلهای زنجیره تامین سنتی، تامین کنندگان مواد اولیه یکی از دو انتهای این زنجیره را تشکیل می دهند. آنها به تولیدکننده ها و توزیع کنندگان متصلند که آنها نیز به نوبـه خـود بـا خـرده فـروش هـا[۴۰] و مصرف کنندگان نهائی در ارتباطند. با آنکه مشتریان نهائی منبع کسب درآمد و سود هستند، امـا بایـد توجـه داشت که آنها تنها بخشی از معادله در این مدل روبه جلو[۴۱] می باشند. در این زنجیـره هـای سنتی، فراینـدهای سـفارش دهـی و پیشـرفت سـفارش کـه مشـتریان، خـرده فروشـان، توزیـع کننـدگان و تولیدکنندگان را درگیر می کند، در طی امور و مکتوبات وقت گیر انجام می گیرند. در طی سالهای اخیر و در اثر توانمند شدن شرکتها بوسیله ویژگیهـای تجـارت الکترونیکـی، بسـیاری سازمانها از مدلهای کسب و کار روبه جلو؛ که در آن تولیدکنندگان، تامین کنندگان، توزیع کننـدگان و تـاجران بازار بیشترین قدرت را در اختیار داشتند، به سمت مدلهای مشتری محور و کششی[۴۲] تغییـر موضع داده اند. این مدلهای جدید کمتر محصول - محور بوده و بیشتر بر خواسـته هـای هـر مشـتری تاکیـد دارند. در پی این اتفاقات، شرکتها به تدریج متوجه شدند که نقطه تعادل در این زنجیره ها از تامین کننـدگان به سمت مشتریان در حال جابجائی است. در زنجیره های تامین سنتی، جریانی از کسب وکار برقرار بود که در آن اجزای مختلف زنجیره هیچ گونه ارتباط موثری با مشتریان نداشتند؛ در حالیکه در مدلهای جدید و مبتنی بر سازوکارهای الکترونیکی، مشتریان با تمامی حلقه های این زنجیره در ارتباطند و اطلاعات مورد نیازشان را دریافت می کنند. در این ارتباط دوطرفه، هم مشتریان سود می برند و هم تولیدکنندگان؛ چرا که مشتری دارای قدرت انتخاب بیشتری است و خدمات بهتری دریافت می کند و تولیدکننده هم با دریافت اطلاعات مورد نیاز، محصولات با کیفیت بالاتر و در زمان مورد توافق را با هزینه های کمتری تحویل داده و مزیت رقابتی خود را بالاتر می برد. نکته قابل ذکر دیگر این است که زنجیره های تامین سنتی، بر پایه سرمایه استوار بودند؛ یعنی در واقع بدون حساسیت نسبت به مشتری و بسیار کند در انطباق با شرایط جدید کسب و کار. حال آنکه زنجیره تامین مبتنی بر وب، کاملا واکنشی است و می تواند به سرعت همراه با تغییرات مدلهای کسب و کار الکترونیکی تغییر کند. مدیریت زنجیره تامین بر رویکردی مشتری محور استوار است. بر این اساس، ارتباط به موقـع و کامـل بـین همه عناصر زنجیره برای اطلاع از نیازهای مشتری و میزان تامین نیازها از ضـروریات زنجیـره اسـت. بـرای تسهیل جریان اطلاعات و مدیریت دقیق آن بستری مناسبی از نرم افزارها و سیستم های اطلاعاتی یکپارچـه و شبکه های اکسترانت و اینترانت موردنیاز است. با به کارگیری تجارت الکترونیک در زنجیره تامین نیز می توان بر مبنای مدلB2B[43] و B2E[44] بـرای توصـیف عملیـات خریـد، فـروش و مبادلـه محـصــولات، خدمات و اطلاعات ازطریق شبکه های رایانه ای و به خصوص اینترنت با تامین کنندگان بهره جست. یکی از عناصر مهم مدیریت زنجیره خودکارسازی امر خرید و فروش بین اعضای زنجیره است(شفیعی، رضایی، ابراهیمـی، ١٣٨٨).