فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱) مقدمه :
پژوهش فرآیندی است که از طریق آن میتوان درباره ناشناختهها به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته ها تحت عنوان «روششناسی» یاد می شود. روش علمی یا روش پژوهش علمی فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین است. هر تحقیقی بدین منظور صورت میگیرد که بتواند از یافتههایی که از مطالعه یک یا چند گروه کوچک به نام نمونه به دست می آید، تعمیمهایی را در ارتباط با گروه بزرگتری که جامعه نامیده می شود و این گروه کوچک در واقع معرفی برای آن هستند، انجام دهد، محقق سعی دارد با کمک روشها و فنون آمار استنباطی مقادیر مربوط به ویژگیهای جامعه را برآورد کند و این کار را به گونه ای انجام دهد که دارای اعتبار بوده و تا آنجا که امکان دارد از خطا به دور باشد؛ از آنجا که در اکثر مطالعات، محقق نمیتواند به تک تک رویدادها و یا افراد تشکیل دهنده جامعه مورد نظر دسترسی داشته باشد، لذا بهره گیری از روشها و فنون خاصی که استنباط آماری بر آنها استوارند ضرورت پیدا می کند. در بسیاری از مطالعات، حتی اگر امکان دستیابی به واحدهای اجزاء جامعه نیز میسر باشد ملاحظات اقتصادی و مسئله زمان نیز عوامل مهمی هستند که محقق را وادار می کنند با مطالعه نمونه ای از جامعه به استنتاج و تعمیمهای لازم بپردازد.
از این رو، در این فصل کوشش شده است ابتدا روش تحقیق و پس از آن به مواردی همچون جامعه آماری تحقیق، نمونه آماری و روش نمونهگیری، حجم نمونه، روش و ابزار جمع آوری اطلاعات، تعیین روایی و پایایی ابزار، و روشهای تجزیه تحلیل دادهها پرداخته شود.
۳-۲) روش تحقیق:
پژوهشگران با توجه به زوایای مختلف تحقیق از جمله هدف، موضوع، ماهیت داده، و زمان تحقیق، انواع مختلف تحقیقات را بیان می کنند. در زیر به تقسیم بندی خصوصیات تحقیق فوق بر حسب پارامترهای در نظر گرفته شده می پردازیم:
تحقیق فوق بر اساس هدف، تحقیقی کاربردی محسوب می شود. هدف تحقیقات کارُبردی توسعه دانش کاربُردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کارُبردی به سمت کارُبرد علمی دانش هدایت میشود. همچنین در این نوع تحقیق، نتایج یافته هایش برای حل مشکلات خاص انجام می شود وتلاشی برای پاسخ دادن به یک معضل و مشکل عملی است که در دنیای واقعی وجود دارد.
تحقیق فوق از نظر شیوه گردآوری اطلاعات تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. هدف تحقیق همبستگی عبارت است، از درک الگوهای پیچیده رفتاری از طریق مطالعه همبستگی بین این الگوها و متغیرهایی که فرض میشود بین آنها رابطه وجود دارد. این روش علیالخصوص در شرایطی مفید است که هدف آن کشف رابطه متغیرهایی باشد که در مورد آنها تحقیقاتی انجام نشده است (دلاور، ۱۳۸۱).
تحقیق فوق بر اساس ماهیت داده ها، تحقیقی کمی بشمار می رود. به لحاظ نظری، اینگونه تحقیقات ریشه در مکتب اثبات گرایی دارد و صاحبنظران این روش علاقه مند به تبدیل اطلاعات تحقیق بصورت نمادهای ریاضی به منظور استفاده از قابلیت تحلیل های آماری و ریاضی برای توصیف و تحلیل پدیده های اجتماعی می باشند. در مجموع، روش اثباتی مدعی است که با روش تجربی سروکار دارد و شناخت حوادث و رویدادها و وضعیت های مختلف بر اساس مشاهده بدست استوار است. شناخت علمی، از طریق همبستگی مباحث نظری با مشاهده بدست می آید. یعنی در علم، نظریه و مشاهده، ذاتا˝ جدایی ناپذیرند. در هر صورت، هرگونه ابزاری که برای حصول به دقت نظر در علم مورد استفاده قرار گیرد، از نظر اثبات گرایان می تواند بکار گرفته شود (کرم پور، صفری، ۱۳۹۰).
۳-۳) روش و ابزار گردآوری اطلاعات :
درتحقیق فوق از هر دو نوع روش گردآوری اطلاعات به ترتیب زیر استفاده شد :
۱) مطالعات کتابخانهای:
دراین قسمت جهت گرد آوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانهای، مقالات،کتاب های مورد نیاز و نیز از شبکه جهانی اطلاعات استفاده شد.
۲) تحقیقات میدانی:
دراین تحقیق به منظورجمعآوری دادهها واطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه کوالهو و همکاران (۲۰۱۱) استفاده شد. این پرسشنامه از ۳۰ گویه تشکیل می شود. ۳ گویه برای سنجش متغیر خلاقیت کارکنان، ۱۵ سوال برای سنجش متغیر پیچیدگی شغل که از ۵ مولفه تشکیل شده و ۳ گویه آن تنوع شغل، ۳ گویه بازخورد شغل، ۴ گویه استقلال شغل، ۳ گویه معنادار بودن شغل و ۲ گویه اهمیت شغل را می سنجند. همچنین در این پرسشنامه ۶ گویه رابطه با سرپرست، ۳ گویه رابطه با همکار و ۳ گویه رابطه با مشتری را تشکیل می دهند. در جدول ۳-۱ متغیرهای تحقیق، شاخص های مربوطه و سوالات مربوط به هر یک آورده شده است:
برای طراحی پرسشنامه ها و پاسخ به سوالات از طیف پنج گزینهای لیکرت استفاده گردیده است که یکی از رایجترین مقایسهای اندازهگیری به شمار میرود. امتیاز بندی این طیف برای سئوالات پرسشنامه از ۵) خیلی زیاد تا ۱) خیلی کم طراحی شد.
جدول ۳-۱) متغیرهای تحقیق
متغیر | مؤلفه | تعداد سوال | سوالات | منبع |
خلاقیت کارکنان | - | ۳ | ۱ الی ۳ | کوالهو (۲۰۱۱) |
پیچیدگی شغل | تنوع شغل | ۳ | ۴ الی ۶ | |
بازخورد شغل | ۳ | ۷ الی ۹ | ||
استقلال شغل | ۴ | ۱۰ الی ۱۳ |