نصیرپور، محمد قاسم، زندگی فاطمه زهرا، دوم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلام، تهران، ۱۳۷۲ش
نقوی، سید محمد تقی، سوگنامه فدک،دوم، الهادی، قم، ۱۳۷۴ش
نیشابوری، محمد بن عبدالنبی، الکتاب المبین، نسخه خطی کتابخانه آیه الله مرعشی، قم
واعظ کاشفی سبزواری، کمال الدین حسین، بدایع الأفکار فی صنایع الأشعار، ویراسته میر جلال الدین کزازی، اول، نشر مرکز، تهران ، ۱۳۶۹ش
همایی، جلال الدین، فنون بلاغت و صناعات ادبی، هشتم، تهران، بنما، ۱۳۷۱ش
مقالات
آذربادگان، حسینعلی، نگاهی گذرا به اسناد و منابع مکتوب خطبه فدک، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۲۶، ۱۳۸۱ش
جعفری، سید علیرضا، انوار وحی در خطبه زهرا ، ، ش۸ ، ش
عابدینی، احمد، چرا حضرت زهرااین گونه خطبه خواند؟، پیام زن، ش۱۲۳، خرداد۱۳۸۱ش
الملخص
فإن الدراسه الحالیه تسعى إلى المستندات القرآنیه للخطبه الفدکیه لفاطمه الزهراء.
أرض «فدک» إرث الإلهی فاطمه، و رمزاً للشعور کبیر من التشیّع لیس قطعه أرض دخل نطاق. بعد وفاه النبی زائذاً علی غصب الفدک واجهت فاطمه بغب الخلافه عن امیرالمؤمنین و التمرد و استیلاء الحکومه من القرآن.
وقفا لذلک انها أحضرت مع مجموعه من النساء الأقرباء فی مسجد النبی أحتیاطیه لحقها و خطبت خطبه فدک.
خطبه فدک تسعی للتعبیر عن صلابته فی الحق بل اکثر دلالت علی حق امیرالمؤمنین و انتقاد الشعب خیانه حقهم الالهی. صراع فدک احتجاج فاطمهإلی الإانحراف فی العالم المسلم.
تتکون الدراسه من سته فصول والقضایا الرئیسیه هی الغرض من هذه المقاله یقع فی اربعه فصول. الفصل الثانی هو مناقشه المبادئ، فی تاریخ الفدک و موضوع الخطبه و أیضا حول الإرث. الموسم الثالث للتعبیر عن الاستشهادات القرآنیه خطبه على الوحده وصفات الله تعالی. الفصل الرابع یشیر قضایا مثل نطاق التعالیم النبویه من النبی محمّد رسول الله وجهوده فی الدعوه إلى الوحده، والخلاص للأمه الانتقادات فی وقت سابق من عصر الجهاله.
الفصل الخامس حول اهم الجزء من الخطبه و هو یشتمل علی وقوع الحوداث بعد وفاه النبی، تقدیم امیرالمؤمنین و خدماته للاسلام و اغتصاب الخلافه، وهو الدفاع عن الولایه و سلوک الناس فی احداث الشغب حدث بعد وفاه الرسول.
وصفت و اوضح جزء من الخطبه، ثم ذکر استشهاداتها القرآنیه. وقد أجریت الأبحاث عن طریق المکتبات، و قد استفاد المحقق مصادرالتفسیر و الاحادیث إضافه علی شروح الخطبه.
و نتیجه البحث تدل أن الخطبه قائمه علی آیات الکریمه. وهذا الواقع یعنی أن استفاده فاطمه استناداً إلى القرآن الکریم، تمثل قمه النباله وعیهم غیرها من الکشف الداخلی.
الکلمات الرئیسیه: المستند، القرآن، الخطبه، الفدک، فاطمه الزهراء
Abstract
The present study sought to examine the Quranic Evidence for Fatima’s (PBUH) speech on Fadaq.
