در ارزشیابی آثار دانش آموزان علاوه بر کیفیت های فنی به بُعد زیباشناختی آنها نیز توجه شود آیزنر(۲۰۰۵)؛ آیزنر(۲۰۰۲،ص۱۸۳) ۶ ارزشیابی همه جانبه و کل گرا باشد میلر(ترجمه مهرمحمدی،۱۳۸۶)؛ مهر محمدی(۱۳۹۰)؛ آیزنر(۲۰۰۲) برودی(به نقل از رضایی؛۱۳۸۳) ۷ تفویض اختیار به دانش آموز جهت انتخاب فرم بازنمایی مورد دلخواه برای ارائه نتایج فعالیتها و عملکرد خویش آیزنر(۲۰۰۵) ۸ توجه به میزان وحدت و هماهنگی بین تمام قسمت های برنامه درسی نصر(۱۳۸۹،ص۳۸) جعفری(۱۳۶۹) ب) مؤلفه های زیبایی شناسی و هنر برای برنامه درسی دوره ابتدایی از منظر دیدگاه صاحبنظران حوزه مطالعات برنامه درسی و هنر با عنایت به اینکه در پژوهش حاضر برای بدست آوردن مؤلفه های زیبایی شناسی و هنری از ۲ منبع ادبیات حوزه مطالعات برنامه درسی و دیدگاه صاحبنظران بهره گرفتیم در اینجا به تشریح دیدگاه های صاحبنظران حوزه مطالعات برنامه درسی و متخصصان حوزه هنر می پردازیم که این دیدگاه ها از طریق مصاحبه گردآوری شده است. برای تشریح این دیدگاه ها از جداول شماره های (۵-۴)و (۶-۴) استفاده شده که در آن نکات کلیدی مصاحبه شوندگان درباره مؤلفه های زیبایی شناسی و هنری به تفکیک عناصر چهارگانه آمده است. پس از تشریح نکات کلیدی دیدگاه های صاحبنظران، مؤلفه های بدست آمده از این دیدگاه ها به تفکیک عناصر چهارگانه برنامه درسی ارائه گردیده است. جدول شماره(۵-۴): نکات کلیدی دیدگاه های صاحبنظران حوزه مطالعات برنامه درسی شماره مصاحبه شونده عناصر نکات کلیدی ۱ ۱ هدف با توجه به اینکه افلاطون ملاک تناسب را برای زیبایی مطرح نموده از منظر زیباشناختی باید بین اهداف تناسب وجود داشته باشد یعنی اهداف برنامه درسی یک مجموعه نظام دار، منسجم ، هماهنگ و متناسب را تشکیل بدهند. توجه به قوه خیال و پرورش آن:ادراک سه مرتبه دارد حس، خیال و عقل. هنر و زیبایی شناسی برخاسته و برآمده از تلاش و تکاپوی قوه خیال می باشند و در برنامه درسی زیباشناسانه، پرورش این قوه جزء اهداف برنامه درسی باشند. جذابیت: اهداف باید جاذبه داشته باشند در قرآن کریم یکی از روش های تفهیم پیام تمثیل می باشد تا ضمن ملموس و محسوس سازی پیام جذابیت داشته باشد در عالم هنر نیز که جذابیت بیشتر مورد توجه قرار می گیرد پس اهداف باید جاذبه داشته باشند.

دیگر به هوای لحظهای دیدار دنبال تو در بدر نمی‌گردم دنبال تو ای امید بی‌حاصل دیوانه و بی خبر نمی‌گردم در ظلمت آن اتاقک خاموش بیچاره و منتظر نمی‌مانم هر لحظه نظر به در نمی‌دوزم وان آه نهان به لب نمی‌رانم در شعر شاعران هنرمند، آنها که یا از راه تجربه و یا ذوق سلیم خود و یا از رهگذر مطالعه در آثار ناقدان به تأثیر هنری قافیه توجه داشته‌اند، اگر دقت کنیم خواهیم دید که اینان به قافیه به عنوان یک کلمۀ ساده که برای پایان بندی مصراعها و ابیات به خدمت گمارده می‌شود، نگاه نمی‌کرده‌اند، بلکه همواره می‌کوشیده‌اند که قافیه را از کلماتی انتخاب کنند که در شعر تشخص و امتیازی دارند و یک کلمه سادۀ نیستند. پایان نامه - مقاله - پروژه ناگفته پیداست که اگر شاعر بخواهد در شعر روی کلمۀ خاصی تکیه کند، اگر آن کلمه را در قافیه قرار دهد این تشخص و برجستگی در حد اعلای خود خواهد بود چنانکه در این بیت فروغ می‌خوانیم: بگذار سایۀ من سرگردان از سایۀ تو، دور و جدا باشد روزی بهم رسیم که گر باشد کس بین ما، نه غیر خدا باشد «عصیان – شعری برای تو» یا در این بیت از شعر «خسته» که تکیه و تأکید فروغ در جنبۀ خطابی و امری شعری است: ای زن که دلی پر از صفا داری از مرد وفا مجو، مجو، هرگز او معنی عشق را نمی‌داند راز دل خود به او مگو هرگز یا در این شعر که جان کلام و هنر شاعر در کلمۀ قافیه مجسم شده است: زنی افسرده نظر کرد بر آن حلقۀ زر دید در نقش فروزندۀ او روزهائی که به امید وفای شوهر به هر رفته، هدر زن پریشان شد و نالید که وای وای، این حلقه که در چهرۀ او باز هم تابش و رخشندگی است حلقۀ بردگی و بندگی است «اسیر -حلقه» که می‌بینیم «بردگی و بندگی» که نقطۀ اوج و زیبایی شعر است در قافیه قرار گرفته و با چه امتیاز و تشخّصی در گوش خواننده طنین می‌افکند و با خواندن این شعر زیبای فروغ به طور حتم به هنر شاعر پی خواهید برد که با چه لطافتی زر با ارزش در نگاهش، حلقۀ بردگی و بندگی است. در پایان شعر، شک و تردید فروغ به حلقۀ زندگی رفع می‌شود و خود پاسخ خویش را در می‌یابد. لذّتی که قافیه از برآورده شدن یک انتظار به وجود می‌آورد. «قافیۀ پیشین در حقیقت نوعی انتظار در خاطر آدمی‌به وجود می‌آورد و قافیه‌های پس از آن این انتظار را برمی‌آورند. لذتی که از آمدن قافیه در شعر می‌بریم تا حدودی به همین مسئله بستگی دارد. یعنی در حقیقت لذت برآورده شدن یک انتظار است و این لذت اگر در تجربه‌های دیگر زندگی نیز مورد بررسی قرار گیرد خواهیم دید که لذت بزرگی است و شاید بزرگ ترین لذتها باشد» (شفیعی کدکنی، ۱۳۸۶: ۷۴). مثلاً در این شعر: من از دو چشم روشن و گریان گریختم از خنده‌های وحشی طوفان گریختم از بستر وصال به آغوش سرد هجر آزرده از ملامت وجدان گریختم «اسیر – گریز و درد» مصراع اول و دوم در خواننده ایجاد نوعی انتظار می‌کند که علت گریختن وی چیست و مصراع چهارم این انتظار را بر‌می‌آورد