زمانی که تجارت LNG در اروپا آغاز گردید از این مکانیزم جهت تعیین قیمت LNG نیز استفاده میشده و هنوز هم به کار میرود . برای مثال قیمت گذاری LNG نیجریه به صورت زیرمیباشد:
که در آن ، قیمت LNG بر حسب دلار بر میلیون بی تی یو است.
از زمان رقابت LNG با خطوط لوله، سعی شد در سایر قراردادها ، قیمت گذاری از طریق ارتباط با نفت خام برنت[۳۰] که بهطور فزایندهای به عنوان شاخص مورد استفاده قرار می گیرد ، انجام پذیرد چرا که ارتباط قیمت LNG با کالایی که به صورت گسترده مورد معامله قرار می گیرد، هم برای خریدار و هم برای فروشنده سودمندتر است . (نگاهی به صنعت ال ان جی، غلامعلی رحیمی،۱۰۳)
۲-۱۳- نگاهی به بازار اروپا
اروپای غربی بهعنوان یکی از مصرف کنندگان بزرگ انرژی در جهان ( با توجه به اقتصاد روبه رشد خود و افزایش تقاضای روزافزون حامل های انرژی از جمله گاز و بخصوص LNG در این منطقه)، بازار قابل اطمینانی را برای عرضه کنندگان LNG در جهان ایجاد نموده است.
اسپانیا به عنوان بزرگترین وارد کننده LNG در اروپا کننده و دارا بودن اقتصادهای نسبتاً پایدار و روبه رشد، در میان کشورهای اروپایی از اهمیت زیادی برخودار هستند و با توجه به نیاز روزافزون آن به حامل های انرژی و به ویژه گاز، این کشور بهعنوان بازار هدف برای صادرات LNG ایران در نظر گرفته شده اند.
ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر اثبات شده گاز طبیعی در دنیا، راهبردهای کلان خود در توسعه مخازن گاز طبیعی به خصوص میدان گازی پارس جنوبی را طی سالهای اخیر مورد بازبینی قرار داده است. موقعیت جغرافیایی ویژه ایران و دسترسی به آبراههای بینالمللی از یک سو و وجود محدودیتهای اقتصادی و ملاحظات سیاسی در دسترسی به برخی بازارهای هدف گاز طبیعی از طریق خط لوله از سوی دیگر، زمینه مساعدی را برای صادرات LNG به بازارهای هدف در منطقه اروپا و شرق آسیا فراهم ساخته است.
در این سعی شده با بهره گرفتن از آمار و اطلاعات بهدست آمده از وضعیت اقتصادی، میزان مصرف و تقاضای انرژی این کشور و مقایسه یا دیگر کشورهای اروپایی، پتانسیل آن ها برای تقاضای LNG از ایران و نیز پتانسیل های موجود در ایران جهت صادرات LNG به اروپا، در آینده مورد ارزیابی قرار گیرد.
۲-۱۴-تاریخچه گاز طبیعی در اروپا
پس از اولین شوک نفتی دهه هفتاد در اقتصاد غرب، انگیزه های جدید برای استفاده از انرژیهای جدید ایجاد شد که در ابتدا بهترین گزینه برای جایگزینی آن گاز طبیعی بود. با وجود عدم تمایل اروپا برای وابستگی به گاز وارداتی بخصوص از اتحاد جماهیر شوروی، سرانجام به تامین ۳۰ درصد از نیاز خود از طریق واردات گاز از شوروی موافقت نمودند و در این میان به توسعه میدان گازی Troll نروژ به عنوان وزنه تعادلی در مقابل واردات گاز از شوروی پرداختند و پس از مدتی کوتاه الجزایر به عنوان منبع عمده تامین گاز اروپا انتخاب شد. در همین حال مصرف گاز در اروپای شرقی به شدت گسترش یافت و گاز به عنوان انرژی مصرفی اصلی تلقی گردید و صنایع این کشورها را به شدت به خود وابسته ساخت.
کشورهای اروپایی در جهت حمایت از رشد مصرف گاز طبیعی در این قاره همانند صنعت نفت، در این بخش نیز سرمایه گذاری های گستردهای نمودند و با انعقاد قراردادهای بلند مدت با تولیدکنندگان در جهت به حداقل رساندن خطر ریسک تولید، از آنان و رشد این صنعت حمایت نمودند و ابتکار قراردادهای بلند مدت را که اولین بار توسط هلندی ها مطرح گردید در این بخش رواج دادند.