Land “Fadak” Fatima(PBUH) is a divine heritage And indeed a symbol of great meaning in Shiism that does not fit within the confines of a piece of land.
After the death of the Messenger(PBUH) Fatima(PBUH) faced with confiscation of Fadak and The event, authorities seized the caliphate of Hazrat Ali(PBUH) and Sedition and defection from the government apparatus and the beginning of Holy Quran.
Hence, in order to regain their rights with a group of female relatives of the Prophet’s mosque and delivered a sermon attended paid.
In fact outcry to the deviation of Fatima emerged in the Muslim world as well as the right to administer the divine right of Ali (PBUH) and criticizing him is a betrayal of the people.
The study consists of six chapters and the major issues is the purpose of this article is located at the Four Seasons.
The second chapter is a discussion of the origins, the history of Fadak, the introduction of a sermon, and the sermon deals with the issue of inheritance.
third season of Koranic citations Sermon Outlines on monotheism and attributes of God.
The fourth Chapter issues such as the scope of the prophetic teachings of Prophet Prophet Muhammad (PBUH) and their efforts in calling for unity, emergency rescue and the generations before the age of ignorance refers pitiable situation.
The fifth chapter deals with the important parts of the sermon is of utmost importance. Includes excerpts from the sermon that contained the following events occurred after the death of the prophet, introduced Ali(PBUH) and his services to Islam, seized the caliphate, which is a defense of the province, as well as the circumstances of the riot happened after the death of the Messenger(PBUH).
This paper describes the first part of the sermon and it is expressed, then the Qur’anic citations are listed.
This collection was done with the library method, in addition to the description of the sermon, the resource is used narration and interpretation.
The overall consequence of this argument is that his sermons are based on the Quran, the peak of the nobility of his appearance and inner consciousness
Keywords: Evidence, Quran, sermon (Speech), Fadak, Fatima (PBUH)
osoolal-DEEN COLLEGE
“QuM”
DEPARTMENT OF
THE QURANIC SCIENCES & HADITH
M.S
RESEARCH TITLE:
Quranic Evidence for Fatima’s speech on Fadaq
SUPERVISOR:
DR
Abdal- Reza Zahedi
: ADVISOR
DR
Mohammad Hossein khalil khalili
PREPARED BY:
Nasrin Ghorbanzadeh
Winter 2014
. هفت محور اصلی خطبه عبارت است از: ۱٫ شکر الهی، توحید و صفات پروردگار و هدف آفرینش؛ ۲٫ مباحث مربوط به نبوت و مقام والای پیامبر ۳٫ جایگاه قرآن ۴٫ معرفی خود و خاندان نبوت و اشاره به وضعیت مردم در دوران جاهلیت. ۵٫ حوادث و رویدادهای بعد از رحلت پیامبر و تلاش منافقین برای محو اسلام. ۶٫ غصب فدک و ارث ۷٫ اتمام حجت با خواصّ بیبصیرت و ضرباتی که از ناحیه آنها به اسلام وارد میشود. ↑
منابع
-
-
- ابراهیم، خسرو. و همکاران.(۱۳۸۹). اثر تمرینات قدرتی ماگزس بر قدرت، سرعت و چابکی بازیکنان برتر بسکتبال با ویلچر، طب ورزشی. شمارۀ ۴، ص ۳۹٫
-
- اسد، محمد رضا. (۱۳۸۴). تربیت بدنی و ورزش معلولین، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول.
-
- اصلانخانی، محمد علی. (۱۳۸۸). هوش هیجانی در ورزشکاران معلول، فصلنامه روانشناسان ایرانی. شماره ۲۱، سال ششم.
-
- اعتماد، ظاهر. اسماعیل نسب، نادر. (۱۳۸۸). اثر تمرین مقاومتی عضلات میان تنه بر تغییرات ترکیب بدن و لیپیدهای سرم دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج ، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان. ۱۴: ۲۰-۲۸.