و لذتی که از قافیه می‌بریم تا حدی از همین نکتۀ روانی سرچشمه می‌گیرد. در خصوص همین لذت برآورده شدن انتظار در آمدن قافیه‌ها «آندره موروا» می‌گوید: «قافیه وزن را فزونی می‌بخشد و انتظار و اشتیاقی در شخص به وجود می‌آورد. نثر از آن جهت بهتر است که بیشتر از شعر ما را غافلگیر می‌کند. شعر به عکس از آنچه به دنبال خواهد آمد خبر می‌دهد. ذهن انسان مترصّد قافیه است و چون به آن بر خورد احساس لذت می‌کنیم[۱۶]» ۴-۱-۲-زیبایی معنوی یا تنوع در عین وحدت : یکی از لذتهای دیگری که قافیه به ما می‌بخشد نوعی زیبایی معنوی است که از یک خصوصیت روانی دیگر سرچشمه گرفته و آن عبارت از این است که وقتی کلمات مشابه را در پایان ابیات می‌خوانیم یا می‌شنویم احساس می‌کنیم که این کلمات در عین وحدت با یکدیگر متفاوت‌اند و در عین تفاوت نوعی وحدت دارند. برای بهتر درک کردن این جنبۀ زیبایی قافیه می‌توانیم در این ابیات از شعر «مرداب» فروغ دقت کنیم : آهوان، ای آهوان دشتها گاه اگر در معبر گلگشت‌ها جویباری یافتید آواز خوان رو به استغنای دریاها روان جاری از ابریشم جریان خویش خفته بر گردونۀ طغیان خویش یال اسب باد در چنگال او

بنابراین نمی توان مقدار نامعلومی از کالا یا کالاهایی مانند فرش که از جهت اندازه، نوع و جنس متفاوت هستند و در نتیجه ارزش مالی مختلف نیز دارند بعنوان مهر قرار داد و اگر هم مهر مجهول بود یا مالیت نداشت طبق ماده ۱۱۰۰ ق.م موجب بطلان نکاح نخواهد شد. بلکه فقط مهر باطل می شود و مانند زمانی است که مهر ذکر نشده باشد و زن در اینصورت مستحق مهرالمثل خواهد بود. ه - قدرت بر تسلیم شوهر باید قدرت بر تسلیم مورد مهر را داشته باشد در غیر اینصورت زن مهر را بدست نخواهد آورد و در نتیجه مهر صحیح نخواهد بود. البته در فقه و قانون مدنی در فصل مهریه، اشاره ای به این شرط نشده است ولی ما می توانیم این شرط را از ماده ۳۸۴ ق.م استفاده کنیم، که چنین بیان می دارد: ” بیع چیزی که خرید و فروش آن قانوناً ممنوع است و یا چیزی که مالیت یا منفعت عقلایی ندارد یا چیزی که بایع قدرت بر تسلیم آن را ندارد باطل است.” دکتر امامی در این زمینه می نویسد: “…. منظور نهایی زن از قراردادن مهر در نکاح بدست آوردن آن است بنابراین چنانچه شوهر مالی را بعنوان مهر به زن تملیک نماید که قدرت بر تسلیم آن را به او ندارد تملیک بلااثر خواهد بود."[۱۸] ۱-۳-۱-۲- مقدار مهرالمسمی تعیین مهریه با تراضی زوجین می باشد و از این حیث در قوانین حقوقی، واحد و میزان مشخصی برای مهرالمسمی لحاظ نشده است. در مورد مقدار مهر در فقه امامیه دو نظر وجود دارد: نظریه اول این است که مهریه از نظر کمی و زیادی محدودیتی ندارد و فقط از جهت کمی آن گفته اند که باید مالیت داشته باشد. چنانچه در تحریرالوسیله چنین آمده است: ” مهریه از نظر کمی و زیادی به مقدار تقدیر نمی شود( محدودیتی ندارد) بلکه آنچه که زوجین به آن رضایت پیدا می کنند، زیاد باشد یا کم مادامی که به سبب کم بودن از مالیت خارج نشود….."[۱۹] برخی دیگر از فقهای امامیه معتقدند که مهریه نباید از پانصد درهم معادل پنجاه دینار تجاوز نماید. این مقدار را اصطلاحاً« مهرالسنه» می نامند. که رسول الله(ص) تمامی همسران خودرا به این مقدار کابین بست.) به نظر این گروه چنانچه مهریه بیش از مهرالسنه باشد به همین مبلغ برگشت خواهد نمود. برخی از فقها از جمله امام خمینی تعیین مهرالسنه را صرفاً یک عمل استحبابی تلقی نموده و می فرمایند مستحب است که مهراز جهت زیادی بیشتر از مهرالسنه نباشد.[۲۰] حسین بن خالد گوید : از امام کاظم (ع) پرسیدم : چرا « مهر السنه» پانصد درهم است؟ حضرت فرمودند : خداوند تبارک و تعالی بر خویشتن واجب فرمود که هر مومنی اگر هرکدام از این ذکرها را صد مرتبه تکرار کند : الله اکبر، الحمدلله، سبحان الله، لااله الا الله و صد مرتبه بر محمد و آل او صلوات بفرستد و بگوید : خداوندا ! حورای بهشتی را همسر من قرار بده ؛ خداوند چنین کند و این اذکار را مهر او قرار دهد . و بدین جهت خداوند عزوجل به پیامبرش وحی فرمود : که مهر زنان مومن پانصد درهم است و رسول خدا (ص) نیز همسران خود را به پانصد درهم مهر فرمودند. به نظر این گروه چنانچه مهریه بیش از مهرالسنه باشد به همین مبلغ برگشت خواهد نمود. [۲۱] البته قانون مدنی در ماده ۱۰۸۰ کثرت و قلت مهر را محول به نظر و تراضی زوجین نموده است. ۱-۳-۲- مهرالسنه و مقدار آن به قیمت روز در فقه امامیه اصطلاحی به نام« مهرالسنه» نیز وجود دارد( چنانچه در مبحث قبل به آن اشاره شد) که مقدار آن از پانصد درهم(معادل پنجاه دینار) تجاوز نمی کند و به علت این که این مبلغ را مهرالسنه می گویند آن است که پیغمبر اکرم(ص) این مقدار را مهر زنان خود قرار داده اند.» و برخی نیز گفته اند: مهرالسنه مهری است که پیامبر(ص) برای دخترش فاطمه(س) تعیین کرده است. البته مهرالسنه از اقسام مهر نمی باشد و شاید بتوان گفت مهرالسنه نوعی مهرالمسمی محسوب می شود ولی سنت پسندیده ای است. ارزش مالی مهرالسنه و یافتن عامل مناسب برای آن، با توجه به خصوصیات مکانی، زمانی و اوضاع و احوال اقتصادی همواره متغیر خواهد بود. لذا برخی از فقیهان و حقوقدانان معاصر محاسباتی را در جهت بدست آوردن معادلهای مناسب با عصر و زمان حاضر، ارائه داده اند که به نمونه ای از آن اشاره می کنیم: «…. این مهر پانصد درهم بود که معادل است با ۵/۲۶۲ مثقال پول نقره مسکوک به مثقال صیرفی( هر مثقال ۲۴ نخود) که اگر هر مثقال را ۵۰۰ ریال حساب کنیم، به پول امروز بالغ بر ۱۳۱۲۵۰۰ ریال خواهد بود.» ۱-۳-۳- مهرالمثل اگر در نکاح دائم، مهرذکر نشود نکاح درست است و طرفین می توانند پس از آن بین خود به صورتی در مورد آن سازش و چیزی را معین کنندو اگر قبل از تراضی نسبت به آن، نزدیکی واقع شود، زن مستحق مهرالمثل است[۲۲] در ماده ۱۰۸۷ ق.