داتوره

+

+

عبادزاد (۱۳۸۶) و پاریزی (۱۳۹۰)

تاجریزی

+

+

عنابستانی (۱۳۹۰)

خاکشیر

+

یافت نشد

عنابستانی (۱۳۹۰)

سلمه تره

+

+

پاریزی (۱۳۹۰) و عنابستانی (۱۳۹۰)

لوبیا چیتی

یافت نشد

+

قارونی کردانی (۲۰۱۳)

۲-۹-علائم بیماری پیچیدگی بوته چغندرقند
علائم بیماری پیچیدگی بوته چغندر قند بر حسب جدایه ویروس و میزبان گیاهی متغییر است. از طرفی شرایط محیطی نیز فاکتور مهمی در بروز علائم و شدت و ضعف آن محسوب می‌شود (Freitag and Severin, 1936; Bennett, 1971 ). برخی گیاهان مانند واریته‌های حساس چغندرقند، اسفناج و لوبیا علائم مشخصی را نشان می‌دهند، اما در سایر محصولات علائم خفیف و حتی گاهی غیرقابل تشخیص هستند (Hills and Taylor, 1954).
علائم بارز آلودگی ویروس پیچیدگی بوته برروی برگ‌های چغندرقند شامل رگبرگ روشنی، تا شدن یا لوله شدن برگ‌ها به موازات رگبرگ اصلی به طرف بالا همراه با راست ایستادن برگ‌ها و کاهش رشد می‌باشد. در سطح زیرین برگ‌ها، رگبرگ‌ها دچار تورم‌های زگیل مانند (enations) می‌شوند (شکل ۲-۱ ). بعلاوه ریشه‌ها کوتاه مانده، چوبی و شکننده شده و ریشه‌های فرعی پیچیده و بد شکل می‌گردند. ریشه‌های بد شکل شده کارایی کمتری دارند، از این رو گیاه ممکن است در طول روز پژمرده شود (Bennett, 1971; Sutic et al., 1999).
شکل ۲-۱ وجود نقاط برجسته در روی رگبرگ‌ها و چروکیدگی برگ چغندر‌قند در اثر آلودگی به ویروس کرلی تاپ ( فتاحی ۱۳۹۱).
علاوه بر چغندرقند، چند گیاه محک خوب برای BCTV وجود دارد که علائم آن‌ ها به شرح زیر می‌باشد:

برروی توتون معمولی (Nicotiana tabacum) علائم رگبرگ روشنی با کوتاه شدن میان گره‌ها و به دنبال آن کوتولگی گیاه دیده می‌شود، برگ‌های جوان کوچک مانده و فنجانی می‌گردند.
در داتوره (Datura stramonium) برگ‌های جوان کوچک می‌مانند، در حالی که برگ‌های مسن علائم رگبرگ روشنی را نشان می‌دهند، در خیار (Cucumis sativus) علائم مرگ گیاهچه و کوتولگی قسمت‌های تازه جوانه‌زده، بد شکلی برگها و کم شدن فاصله میان گره‌ها که نتیجه آن مجتمع شدن برگ‌ها است در گیاهان مسن‌تر دیده می‌شود. قسمت‌های تازه جوانه‌زده، بد شکلی برگها و کم شدن فاصله میان گره‌ها که نتیجه آن مجتمع شدن برگ‌ها است در گیاهان مسن‌تر دیده می‌شود. در گوجه‌فرنگی (Lycopersicon esculentum) علائم ضخیم شدن، پیچیدگی و چین‌ خوردگی برگ‌ها و صورتی رنگ شدن رگبرگ‌ها، ریزبرگی، نامتقارن شدن پهنک برگ، زردی برگ‌ها مشاهده می‌گردد. در بوته‌های اسفناج آلوده علائمی شامل کاهش رشد، راست ایستادن برگها، لوله شدن برگها به سمت بالا و تورم رگبرگ‌ها در پشت برگ مشاهده می‌شود. در گیاهان زینتی شامل اطلسی، قرنفل و میخک علائمی از قبیل زردی برگ‌ها و کاهش رشد بوته‌ها مشاهده می‌شود (جهان بین، ۱۳۹۲; Thomas and Mink, 1979).
۲-۱۰-کنترل بیماری پیچیدگی بوته چغندرقند
دامنه میزبانی وسیع و فراوانی زنجرک ناقل مدیریت‌ بیماری پیچیدگی بوته چغندر‌قند را مشکل ساخته است (Creamer et al., 1996). با وجود این یک سری از روش‌های مدیریتی جهت کنترل این بیماری تاکنون مورد استفاده قرار گرفته که تا حدودی موثر بوده است.

• کنترل شیمیایی بیماری با بهره گرفتن از حشره‌کش ها: از آنجایی که زنجرک ناقل ویروس قادر به حرکت به مزارع مجاور در هنگام سمپاشی است سمپاشی باید در سطوح وسیع صورت پذیرد. استفاده از حشره‌کش‌های سیستمیک به طور موثری از وقوع بیماری پیچیدگی بوته در مرحله بحرانی رشد بوته‌های چغندر‌قند جلوگیری می‌کند (Malm and Frinkner, 1968). تیمار بذر یا خاک با حشره‌کش‌های سیستمیک، گیاهان را تا مرحله ٨-۶ برگی محافظت می کند (Ritenour et al., 1970; Hills et al., 1960). استفاده از حشره‌کش در نواحی غیرزراعی، زمانی که زنجرک‌ها برروی میزبان های پاییزه تجمع می‌یابند تا حدود زیادی تعداد حشرات مهاجر بهاره را کاهش می‌دهد (Bennett, 1971).

• به کارگیری ارقام مقاوم چغندرقند: این روش نیز جهت کنترل این بیماری مورد استفاده می‌باشد. در واریته‌های مقاوم غلظت ویروس کمتر، دوره کمون طولانی‌تر و ایجاد بهبودی بعد از آلودگی با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد (Duffus and Shoyen, 1977). از آنجایی که جدایه‌های BCTV و در حال حاضر گونه‌های ویروسی ایجاد کننده بیماری پیچیدگی بوته چغندرقند دارای صفات فنوتیپی و ژنوتیپی مربوط به خود هستند، باید گونه یا جدایه غالب را در منطقه مشخص نمود و سپس استراتژی‌های مقاومت به بیماری را تنظیم کرد (Stenger, 1995).

• به کارگیری اقدامات زراعی: جهت کنترل بیماری پیچیدگی بوته چغندر‌قند می‌توان به تغییر تاریخ کاشت اقدام کرد به طوری که قبل از مهاجرت زنجرک، گیاه مرحله حساس را طی نماید اما از آنجایی که زمان هجوم زنجرک چغندر در هر سال بسته به دما قابل پیش‌بینی نمی‌باشد نمی‌توان به این راهکار تکیه کرد (Wang et al., 1999). بهبود شرایط زراعی رشد گیاه جهت افزایش سایه‌دهی گیاه و رطوبت و در نتیجه کاهش جمعیت زنجرک و هم‌چنین کاهش منابع تکثیر زنجرک‌ها و منابع میزبانی زراعی از جمله اقداماتی است که به کنترل بیماری کمک می کند (Bennett, 1971; Duffus, 1983).