۲-۱۵-روند حرکت بازار گاز در اروپا
ایجاد بازار واحد گاز و برق یک هدف اصلی در اتحادیه اروپا در جهت ایجاد بازار واحد انرژی است. در این راستا اولین بازار واحد برق در سال ۱۹۹۶ و بازار واحد گاز در سال ۱۹۹۸ ایجاد گردید که باعث رقابتیتر شدن بخش انرژی در اروپا شد این موضوع ، نگرانی اروپا در زمینه تامین انرژی در جهت رقابت صنعتی خود با جهان را تا حد زیادی کاهش داد. رقابت بیشتر در صنعت گاز سبب افزایش بهرهوری اقتصادی و کاهش هزینههای مصرفکنندگان شد. اروپا همچنان در حال گذار به سمت بازار کاملا رقابتی گاز است و در این میان مسائلی همچون سرمایهگذاری، امنیت عرضه و روابط مبتنی بر سیاست خارجی مطرح می باشد.
۲-۱۶- وضعیت تقاضای گاز و LNG در بازار اروپا
همانگونه که در نمودار (۳-۱) ملاحظه میشود مصرف گاز در اروپا در بخش های مختلف صنعتی و خانگی از سال ۱۹۹۰ میلادی شاهد رشد سریعی بوده است. بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ میلادی تقاضای گاز در اروپا رشد۲/۴ درصدی و سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ میلادی شاهد رشد ۲ درصدی در سال بوده است. به دلیل رکود اقتصاد جهانی در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ میلادی این تقاضا کاهش ۶/۵ درصدی را تجربه نمود ولی در بین سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ میلادی بار دیگر با افزایش تقاضا روبهرو شد و به رشد قابل توجه ۳/۷ درصدی رسید.
کاهش ذخایر گاز دریای شمال، افزایش هزینه های تولید گاز در اروپا، کمبود منابع فسیلی، لزوم تامین انرژی کارخانجات به ویژه صنعـت برق، مسئله تامین امنیت انتقال گاز از طریق خط لوله بهویژه از روسیه (مناقشه گازی این کشور با اکراین) که خط لوله تامین گاز بخشی از کشورهای اروپایی از آن می گذرد، این کشورها را همواره با چالش جدی روبهرو ساخته، مهمترین عواملی هستند که سبب شد تا LNG در اروپا بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. صادرات گاز از طریق خط لوله، بهترین گزینه بهویژه برای روسیه جهت تامین گاز اروپای شرقی و مرکزی می باشد. انگلستان نیز بخش اعظم گاز مورد نیاز خود را از طریق خط لوله از نروژ تامین می کند. ولی در حال حاضر با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورهای اروپای غربی و دور بودن از مراکزعمده عرضه گاز طبیعی، LNG گزینه بهتری برای این کشورها بهشمار می رود که بخش اعظم آن از طریق استرالیا، نیجریه، الجزایر، لیبی و قطر تامین می گردد. هم اکنون در اروپا در مجموع ۲۰ ترمینال تبدیل مجددگاز در ۸ کشور مختلف اروپایی وجود دارد که ۶ ترمینال در اسپانیا ، ۴ ترمینال در انگلستان ، ۳ ترمینال در فرانسه، در ایتالیا و ترکیه هر کدام ۲ ترمینال ، و در یونان ، پرتغال و هلند هر کدام یک ترمینال قرار دارد.
نمودار (۲-۲) تقاضای گاز بخش های مختلف در اروپا(۲۰۱۰-۱۹۶۰)(به میلیون متر مکعب)
Source: Europeanization of Energy Corridors (Oxford Institute For Energy Studies) (20 May 2011),P.5
همانطور که در نمودار (۲-۲) مشاهده میکنید در سال ۲۰۰۹ میلادی اروپا از مجموع ۵۳۹ میلیارد متر مکعب گاز مصرفی، ۲۹۰ میلیارد متر مکعب را خود تولید نموده ،۳۶۱ میلیارد متر مکعب را از طریق خط لوله و ۶۸ میلیارد متر مکعب را از طریق LNG وارد کرده است. میزان مصرف گاز طبیعی در سال ۲۰۱۰ در منطقه توسعه یافته اروپا (اروپای غربی) بالغ بر ۵/۴۱۶ میلیارد متر مکعب بوده است (جدول ۲-۵) که پیش بینی می شود تا سال ۲۰۱۵ این میزان به ۱/۴۵۷ میلیارد متر مکعب افزایش یابد که نشان دهنده رشد ۷/۹ درصدی تقاضای گاز است.
جدول (۲-۵) میزان مصرف گاز طبیعی در اروپای غربی
دسته بندی علمی – پژوهشی : های مایع سازی گاز مایع طبیعی و مباحث مطرح شده در خصوص ورود …