م نیز در مورد مهرالمثل چنین آمده است: ” اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از قراضی بر مهر معین بین آنها نزدیکی واقع شود مستحق مهرالمثل خواهد بود.” “مهرالمثل، اگر درنکاح دائم مهر ذکر نشود، نکاح، درست‏است و طرفین مى‏توانند پس از آن بین‏خود بصورتى، در مورد آن سازش کنند، وهرچه را خواستند معین نمایند و اگر پیش‏از تراضى در مورد مهر نزدیکى واقع شود، زن مستحق مهرالمثل است ‏یعنى ‏مهریه‏اى مثل مهریه زنان هم‌شأن و همردیف او"[۲۳] اگر در حین عقد مهر تعیین نشود یا عدم آن شرط گردد یا مهر المسّمی باطل گردد وآمیزش هم واقع شده باشد زن مستحق مهرالمثل خواهد شد یعنی مهر مطابق زنان همتای او تعیین خواهد شد. در صورتی‌که زن و شوهری ضمن عقد در میزان و نوع مهر به توافق نرسند و یا مهری معین کنند که فاقد اوصاف شرعی و قانونی باشد، در صورت انحلال نکاح ، قانون مدنی زن را مستحق مهرالمثل می ‌داند. برای تعیین مهر المثل باید وضعیت زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات از جمله وضعیت فردی و تحصیلات وی نسبت به کسانی که از نظر اجتماعی هم شان او هستند در نظر گرفته شود. و به عبارت دیگر ملاحظه حال زن و صفات او از سن، بکار، نجابت، و عفت و عقل وادب و شرف و جمال و کمال و اضدا اینها است بلکه هرچه که عرفاً و عادتاً در بالابردن ونقصان مؤثر است، ملاحظه میشود ۱-۳-۳-۱- موارد تعلق مهرالمثل برطبق قانون مدنی زن در موارد زیر مستحق مهرالمثل می شود: الف - در صورتی که در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد، پس از وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. ( ماده ۱۰۸۷ ق.م) در صورتی که تراضی طرفین درباره مهرالمسمی به جهتی باطل باشد مانند، موردی که مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد که در مورد اخیر، مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود.( ماده ۱۱۰۰ ق.م) ب- در موردی که نکاح باطل است ولی زن از بطلان آن اطلاع ندارد در صورت وقوع نزدیکی، زن مستحق مهرالمثل است.( ماده ۱۰۹۹ ق.م) ۱-۳-۴- مهرالمتعه قبل از هر چیز لازم به نظر می رسد که معنی متعه مشخص شود زیرا متعه در معانی دیگری نیز بکار رفته است. متعه در اصطلاح دارای سه معنی می باشد: ۱) ازدواج موقت یا نکاح منقطع: که در برابر مهریه کم و برای مدت معینی صورت می گیرد و پس از پایان آن مدت خودبخود فسخ می گردد. الف-متعه حج: در ححج تمتع که پس از عمره از احرام بیرون آیند و آنچه به احرام حرام شده بود، حق بهره گیری و تمتع از زن حرام می شود. ب-متعه طلاق هرگاه مرد قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد، جامه ای یاهر چیز دیگری بعنوان هدیه به او بدهد، متعه طلاق یا مهرالمتعه نامیده می شود. معنی اخیر،( مهرالمتعه) موردنظر می باشد.[۲۴] ۱-۳-۴-۱- مهرالمتعه و وجوه افتراق و اشتراک آن با مهرالمثل هرگاه مقدار مهر هنگام عقد ذکر نشده باشد یا زوجین بر عدم آن توافق کرده باشند و شوهر بخواهد قبل از وقوع نزدیکی زن خود را طلاق دهد در این صورت زن استحقاق مهرالمتعه را خواهد داشت. ( با بهره گرفتن از ماده ۱۰۹۳ ق.م) تفاوتها و شباهتهای مهرالمتعه و مهرالمثل مهرالمتعه با مهرالمثل تفاوتها و شباهت هایی دارد که به ذکر آن می پردازیم: الف- در تعیین آن برخلاف مهرالمثل، وضع مالی و توان اقتصادی مرد ملاک می باشد. برای تعیین مهرالمتعه دیگر شایستگی موقعیت خانوادگی، اجتماعی و …. زن موردنظر نیست. بلکه اسطاعت مالی مرد لحاظ می گردد چنانچه ماده ۱۰۹۴ ق.م می گوید:” برای تعیین مهرالمتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه می شود که مرد به تناسب مال و ثروت خود مالی به زن می دهد.” ب- قبلاً ذکر کردیم که مهرالمثل در مواردی داده می شود که نزدیکی واقع شده باشد ولی مهرالمتعه اختصاص به نکاحی دارد که قبل از وقوع نزدیکی طلاق انجام شود.( با توجه به ماده ۱۰۹۳ق.م) ج- استحقاق زن در گرفتن مهرالمثل بعد از نزدیکی ایجاد شود، خواه زوجیت ادامه یابد، یا در اثر طلاق یا فوت یا نسخ، نکاح منحل شود، ولی مهر المتعه در صورتی به زن داده می شود که پیش از نزدیکی، مرد، زن خود را طلاق دهد، پس اگر در اثر فوت یکی از زوجین یا درخواست طلاق از طرفین زن، نکاح از بین برود، زن حق مطالبه مهرالمتعه را ندارد. مهرالمثل و مهرالمتعه از جهتی شباهت دارند و آن این است که هر دو در موردی معین می شوند که یا در ضمن عقد ذکری از مهر نشده و یاتوافقی در این جهت حاصل نگردیده است و یا عدم مهر شرط شده باشد.[۲۵] ۴-۲-مالکیت زن بر مهر به مجرد انشاء عقد نکاح، زوجه مالک تمامی مهر می باشد.