-
- افتخاری، الهام. صرامی، لیلا. مستحفظیان، مینا. (۱۳۸۳). مقایسه ی ترکیب بدنی دانشجویان دختر فعال و غیرفعال دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد.
-
- برگر، ریچارد.(۱۳۸۵). آشنایی با تمرینات با وزنه، ترجمه : فرهاد رحمانی نیا، رشت: انتشارات دانشگاه گیلان، چاپ دوم.
-
- جیمزسی، راد کلیف. رابرت سی، فارنتینوس. دونالد، اچو.(۱۳۸۱). تمرینهای ورزشی نوین «تمرینات پلیومتریک»، ترجمه؛ مهدی طالب پور، انتشارات به نشر.
-
- حامدی نیا، محمدرضا. عظیمی طرقداری،حسین. حقیقی،امیر حسین.(۱۳۸۹). مقایسه دو برنامه تمرین مقاومتی زمان بندی خطّی معکوس و موجی روزانه با شدت و حجم برابر بر استقامت افراد غیر ورزشکار، پژوهش نامه علوم ورزشی. شماره ۱۲،ص ص ۱۱۹-۱۳۱٫
-
- حجازی، پریسا. رمضانی ،نسرین. (۱۳۹۱). ورزش و معلولین، انتشارات بامداد، چاپ دوم.
-
- حسینو، فراس. (۱۳۹۰). اثر دو الگوی تمرین مقاومتی هرمی مسطح و دو گانه بر شاخص های فیزیولوژیکی و آنتروپومتریکی بازیکنان جوان فوتبال.رساله دکتری، گیلان، دانشگاه گیلان.
-
- حسینی،یعقوب.(۱۳۸۹)، بررسی تاثیر دو الگوی باردهی تمرین با وزنه (هرمی دو گانه و پلکانی معکوس) بر قابلیت های فیزیولوژیک کشتی گیران جوان، پایان نامه کارشناسی ارشد،گیلان، دانشگاه گیلان.
-
- دانشمندی، حسن. سخنگویی، یحیی.قهقایی، ابولفضل. (۱۳۸۷). مطالعه تنوع وشیوع آسیب های ورزشی در ورزشکاران معلول رده ملی ، پژوهش در علوم ورزشی. شمارۀ ۱۸،ص ۴۶-۳۱٫
-
- ساداتی، سمیه سادات .(۱۳۸۸). سبب شناسی معلولیت های جسمی و ذهنی شهرستان خمینی شهر، چکیده مقالات همایش پیشگیری از معلولیت ها.انتشارات جابر.چاپ اول ،ص ۱۴۲- ۱۴۹٫
-
- سبکتکین، امیر.(۱۳۶۸). مبانی آمادگی جسمانی؛ انتشارات کمیته ملی المپیک.
-
- سخنگویی، یحیی. افشارمند، زهره. (۱۳۹۱). کلاس بندی ورزشکاران والیبال نشسته و ایستاده. انتشارات بامداد کتاب، چاپ اول.
-
- سنگدوینی، مرتضی . میرزایی ، بهمن. محبی ، حمید.(۱۳۹۱) .تاثیر دو برنامه تمرین مقاومتی بر قدرت عضلانی مردان تمرین نکرده، نشریه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی. شماره ۱ ص ص ۵۱-۶۱٫
-
- شیخ السلامی وطنی، داریوش. بهپور، ناصر. گائینی، عباسعلی .(۱۳۸۵). تاثیر ۶ ماه تمرین مقاومتی منتخب بر پارامترهای عصبی عضلانی اندام پروران زبده. حرکت، ۲۸، ص ص ۸۷-.۱۰۵٫
-
- فاکس ،ادوارد. ماتیوس،دونالد.( ۱۳۸۷ ). فیزیولوژی ورزش، جلد اول، ترجمه دکتر اصغر خالدان، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سیزدهم.
