هنگامی که بولز وجنتین^[۴۰](۱۹۷۶) تأکید می‌کنند مدارس ، قواعد انضباط را به دانش آموزان تحمیل می‌کنند و اقتدار معلمان معطوف به یادگیری آموزشی است. کودکان طبقه پائین هنگامی که وارد مدرسه می‌شوند برخورد فرهنگی بسیار شدید تری را تجربه می‌کنند تا کودکانی که از خانواده های مرفه تری هستند. در واقع گروه اول خود را در یک محیط فرهنگی بیگانه می‌یابند. و نه تنها کمتر احتمال دارد که آن ها در جهت عملکرد آموزشی بهتر برانگیخته شوند بلکه شیوه های گفتار و رفتار عادی آن ها نیز با شیوه های گفتاری و رفتاری معلمان همخوانی ندارد، حتی اگر هر یک منتهی تلاش و کوشش خود را برای برقراری ارتباط به عمل آورند.( همان ماخذ؛ ۴۶۱)

۲-۶-۲- سرمایه فرهنگی و نابرابری های آموزشی

سرمایه فرهنگی نقش عمده ای در زمینه اجتماعی نابرابر و موفقیت تحصیلی دارد. بر اساس تحقیقی در یونان، رابطه موفقیت تحصیلی با پایگاه های اقتصادی و موقعیت طبقات خانواده مطرح شده است. بر اساس این تحلیل هم موقعیت طبقاتی پدر و هم پایگاه های اجتماعی ـ اقتصادی خانواده، سرمایه فرهنگی یک دانش آموز را تعیین می‌کند. البته این مسئله که سرمایه فرهنگی به طور مستقیم و غیر مستقیم بر روی موفقیت تحصیلی مؤثر باشد مدرک وجود ندارد. سعی و توان دانش آموزان در بازتولید سلسله مراتب اجتماعی یونان به واسطه پرورش مکانیزم های عمده و مشروعیت جریان کار هستند. ( کتسیلس^[۴۱]، رابینسون^[۴۲]؛ ۱۹۹۰: ۲۷۰ به نقل از سمیعی ۱۳۷۹)

سه منبع مختلف در این مطالعه ظاهر می شود:

– تاثیر تحصیل بر روی بازتولید موقعیت طبقه به تعریف طبقه وابسته است: تعریف طبقه با عضویت و روابط اقتدار در محل تحصیل وابسته است: تعریف طبقه با عضویت و وضابط اقتدار در محل تحصیل نتایج متفاوتی را نسبت به زمانی که طبقه به وسیله پرستیژ و موقعیت پایگاه تعریف می شود، به دست می‌دهد.

۲- اختلافات اساسی در تاثیر مکانیزم های اصلی و به ویژه بازتولید آموزشی ظاهر می شود و در کشورهای مختلف نسبت به قشر بندی دوره های تحصیلی از هم متفاوت است.

۳- نقش آموزش در بازتولید اجتماعی و تاثیر مکانیزم های اساسی بازتولید آموزشی مختلف نسبت به جنس دانش آموزان.

برای درک بیشتر بازتولید آموزشی، به چگونگی عمل مکانیزم های ویژه در سیستم های آموزشی ملی و موقعیت های طبقاتی به تفکیک جنس نیاز هست. ( عبید؛ ۲۷۰ به نقل از سمیعی ۱۳۷۹)

در فرضیات سرمایه فرهنگی یافته ها نشان می‌دهند که زمینه‌های خانوادگی در پاداش های متفاوت آکادمیک منعکس می شود که در رابطه بازتولید آموزشی قرار می‌گیرد. یک نظام علی در فرایند بازتولید این است که:

۱- زمینه خانوادگی مستقیماً بر سرمایه فرهنگی اثر می‌گذارد.

۲- سرمایه فرهنگی مستقیماً بر پاداش های آکادمیک اثر می‌گذارد.

۳- زمینه‌های خانوادگی به طور غیر مستقیم ( به واسطه سرمایه فرهنگی) بر پاداش های آکادمیک اثر می‌گذارد که یک نوع رابطه انتقالی را نشان می‌دهد.

شکل ۲-۲ نطام علی و فرایند بازتولید آموزشی را نشان می‌دهد.