- از نتایج حاصله می‌توان در طراحی و اجرای سیستمهای مدیریت ترافیک آزادراهی و بزرگراهی استفاده نمود. فصل دوم پیش زمینه و مروری بر تحقیقات گذشته ۲-۱ مقدمه در طول ۴۰ سال گذشته، انواع مختلفی از کنترل رمپ به صورت تجربی در بسیاری از مناطق جهان مورد استفاده قرار گرفته است. در آمریکا، از اوایل سال ۱۹۶۳، شیکاگو اولین کنترل رمپ موثر را در اتوبان آیزنهاور پیاده کرد. در سال ۱۹۷۱، بیش از ۳۰ کنترل رمپ با موفقیت در بزرگراه مرکزی شمالی در دالاس فعالیت می‌کردند. در حال حاضر، در حدود ۴۳۰ کنترل رمپ در مینیاپولیس، سنت پل نصب شده و استفاده می‌شود. اولین کنترل رمپ‌ها در این منطقه از سال ۱۹۷۰ در جنوب I-35E مرکز شهر سنت پل اجرا شد. در سال ۲۰۰۲، ۲۹ منطقه شهری در ایالات متحده آمریکا مجهز به سیستم کنترل رمپ شدند (U.S. Department of Transportation ، ۲۰۰۹ ). ۲-۲ بهبود در برآورد ظرفیت بزرگراه محدودیت ظرفیت بزرگراه عنصر مرکزی برای کنترل رمپ است که از تعادل حساس بین ظرفیت و تقاضا حمایت می‌کند. به طور سنتی، ظرفیت بزرگراه ثابت فرض شده و مقداری از پیش تعیین شده است. که برای برخی از کاربردها مانند طراحی و برنامه‌ریزی بزرگراه مناسب است. با این حال، برای کاربردهای لحظه‌ای مانند کنترل رمپ مناسب نیست. زیرا همانطور که در مطالعه اولیه اشاره شد ظرفیت طبیعتی تصادفی[۲۰] دارد. (Elefteriadou و همکاران، ۱۹۹۵؛ Evans و همکاران، ۲۰۰۱؛ Polus و Pollatschek، ۲۰۰۲؛ Brilon و همکاران، ۲۰۰۵). ثانیا، این موضوع به خوبی شناخته شده که معمولا وقتی تراکم شروع می‌شود، ظرفیت کاهش می‌یابد، با این حال از این موضوع در کنترل بزرگراه و کاربردهای شبیه سازی چشم پوشی می‌شود. در بسیاری از استراتژی‌های پیشرفته هماهنگ شده، مانند ZONE در Minnesota (Lau ، ۱۹۹۶) و Stratified Zone Metering در Minnesota (Lau ، ۲۰۰۱)، ظرفیت مقداری ثابت و اغلب بزرگتر از مقدار دیکته شده توسط شرایط حاکم است و منجر به تراکم بالاتر در بزرگراه به خاطر آزادسازی بیش از حد وسایل نقلیه از رمپ می‌شود. از جهتی دیگر، اگر مقدار ظرفیت ثابت انتخاب شده، کمتر از مقدار واقعی باشد منجر به تولید صف‌های طولانی در رمپ خواهد شد. بر مبنای این مشاهدات، طراحی یک روش برای بهبود برآورد ظرفیت بزرگراه مطلوب است. در این روش، ظرفیت متغیر بزرگراه بر اساس شرایط حاکم به ویژه هنگامی که تراکم در یک مقطع آغاز می‌شود، محاسبه می‌شود. در اینجا دو روش برای حل این مشکل پیشنهاد شده است. اولین روش پیشنهادی، یک روش ساده به منظور برآورد ظرفیت لحظه‌ای به جای مقداری ثابت در بزرگراه با ظرفیت محدود شده است. وقتی تراکم شروع می‌شود، استفاده از ظرفیت عملی متغیر در زمان توصیه می‌شود. در اینجا، ظرفیت عملی توسط روش میانگین متحرک بر اساس شمارش ترافیک لحظه‌ای برآورد می‌شود. روش ترکیبی در استراتژی SZM از طریق میکرو شبیه ساز[۲۱] آزمایش شده است. دومین استراتژی کنترل رمپ یک روش توسعه یافته با محدود کردن احتمال برای از بین بردن کاستی‌های مقدار ظرفیت ثابت فرض شده در روش سنتی است. مطالعه تابع چگالی احتمال ظرفیت در شرایط متفاوت جریان با بهره گرفتن از داده‌های ۵ دقیقه‌ای در طول دوره‌ی آزمایش در ۲ گلوگاه از مقطع بزرگراه انجام شده است. در ادامه تشخیص داده شد که داده‌ها به صورت نرمال توزیع یافته‌اند. برای این نوع مشکل رفتار تصادفی، برنامه‌ریزی احتمال محدود شده[۲۲] (CCP)، اهدافی قوی برای مدل کردن سیستم تصمیم گیری با رفتار تصادفی پیشنهاد می‌کند (Charnes و Cooper، ۱۹۶۳؛ Liu ، ۲۰۰۲). از این رو، یک برنامه خطی تصادفی[۲۳] برای کنترل رمپ با محدودیت احتمال تنظیم شده است. در نهایت، الگوریتم ZONE پیشرفته با محدودیت احتمال تصادفی لحظه‌ای توسعه داده و با شبیه سازی میکروسکوپیک آزمایش شد. ۲-۲-۱ برآورد ظرفیت لحظه‌ای ظرفیت بزرگراه یک متغیر اساسی در طراحی و برنامه ریزی مهندسی ترافیک است. تحقیقات در مورد این موضوع از چند دهه گذشته تاکنون ادامه داشته است و مدل‌های بسیاری برای برآورد ظرفیت بر اساس نوع داده‌های ترافیک در دسترس ارائه شده است. روش‌های سنتی برای برآورد ظرفیت در آیین نامه ظرفیت بزرگراه ارائه شده است (HCM، ۲۰۰۰). هر چند این روش برای مطالعات اولیه کافی است اما اشاره می‌کند که در واقعیت رفتار ظرفیت تصادفی است (Elefteriadou و همکاران، ۱۹۹۵؛ Evans و همکاران، ۲۰۰۱؛ Polus و Pollatschek، ۲۰۰۲؛ Brilon و همکاران، ۲۰۰۵). بر مبنای رابطه بین فاصله بین وسایل نقلیه یا سر فاصله[۲۴] و ظرفیت، دو مدل برای فاصله بین وسایل نقلیه شناخته شده است، مدل تعمیم یافته صف Branston (Branston، ۱۹۷۶) و مدل نیمه