-
- فراهانی م. تربیت بدنی و ورزش معلولان. (۱۳۸۸). پژوهشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.۱۲۱-۹۸
-
- قراخانلو،رضا. صاری، عباس.امیدفر، کبری.شرقی، ساسان.(۱۳۸۸)، اثر تمرین مقاومتی بر سطوح سرمی میوستاتین، ۱ - GASP، IGF - I و IGFBP - 3 در مردان جوان، نشریه تربیت بدنی«علوم حرکتی و ورزش»، شماره ۱۳، ص ۶۹ تا ۸۰٫
-
- گائینی، عباسعلی.اراضی، حمید.اسماعیلی، جواد.(۱۳۸۷)، مقایسه دو روش وزنه تمرینی(هرمی و آکسفوردی) بر افزایش قدرت عضلات سینهای ورزشکاران مبتدی، حرکت، شماره ۳۵، ص ص ، ۱۲۹-۱۴۱٫
-
- میرزایی، بهمن.(۱۳۸۹). اثر دو الگوی باردهی هرمی مسطح و هرمی اریب بر قدرت بیشینه، توان عضلانی پایین تنه و حجم عضلانی،پژوهش در علوم ورزشی. شماره ۸، ص ص، ۸۴ -۷۱٫
-
- Abe, T, DEHoyos DV, M L. Pollak ML, et al ,(2000). Time course for strength and muscle thickness changes following upper and lower body resistance training in men and women, Eur J. Appl. Physiol; 81:174–۱۸۰٫
-
- Abernethy, B. (1989). Expert-novice differences in perception: how expert does the expert have to be? Canadian Journal of Sport Science. 14(1): 27-30.
-
- AGRE J. C, Rodriquez A. A. Franke, T. M. (1997). Strength, endurance and work capacity after muscle strengthening exercise in postpolio subjects. Archives of physical medicine and rehabilitations. 78(7): 681-686 .
-
- Ahtiainen, JP. Pakarinen A, Alen M. Kraemer WJ, Hakkinen K .(2003). Muscle hypertrophy, hormonal adaptations and strength development during strength training in strength-trained and untrained men. Eur J Appl Physiol. 89:555–۵۶۳٫
-
- Akasaka, Y. Takakura, Y. Okuma, O. Kusano, S. Suyama, T. Yamamoto, M. Oi, N. Takahashi, K. & Kunisawa, Y. (2003). SF-36 health survey in disabled sitting volleyball players in japan. Journal of Physical Therapy Science. 15: 71-73.
-
- American College of Sport Medicine. (1998). Position Stand: The recommended quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory and muscular fitness in healthy adults. Med. Sci. Sports. Exerc 991 30:975 .
-
- American College of Sport Medicine. (2000). Guidelines for graded exercise testing and exercise prescription. Med. Sci. Sports. Exerc 185 33:175.
-
- American College of Sports Medicine. (2002). Progression models in ressistance training for healthy adults. Med.Sci. Sports Exerc, 34:364-380.
-
- Anderson, Tim . Kearney, Jay T.(1982). Effects of Three Resistance Training Programs on Muscular Strength And Absolute and Relative Endurance, Research Quarterly for Exercise and Sport.53(1).1-7.
-
- Arazi, Hamid. Damirchi, Arsalan. Asadi, Abbas.(2013), Age-related hormonal adaptations, muscle circumference and strength development with 8 weeks moderate intensity resistance training, Journal of Science and Medicine in Sport.74(1):30-35.
-
- Ashton-Shaeffer, C.Gibson, H. Holt, M. & Williming, C. (2001). Women’s resistance and empowerment through wheelchair sport. Word Leisure Journal.43 (4): 11- 21.
-
- Avery D, Faigenbaum. Ritalarosa, Loud. Jill, O’connell. Scott, Glover. Jason, O’connell. Waynel, Westcott.(2001). Effects of Different Resistance Training Protocols on Upper-Body Strength and Endurance Development in Children, The Journal of Strength & Conditioning Research.15:4.
-
- Bernardi, M, et al. (2003), Muscle pain in athlete with locomotor disability,Med Sci Sports Exerc,Feb, 34(2): 199-206.