خانواده

سرمایه فرهنگی

پاداش آکادمیک

مطالعه” بوردیو” در فرانسه، همبستگی های را بین زمینه‌های خانوادگی دانش آموزان و مالکیت سرمایه فرهنگی آن ها و بین سرمایه فرهنگی و موفقیت تحصیلی نشان می‌دهد.” دیمجیو” نیزیافته‌هایی بر همین اساس در ایالات متحده دست می‌یابد.

” رابینسون” و” گارینر^[۴۳]“( ۱۹۸۵ به نقل از سمیعی ۱۳۸۵) در مطالعه ای که با کار بوردیو تناقض بود نتیجه گرفتند که در فرانسه سرمایه فرهنگی تاثیر کمی بر روی بازتولید طبقه دارد حتی اگر خود موفقیت تحصیلی را برای اندازه سرمایه فرهنگی استفاده بکنند.

۱- جریان سرمایه فرهنگی در کشورهای مختلف متفاوت است و در این زمینه نیاز به مطالعات مقایسه ای بیشتری برای نشان دادن اینکه این اختلافات سیستماتیک است یا نه، وجود دارد.

۲- خود فرایند ممکن است در واقع مهم نباشد ‌بنابرین‏ اهمیت تجربی کافی برای نشان دادن این مطالعات وجود ندارد. ( عبید^[۴۴]؛ ۲۷۱ به نقل از سمیعی ۱۳۷۹)

این مطالعات فرضیات سرمایه فرهنگی را با داده های یونان، ارزیابی می‌کند. مطابق نظر بوردیو، سرمایه فرهنگی یک متغیر مداخله ای مهم است و همان گونه که یک جامعه دموکراتیک تر می شود وبه همان نسبت تقاضا برای فرصت های مساوی و افزایش انتخاب شایسته بیشتر می شود. علت این شرایط بازتولید پیشینه خانوادگی به واسطه مکانیزم های سیستم مثل انتقال مالکیت حقوق، ارثیه و ترقی بر اساس امتیاز طبقاتی را از دست می‌دهد و مشروعیت آن را ضرورت مکانیزم های غیر مستقیم بازتولید به ویژع آموزشی، موکول می‌کند.( عبید، ۲۷۲ به نقل از سمیعی ۱۳۷۹)

۲-۷- پیشینه تحقیق:

۲-۷-۱- پیشینه تحقیقات داخلی

سفیری، آراسته و موسوی (۱۳۸۹) در مقاله خود که بر روی ۳۲۴ زن متاهل انجام شده به بررسی موضوع « تبیین رابطه ی سرمایه فرهنگی زنان شاغل، با نوع روابط همسران در خانواده » پرداخته و ‌به این نتایج دست یافته اند که بالا رفتن سرمایه فرهنگی زنان، روابط آن ها با همسر دموکراکتیک تر می شود از میان متغیرهای زمینه ای میان پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی زنان، میزان درآمد شوهر و منزلت شغلی شوهر با نوع روابط همسران رابطه ای معنادار وجود دارد.

نوغانی) ۱۳۸۷) در مقاله خود که بر روی دانش آموزان دختر و پسر مدارس دولتی و غیر دولتی دوره ی پیش دانشگاهی استان خراسان با حجم نمونه ۱۶۶۷ نفر انجام شده به بررسی موضوع «تأثیر نابرابری سرمایه فرهنگی بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان پیش دانشگاهی در دستیابی به آموزش عالی»پرداخته ‌به این نتایج رسیده است : در پرتو حضور سرمایه اجتماعی و سر مایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی سهم مثبت و معناداری بر احتمال قبولی و نمره کسب شده داوطلبان دارد تحلیل جامعه شناختی موفقیت در دست یابی به آموزش عالی با تأکید بر نقش سرمایه فرهنگی هدف اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد. فرضیه اصلی به دنبال بررسی نقش سرمایه فرهنگی بر احتمال قبولی و نمره کسب شده داوطلبان آزمون سراسری ورود به دانشگاه با بهره گرفتن از متغیرهای سرمایه اجتماعی، سرمایه اقتصادی و پیشینه تحصیلی است.