پواسون[۲۵] Buckley (Buckley، ۱۹۶۸)، با جمع آوری داده‌های زمانی فاصله بین وسایل نقلیه توسعه داده شد. این دو مدل بر مبنای نظریه‌ایست که تمام عناصر راننده و خودرو در سطح ظرفیت محدود شده اند. با این حال، روش فاصله بین خودرو یا روش سرفاصله ممکن است بهترین راه برای تخمین یک مقدار قابل اعتماد برای ظرفیت نباشد، چون با بررسی‌های مختلف معلوم می‌شود مقدار ظرفیت بالاتر از ظرفیت جاده در واقعیت تخمین زده شده است. (Hoogendoorn و Botma، ۱۹۹۶؛ Botma و Westland، ۱۹۸۰). روش‌های مختلفی برای برآورد ظرفیت زمانی که حجم ترافیک می‌تواند مشاهده شود وجود دارد. به عنوان مثال، ظرفیت می‌تواند به سادگی با انتخاب نرخ جریان حداکثر اندازه گیری شده در طول مدت مشاهده یا مقدار حداکثر مورد انتظار با بهره گرفتن از روش توسعه یافته توسط Hyde و Wright (1986) برآورد شود. در این اینجا، دو رویکرد آماری در روش مقدار حداکثر مورد انتظار استفاده شده است: روش احتمال مستقیم و روش تقریبی. اما چون هر دو رویکرد بر اساس فرضیه مشاهده حجم ترافیک که به طور متوسط در تمام فواصل یکسان و از هم مستقل توزیع شده‌اند است، ظرفیت برآورد شده توسط این روش وابستگی بیشتری به مدت فاصله‌ی متوسط دارد. بنابراین، این روش ارزش عملی کمتری برای طراحی و مدل سازی بزرگراه دارد (Minderhoud و همکاران، ۱۹۹۷). Minderhoud و همکاران (۱۹۹۷) درباره‌ی کاربرد روش محدودیت محصول برای برآورد ظرفیت بر اساس دو داده حجم ترافیک و سرعت بحث می‌کنند. این روش نیاز به مشاهده گروه‌های مختلفی از حالات ترافیکی شامل وضعیت ترافیک جریان آزاد و وضعیت ظرفیت دارد. برای اطمینان از وضعیت ظرفیت مشاهده شده، یک مکان گلوگاهی باید انتخاب شود. سپس روش محدودیت محصول می‌تواند به منظور برآورد توزیع ظرفیت استفاده شود. روشن است که این روش می‌تواند برآورد خوبی از ظرفیت فراهم آورد. زیرا از اطلاعات وضعیت ترافیک بهره می‌گیرد و به جای مقداری واحد یک توزیع را ارائه می‌دهد. وقتی که دو متغیر از سه متغیر: جریان ترافیک، سرعت و چگالی شناخته می‌شوند، ظرفیت می‌تواند با بهره گرفتن از روشی که به اصطلاح روش نمودار اساسی[۲۶] نامیده می‌شود برآورد شود. این روش بر اساس رابطه بین این سه متغیر است (May، ۱۹۹۰). در حال حاضر، نمودار اساسی به خاطر استفاده گسترده شناساگرهای حلقه[۲۷]‌ ای که می‌توانند دو فاکتور حجم ترافیک و اشغال را ثبت کنند، به راحتی می‌تواند رسم شود. با این حال، مقدار ظرفیت تخمین زده شده به مدل انتخاب شده وابسته است. چرا که مدل‌های فراوانی[۲۸] برای یافتن تناسب بین داده‌ها موجود است. یک روش آنلاین توسط Arem و Van der Vli (1993) به منظور برآورد ظرفیت فعلی ارائه شده است. این روش بر اساس پردازشی برای به روز رسانی نمودار اساسی که تحت شرایط اولیه و از پیش تعیین شده معین شده است، عمل می‌کند. با بهره گرفتن از کالیبراسیون، این روش نشان می‌دهد که ظرفیت در وضعیت ترافیکی و شرایط آب و هوایی متفاوت، تغییر می‌کند. اما این روش در برآورد ظرفیت در حالی که هنوز ترافیک جریانی آزاد دارد انجام شده است. این موضوع برای برآورد ظرفیت لحظه‌ای وقتی که تراکم شروع می‌شود مناسب نیست. تا وقتی که روش‌های فوق ظرفیت نظری[۲۹] را برآورد می‌کنند، برای کاربردهای لحظه‌ای مانند کنترل رمپ کافی نیستند. زیرا به طور کلی هنگامی که ظرفیت کاهش می‌یابد، تراکم شروع می‌شود. در عوض، آنچه نیاز است ظرفیت عملی لحظه‌ای است که در شرایط ترافیکی فعلی بسیار موثر است. ۲-۲-۲ برآورد جریان ترافیک کوتاه مدت مقالات زیادی در رابطه با برآورد جریان ترافیک در کوتاه مدت وجود دارد. ساده‌ترین آنها استفاده از روش‌های آرام سازی است. به عنوان مثال، Stephanedes و همکاران (۱۹۸۱) از روش ساده‌ی میانگین متحرک به منظور برآورد جریان ترافیک ۵ دقیقه‌ای برای کنترل لحظه‌ای استفاده کرده است. پس از آن، Okutani وStephanedes (1984) اعمال الگوریتم Kalman Filter را به منظور برآورد حجم ترافیک شهری اجرا کردند. روش متداول دیگر میانگین متحرک جامع کاهنده خودکار[۳۰] (ARIMA)است که برای اولین بار توسط Ahmed و Cook (1979) برای پیش بینی ترافیک تولید شد. پس از آن، Davis و همکاران (۱۹۹۰) یک مدل واحد از ARIMA را برای پیش بینی فرموله کردن گلوگاه یک بزرگراه به کار بردند. Hamed و همکاران (۱۹۹۵) یک مدل برای پیش بینی حجم ترافیک شهری به کار بردند. Williams و همکاران (۱۹۹۸) روش فصلی ARIMA را برای پیش بینی جریان ترافیک شهری پیشنهاد دادند. به تازگی، به روش‌های غیر پارامتریک پرداخته شده است. برای مثال، Smith و Demetsky (1996) عملکرد نزدیکترین همسایگی برای مدل رگرسیون