-
- Birgit Friedmann-Bette, Timm Bauer, Ralf Kinscherf, Silke Vorwald, Konstanze Klute, Dirk Bischoff, Helmut Müller, Marc-André Weber, Jürgen Metz, Hans-Ulrich Kauczor, Peter Bärtsch, Rudolf Billeter.(2010), Effects of strength training with eccentric overload on muscle adaptation in male athletes, European Journal of Applied Physiology,108(4): 821-836.
-
- Bishop P. Cureton K. and Collins M, (1987). Sex difference in muscular strength in equally-trained men and women, Ergonomics. 30:675-87.
-
- Bompa, T, Di pasquale M.G, Cornacchia, L (2003). Serious strength traning, Human Kinetics, 2 nd Edition.
-
- Bompa, T.(1999). Periodization trening for sports: program for peak strength in 35 sports. Human Kinetics. 97- 101.
-
- Boning, D,Klarholz. C, Himmelsbach B. et al. (2007). Extra cellular bicarbonate and non- bicarbonate buffering against lactic acid during and after exercise. Eur J Appl Physiol. 100: 457- 67.
- Bouter, MA. et al. (1992). A etiology of handball injuries: A case – control study,Bri J Sports Med, Sep: 26 (1).
-
واتسون و تلگن عواطف را به دو بعد عاطفی پایه تقسیم بندی می کنند یکی عاطفه منفی است . بدین معنی که شخص تا چه میزان احساس ناخرسندی و ناخوشایندی می کند. عاطفه منفی یک بعد عمومی از یأس درونی و عدم اشتغال به کار لذت بخش است که به دنبال آن حالت های خلقی اجتنابی از قبیل خشم ، غم، تنفر، حقارت ، احساس گناه ، ترس و عصبانیت پدید می آید. بعد عاطفی دوم، عاطفه مثبت است که حالتی از انرژی فع ال، تمرکز زیاد و اشتغال به کار لذت بخش می باشد. عاطفه مثبت در برگیرنده طیف گسترده ای از حالت های خلقی مثبت از جمله شادی، احساس توانمندی، شور و شوق، تمایل، علاقه و اعتماد به نفس است.دریافتند که این دو عامل عاطفی ارتباط متفاوتی با افسردگی و اضطراب دارند.
۱ـ۶ـ۲ تعریف عملیاتی عواطف مثبت ومنفی
در این تحقیق منظور از عواطف منفی و مثبت ، مجموع نمره ای است که فرد از پرسشنامه استاندارد عواطف مثبت ومنفی PANAS به دست می آورد.
۱ـ۶ـ۳ تعریف مفهومی فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی کاهش قدرت سازگاری فرد با عوامل فشارزاست و سندرمی است مرکب از خستگی جسمی و عاطفی که منجر به ایجاد خود پنداری منفی در فرد، نگرش منفی نسبت به شغل، و فقدان احساس ارتباط با مراجعان به هنگام انجام وظیفه گردد. در تعریفی دیگر فرسودگی یک فرد نتیجه فشار کاری است که منجر به سازگاری ناهنجار و اجرای کار نامرغوب می شود . ( تانگ و ینگ به نقل از( سانبول ۲۰۰۳) فرسودگی به عنوان یک تجربه روانشناسی منفی که واکنش به استرس کاری مرتبط می باشد تعریف شده است. (دوتسچ، راتلیف ، به نقل از( سانبول ۲۰۰۵ ) در تعریفی دیگر از پا درآمدن از رمق افتادن، از پاافتادگی، بی حالی ، سستی و رخوت متصدی شغل است. و نوعی پاسخ فرد به عوامل فشارزای میان فردی در محیط کار باشد که طی آن تماس بیش از ظرفیت متصدی شغل با دیگران، باعث ایجاد تغییراتی در نگرشها و رفتار وی نسبت به آنان می شود. (ساعتچی، ۱۳۷۹، ص ۲۱۶و۲۱۷)
این سندرم ممکن است فرد را به سوی انواع بیماریهای روانی و جسمانی سوق دهد و شامل مولفه های زیر است: خستگی عاطفی، مسخ شخصیت، فقدان موفقیت فردی.