غیر پارامتریک را آزمایش کرد. Clark و همکاران (۱۹۹۳) شبکه عصبی مصنوعی[۳۱] (ANN) موثری را بررسی کرده‌اند. روش‌های پیشرفته‌تر مانند ARIMA، ARIMA فصلی ، Kalman Filter و ANN، ممکن است برآورد دقیق‌تری را تولید کنند. با این حال، دو عامل برای محاسبه نیاز است. اول این که آیا روش برای اجرا آسان است. چون روش‌ها در سیستم کنترل رمپ لحظه‌ای نیاز به اجرا شدن دارند، بنابراین بهتر است که روش ساده‌تر باشد. به عنوان مثال، ANN برای اجرا کمی مشکل است. عامل دوم، زمان محاسبه است. علاوه بر این، بهتر است پارامتری که نیاز به کالیبراسیون آفلاین دارد وجود نداشته باشد، انتخاب شود. با توجه به ملاحظات فوق، از روش ساده میانگین متحرک به منظور برآورد جریان ترافیک حداکثر در فاصله زمانی بعدی[۳۲] استفاده می‌شود. این روش عملکرد برجسته‌ای در ارزیابی آفلاین داشته است. ۲-۳ الگوریتم‌های کنترل رمپ در طول سال‌های گذشته، تعدادی از استراتژی‌های کنترل رمپ از نوع ساده به استراتژی‌های کنترل پیچیده و بسیار پیچیده‌تر توسعه یافته‌اند. استراتژی‌های کنترل رمپ براساس واکنش[۳۳] به ترافیک می‌تواند به دو دسته‌ کنترل بهینه استاتیک و کنترل بهینه دینامیک تقسیم شود. کنترل بهینه استاتیک شامل استراتژی‌های کنترل رمپ ثابت ، پیش زمان بندی شده و زمانی از روز است. این استراتژی‌ها به صورت نا به هنگام و بر پایه تقاضای زمانی (داده‌های ترافیک) تعیین می‌شوند. نرخ‌های کنترل رمپ متفاوت برای زمان‌های متفاوتی از روز مطابق با تقاضا تنظیم خواهد شد. مزیت این استراتژی‌ها این است که اجازه می‌دهند تعداد وسایل نقلیه سرویس داده شده حداقل شود تا مسافت پیموده شده کل، کمینه شده یا صف‌های رمپ بالانس شود. عیب به کارگیری این استراتژی‌ها آن است که تغییر تقاضا در یک روز و یا از یک روز به روز دیگر را که می‌تواند به اضافه بار جریان اصلی در زمان ازدیاد تقاضا یا بهره‌برداری پایین‌تر در زمان کاهش تقاضا در بزرگراه منجر شود درنظر نمی‌گیرند. استراتژی کنترل رمپ زمان ثابت توسط Papageorgiou به استراتژی کنترل پویا توسعه یافته است. (Papagiorgiou M., ۱۹۹۱) کنترل رمپ‌های واکنشی که کنترل بهینه دینامیک نیز نامیده می‌شود به صورت به هنگام و بر اساس داده‌های زمان واقعی ترافیک در بزرگراه به منظور تعیین سیاست کنترل تعیین می‌شوند. داده‌های ترافیک مانند جریان، سرعت و اشغال شناسایی خواهد شد و نرخ‌های کنترل رمپ‌ در طول زمان تغییر می‌کند. کنترل رمپ‌ واکنشی مزیت‌های مشابهی با کنترل رمپ زمان ثابت دارد. با این وجود این کنترل رمپ‌ها به علت توانایی‌شان برای جلوگیری از ازدحام برجسته‌اند. با توجه به ساختار کنترل مورد بحث، استراتژی‌های کنترل رمپ‌ واکنشی می‌تواند به دو دسته تقسیم بندی شود: کنترل رمپ محلی (و یا جدا شده)[۳۴] که کنترل رمپ جدا شده تنها در شرایط ترافیکی که به صورت محلی اندازه گیری شده، می‌باشد. و بخش‌های بزرگراه را به صورت جدا شده بررسی می‌کند، مانند ورودی بزرگراه، شبکه منطقه‌ای بزرگراه که آنها را در رمپ خاصی محاسبه می‌کند. چون شرایط ترافیکی به صورت محلی اندازه‌گیری می‌شود می‌تواند بر ازدحام محلی در نزدیکی رمپ اثر بگذارد. و سیستم کنترل رمپ گسترده (و یا هماهنگ شده)[۳۵] که گروهی از کنترل کننده‌های رمپ‌های ورودی در بزرگراه با در نظر گرفتن شرایط ترافیک در کل بزرگراه هماهنگ خواهند شد. سیستم کنترل گسترده شرایط محاسبه را فراتر از رمپ‌های مجاور و در مقطع طولی بزرگراه انجام می‌دهد. زمانی که نرخ کنترل[۳۶] برای هر رمپ منحصر به فرد محاسبه شد، اطلاعات به منظور دستیابی به سطح بالای سیستم جمع بندی می‌شود. هدف سیستم هماهنگ شده، دستیابی به شرایط ترافیکی بهینه برای کل سیستم است. این گروه شامل کنترل رمپ اشتراکی، کنترل رمپ رقابتی و کنترل رمپ‌ مکمل است. الگوریتم‌های ALINEA و الگوریتم Bottleneck در این فصل و الگوریتم ZONE و استراتژی SZMدر این فصل بعد شرح داده شده‌اند. این الگوریتم‌ها نمونه‌هایی از طراحی تجربی هستند که در مقیاس بزرگ با موفقیت پیاده سازی شدند. ۲-۳-۱ الگوریتم ALINEA ALINEA (Asservissement LINeaire d’Entree Autroutiere) یک الگوریتم کنترل محلی است که به صورت بازخورد ترافیکی عمل می‌کند. این الگوریتم توسط Papageorgiou و همکاران (۱۹۹۱) توسعه یافته است. ALINEA یکی از متداول‌ترین و موثرترین الگوریتم‌هایی است که بسیار استفاده می‌شود. عملکرد این الگوریتم به این صورت است که نرخ کنترل را برای نگه داری درصد اشغال رمپ پایین دست بزرگراه در یک سطح مطلوب تنظیم می‌کند. یک معادله ساده برای محاسبه نرخ کنترل مورد استفاده قرار گرفته است: (۲-۱) : ۱، ۲، … . شاخص گسسته زمان؛ : نرخ آزاد شده رمپ در طول اجرای دوره کنترل K؛ : نرخ آزاد شده رمپ در طول اجرای دوره کنترل K-1؛ : درصد اشغال اندازه گیری شده در پایین دست بزرگراه (میانگین روی تمام باند[۳۷]ها) برای دوره کنترل K-1؛ : پارامتر تنظیم؛ : به طور معمول مقدار مطلوب درصد اشغال برای پایین دست، اما لزوما نیست. : (درصداشغال بحرانی[۳۸]، زمانی که نرخ جریان پایین دست بزرگراه به ظرفیت می‌رسد، مشابه درصد اشغال پایین دست بزرگراه است). نگرانی اصلی از کنترل محلی اینست که در نزدیکی رمپ محلی باید تراکم کاهش و شرایط بهبود یابد. با این حال، مشکلات تراکم ممکن است به محل پایین دست رمپ منتقل و در آنجا آشکار شود. از اینرو، کنترل رمپ محلی توصیه نمی‌شود. روند رایج نزدیک به الگوریتم‌های هماهنگ شده است که در آن جریان ترافیک در سراسر یک مقطع از بزرگراه و بیشتر از یک رمپ واحد به صورت بهینه طراحی می‌شود. این موضوع به منظور دستیابی به بهره‌وری گسترده در سیستم است. از نمونه‌های معمول می‌توان الگوریتم گلوگاه یا Bottleneck در Seattle، الگوریتم ZONE در Minnesota و استراتژی کنترل ZONE طبقه بندی شده یا SZM اشاره کرد. ۲-۳-۲ الگوریتم Bottleneck اصل اساسی الگوریتم گلوگاه یا Bottleneck (Jacobsen و همکاران، ۱۹۸۹) توسط وزارت حمل و نقل در واشنگتن[۳۹] توسعه داده شد و ثابت کرد که جریان در هیچ یک از مناطق گلوگاه از پیش تعیین شده از ظرفیت تجاوز نمی‌کند. محاسبات الگوریتم شامل دو مورد اندازه گیری نرخ کنترل محلی و نرخ کنترل گلوگاه است. محدودترین مورد از این دو به عنوان نرخ کنترل نهایی انتخاب خواهد شد. نرخ کنترل محلی که از قبل تعیین شده به صورت مجموعه‌ای محدود از نرخ‌های کنترل گسسته، بر مبنای سطح اشغال در مجاورت رمپ انتخاب می‌شود. برای هر کنترل رمپ یک رابطه نرخ سنج / اشغال راه اصلی توسط پنج جفت اشغال- نرخ کنترل معرفی می‌شود. نرخ کنترل با ورود بین هر جفت برای اشغال راه اصلی واقعی تعیین می‌شود. نرخ گلوگاه زمانی که هر دو شرط زیر با هم مواجه شوند محاسبه می‌شود: اشغال آستانه ای از حد خود فراتر رود. وسایل نقلیه همچنان در مقطع ذخیره شوند. اگر هر دو شرط با هم برقرار شوند، نرخ کنترل برای قطعه[۴۰] i در مدت زمان t+1 که به صورت زیر تعریف می‌شود، کاهش می‌یابد:

تحقیقات کشت بافت بر روی گیاهان دیگر تأثیر چهار نوع هورمون شامل، نفتالین استیک اسید (NAA)، کلروفنوکسی استیک اسید (۲,۴-D)، N6 (۲-ایزوپنتیل) آدنین (۲IP) و ۶ بنزیل آمینوپورین (BAP)، در محیط کشت MSبر روی کشت قسمت‌های مختلفی از گیاه گون گچی مورد مطالعه قرار گرفت. جداکشت‌ها از قسمت‌های مریستم رأسی، ساقه، برگ و ریشه از دانه‌رست‌های سترون تهیه شدند. هورمون‌های مورد استفاده BAP/2,4-D و ۲IP/NAA بود که برای هر ترکیب ۱۶ نوع تیمار با نسبت‌های مختلف بکار گرفته شد. در محیط کشت با غلظت‌های متفاوت از هورمون BAP/2,4-Dجداکشت‌های ریشه تولید کالوس‌هایی در تعداد و حجم کمتر و بدون اندام­زایی و تمایز را داشتند و سایر جداکشت‌ها به ترتیب با ترکیبات و غلظت‌های مختلف هورمونی منجر به تولید MS مریستم رأسی، ساقه و برگ در هر دو محیط کشت اندام‌های هوایی و ریشه با درصدهای متفاوت گردیدند و با توجه به آزمایش‌ها و آنالیز داده‌های حاصل مشخص شد که جداکشت‌های مریستمی بهترین جداکشت در باززایی به گیاه کامل در شرایط in vitro ترکیب هورمونی۲IP/NAA با غلظت‌های مختلف درصد کال‌زایی و اندام‌زایی بهتری را نشان داده است. در مرحله نهایی گیاهان حاصل از کشت به گلدان‌های حاوی خاک مساوی پیت و پرلیت استریل شده منتقل و با محلول هوگلند تغذیه شدند. و پس از یک هفته این گیاهان به خاک جمع آوری شده از زیستگاه اصلی خود انتقال یافتند (اربابیان و مغانلو، ۱۳۸۸). مرادزاده (۱۳۸۸) اثر ترکیب و غلظت‌های مختلف هورمون‌های NAA، BAP و ۲,۴-D و کینتین را بر کالوس‌زایی و باززایی و واکنش به کشت‌بافت ریزنمونه‌های مختلف ارقام کوکر-۳۱۲، ساحل، ترمز-۱۴ و تابلادیا را مورد بررسی قرار داد. نتایج بدست آمده نشان داد که ارقام ساحل و کوکر-۳۱۲ بیشترین کالوس‌زایی را داشتند. در میان ریزنمونه‌ها نیز جنین‌نارس و محور‌زیرلپه بیشترین کالوس‌زایی را نشان دادند ولی باززایی فقط در ریزنمونه جوانه‌انتهایی مشاهده شد. بیشترین ریشه‌زایی در برگ و محور‌زیرلپه بود. در ترکیبات هورمونی، بیشترین درصد کالوس‌زایی مربوط به محیط NAA حاوی یک میلی‌گرم بر لیتر بود. اُیِن و همکاران (۲۰۰۵)[۶۲] تاثیر رشد گیاهان باززایی شده را در القاء کالوس و باززایی جوانه ها درFortunei Paulownia بررسی کردند. نوک ساقه، دمبرگ، ساقه و برگ ها به عنوان نمونه در