۱ـ۶ـ۴ تعریف عملیاتی فرسودگی شغلی
در این تحقیق منظور از فرسودگی شغلی ، مجموع نمره ای است که فرد از پرسشنامه استاندارد فرسودگی شغلی مسلاج به دست می آورد.
۱ـ۶-۵ تعریف مفهومی رفتار شهروندی سازمانی
« مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری که بخشی از وظایف رسمی فرد نیستند ، اما با این وجود توسط وی انجام و باعث بهبود مؤثر وظایف و نقشهای سازمان می شوند » (مستبصری و نجابی ،۱۳۸۷، رضایی کلید بری و باقر سلیمی ،۱۳۸۷، اسلامی،۱۳۸۷ ).
۱ـ۶ـ۶ تعریف عملیاتی رفتار شهروندی سازمانی
در این تحقیق منظور از رفتار شهروندی سازمانی ، مجموع نمره ای است که فرد از پرسشنامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی ارگان و کونسکی به دست می آورد.
فصل دوم
پیشینه تحقیق
۲ـ۱ مقدمه
در نظام بوروکراتیک تمام تلاش مدیران در جهت کسب کارایی بیشتر با حفظ سلسله مراتب هرمی سازمان بوده است. به همین جهت مناسبات سطحی و غیرقابل اطمینان بین افراد وجود دارد. اما در نظام ارزشی انسانی و دمکراتیک مناسباتی درست و قابل اطمینان در میان مردم به وجود می آید. در چنین محیطی به سازمان و اعضای آن فرصت داده می شود که تا حد توان پیش روند. بر این اساس توجه به شهروندان در نظام ارزشی دمکراتیک رو به افزایش است. اکنون که اهمیت شهروندان به عنوان یکی از منابع بسیار مهم سازمان درک شده است، رفتار آنها هم می تواند بسیار با اهمیت تلقی شود و از این روست که محققان زیادی به تجزیه و تحلیل رفتار شهروندی پرداخته اند. به طور کلی رفتار شهروندی یک نوع رفتار ارزشمند و مفید است که افراد آن را به صورت دلخواه و داوطلبانه از خود بروز می دهند. به این ترتیب مطالعه و بررسی اینگونه رفتار افراد در سازمان که به رفتار شهروندی سازمانی شهرت یافته است، بسیار مهم و ضروری به نظر می رسد و این مقاله قصد دارد به همین امر بپردازد.
۲ـ۲عاطفه مثبت ومنفی
عواطف، یکی از جنبه های رفتار انسان است که نقش مهمی در زندگی انسان ها دارد. بدون عواطف، زندگی بشر تقریباً خسته کننده و بی معنی می شود . انسان از طریق ، همین عواطف است که دنیا را پر از معنی و سرشار از احساسات در می یابد عواطف، بخشی اساسی از نظام پویای شخصیت آدمی است . ویژگی ها و تغییرات عواطف، چگونگی برقراری ارتباط عاطفی و درک و تفسیر عواطف دیگران، نق ش مهمی در رشد، سازمان شخصیت، تحول اخلاقی، روابط اجتماعی، شکل گیری هویت و مفهوم خود دارد. (هریس ; ۱۳۸۰)
واتسون و تلگن عواطف را به دو بعد عاطفی پایه تقسیم بندی می کنند یکی عاطفه منفی است . بدین معنی که شخص تا چه میزان احساس ناخرسندی و ناخوشایندی می کند. عاطفه منفی یک بعد عمومی از یأس درونی و عدم اشتغال به کار لذت بخش است که به دنبال آن حالت های خلقی اجتنابی از قبیل خشم ، غم، تنفر، حقارت ،احساس گناه ، ترس و عصبانیت پدید می آید. بعد عاطفی دوم، عاطفه مثبت است که حالتی از انرژی فع ال، تمرکز زی اد و اشت غال به کار لذت بخش می باشد. عاطفه مثبت در برگیرنده طیف گسترده ای از حالت های خلقی مثبت از جمله شادی، احساس توانمندی، شور و شوق، تمایل، علاقه و اعتماد به نفس است.