القاء کالوس در محیط کشت MS با تنظیم کننده های رشد گیاهی شاملBA ( 5 میلی گرم در لیتر و ۷ میلی گرم در لیتر) و TDZ ( 2/2 میلی گرم در لیتر و ۴/۴ میلی گرم در لیتر) یا ترکیب BA(10 میلی گرم در لیتر) و NAA ( 5/0 میلی گرم در لیتر و ۱ میلی گرم در لیتر) مورد استفاده قرار گرفت. نمونه ها در تاریکی در دمای ۲۷ درجه سانتی گراد برای ۲۸ روز قرار داده شد. بیشترین وزن کالوس مربوط به ترکیب آن بدون ریشه بود که شامل محیط کشت دارای TDZ به میزان ۴/۴ میلی گرم در لیتر بود. جوانه ها به طور مستقیم در محیط کشت دارای TDZ (4/4 میلی گرم در لیتر) بدون جنین باززایی شدند. باززایی بسیار کم در جوانه ها در محیط های دیگر در کالوس های ریشه دار (محیط دارای NAA) یا کالوس های بدون ریشه (محیط دارای BA) مشاهده شد. استفاده از محیط کشت MS با تنظیم کننده های مختلف رشد گیاهی مانند ( NAA5/0 میلی گرم در لیتر،ABA 5/2 میلی گرم در لیتر و یا ترکیبی از۳GA 1/0 میلی گرم در لیتر و BA 2/0 میلی گرم در لیتر)، همچنین با زغال فعال ۱ میلی گرم در لیتر با محیط بدون تنظیم کننده برای بالا بردن سرعت باززایی جوانه ها مقایسه شد که مشاهده شد محیط دارای تنظیم کننده های رشد گیاهی تفاوت چندانی با محیط کشت بدون تنظیم کننده های رشد گیاهی ندارد. همچنین نشان داده شد باززایی جوانه های جانبی در مرحله القاء کالوس بستگی به غلظت و نوع تنظیم کننده های رشد دارد. بنابراین هنگامی که نمونه ها از محیط کشت دارای تنظیم کننده های رشد به محیط بدون تنظیم کننده های رشد انتقال داده شد موجب باززایی جوانه های جانبی و همچنین باعث گسترش ریشه های نرمال شد. رائو[۶۳] و همکاران (۲۰۰۶) میزان کالوس‌زایی و باززایی چند رقم وحشی و زراعی پنبه را در محیط‌کشت MS حاوی انواع و غلظت‌های مختلف هورمون‌های اکسین و سیتوکنین مورد بررسی قرار دادند. این محققان محیط حاوی ۱/۰ میلی‌گرم بر لیتر NAA و ۰۱/۰ میلی‌گرم بر لیتر کینتین را مناسب‌ترین محیط جهت کالوس‌زایی و باززایی تشخیص دادند و اعلام داشتند احتمالا استفاده از غلظت‌های بالای هورمون اکسین اثر بازدارنده بر کالوس‌زایی و باززایی گیاه پنبه را به دنبال دارد. همچنین بیان داشتند که بیشترین درصد کالوس‌زایی مربوط به ریزنمونه هیپوکوتیل بود و تیپ کالوس‌های حاصل، با توجه به نوع رقم و منبع ریزنمونه متفاوت بود. اسلام[۶۴] و همکاران (۲۰۱۰) باززایی (Gossypium hirsutum) از طریق کشت مریستم را به منظور تولید گیاهان ترانس‌ژنیک از طریق تکنولوژی ریزتزریق بررسی نمودند. در این مطالعه، مریستم انتهایی بر روی محیط با غلظت‌های مختلف کینتین و بنزیل‌آدنین (۶-۴-۳-۲-۱ میلی‌گرم بر لیتر) و غلظت‌های مختلف اکسین و سیتوکینین برای بررسی اثر این هورمون‌ها برای ساقه‌زایی، ریشه‌زایی و کالوس‌زایی کشت گردیدند. بهترین محیط ۲ میلی‌گرم بر لیتر بنزیل‌آدنین تنها برای ساقه‌زایی، ۲ میلی‌گرم بر لیتر کینتین + ۵/۱ میلی‌گرم بر لیتر ایندول استیک اسید برای ریشه‌زایی مناسب بودند. همچنین گزارش شد که غلظت پایین هورمون‌های گیاهی برای باززایی گیاه مناسب بودند و غلظت‌های بالای آنها سبب تشکیل ساقه‌ی غیرطبیعی و القای کالوس‌زایی می‌شود. فصل سوم مواد و روش ها فصل سوم محل انجام آزمایش تمام مراحل آزمایش در آزمایشگاه کشت بافت گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان انجام شد. ۳-۱- مواد شیمیایی مواد شیمیایی مورد نظر از شرکت سیگما[۶۵] و مرک[۶۶] تهیه شد. باید این نکته را یادآور شد تمام موارد مورد استفاده از درجه خلوص بالا برخوردار بودند. ۳-۲- تهیه بذر Foeniculum vulgare بذرهای مورد استفاده در این پژوهش از شرکت پاکان بذر اصفهان تهیه گردید. ۳-۳- محیط کشت ، ترکیبات و چگونگی آماده سازی آن یکی از مهمترین و ضروری ترین بخش های موفقیت در زمینه کشت بافت انتخاب محیط کشت مناسب است . در این آزمایش از محیط­های کشت ½ MS, MS استفاده شد. برای تهیه محیط کشت، ابتدا محلول­های پایه را به شکل استوک یا مادری آماده کرده و در تهیه محیط کشت در زمان لازم از استوک های آماده که به طور معمول به صورت ۱۰x تهیه شده و در داخل یخچال نگهداری می­ شدند و در زمان استفاده رقیق می­شوند. محیط کشت MS شامل سه دسته مواد اصلی است: مواد غذایی پر مصرف[۶۷]، مواد غذایی کم مصرف[۶۸] و ویتامین­ها. هریک از این مواد به صورت ۱۰x تهیه می­ شود و برای MS کامل استفاده شد. ۳-۴- تهیه محلول مادری MS(غلظت ۱۰X) از محلولهای مادری تهیه شده، مقادیر زیر در یک استوانه مدرج ریخته شده و با هم مخلوط می­شوند. ۵۰ ml Macronutrients(10x) ۲ ml Micronutrients(100x) ۲۰ ml MS-Vitamins(10x) ۲۰ ml EDTA-Fe(10x) ۱۰۰۰ ml