واتسون و تلگن عواطف را به دو بعد عاطفی پایه تقسیم بندی می کنند یکی عاطفه منفی است . بدین معنی که شخص تا چه میزان احساس ناخرسندی و ناخوشایندی می کند. عاطفه منفی یک بعد عمومی از یأس درونی و عدم اشتغال به کار لذت بخش است که به دنبال آن حالت های خلقی اجتنابی از قبیل خشم ، غم، تنفر، حقارت ، احساس گناه ، ترس و عصبانیت پدید می آید. بعد عاطفی دوم، عاطفه مثبت است که حالتی از انرژی فع ال، تمرکز زیاد و اشتغال به کار لذت بخش می باشد. عاطفه مثبت در برگیرنده طیف گسترده ای از حالت های خلقی مثبت از جمله شادی، احساس توانمندی، شور و شوق، تمایل، علاقه و اعتماد به نفس است.
دریافتند که این دو عامل عاطفی ارتباط متفاوتی با افسردگی و اضطراب دارند . از آن جا که هم در اضطراب و هم در افسردگی، حالت ه ای عاطفی منفی دیده می شود، ابزارها ی سنجش مربوط به هر دو سازه، به یک اندازه دارای عامل عاطفه منفی هستند . بنابراین عاطفه منفی، رابطه مثبتی با اضطراب و افسردگی دارد . از سوی دیگر ، اضطراب وافسردگی رابطه متفاوتی با عاطفه مثبت دارند . ابزارهای سنجش عاطفه مثبت با خلق افسرده و علائم مرتبط با آن ، همبستگی منفی بالایی دارند ، اما با خلق مضطرب و علائم مرتبط با آن، همبستگی ندارند. به نظر می رسد که افزایش میزان لذت در طول زندگی، می تواند به افزایش عواطف مثبت و کاهش عواطف منفی منجر شود .عواطف، بخشی اساسی از نظام پویای شخصیت آدمی است . ویژگی ها و تغییرات عواطف، چگونگی برقراری ارتباط عاطفی و درک و تفسیر عواطف دیگران، نق ش مهمی در رشد، سازمان شخصیت، تحول اخلاقی، روابط اجتماعی، شکل گیری هویت و مفهوم خود دارد .(لطف آبادی، ۱۳۸۰)
فردریکسون معتقد است عواطف منفی همچون، اضطراب یا خشم، سبب می شوند ذهن فرد فقط به تولید واکنش دفاعی در برابر موضوعات ایجاد کننده ی این عواطف منفی ، محدود شود در صورتی که عواطف مثبت، سبب می شوند که ذهن فرد بر روی محرکها باز باشد و این مساله به نوبه ی خود فرصتهایی را برای توجه ی گسترده تر به محیط ، ایجاد کرده و در نتیجه خلاقیت فرد را بیشتر کرده و موجب شادکامی می شود.
عاطفه مثبت و عاطفه منفی حال تهای متضاد احساس کردن نیستند، بلکه این دو ُ خلق، حالت های مستقل و نه متضاد احساس کردن هستند. برای مثال، افراد هنگام مصاحبه شغلی اذعان می کنند که به طور همزمان، عاطفه های مثبت و منفی را احساس می کنند. آنها معمو ً لا به طور همزمان احساس علاقه و عصبیت را تجربه می کنند. عاطفه مثبت طبق چرخه خواب- بیداری نوسان می کند، درحالی که عاطفه منفی چنین نیست
عاطفه مثبت همچنین خلّاقیت و انعطاف پذیری در حل مسئله و گفتوگو و نیز کارایی و دقت در تصمیم گیری و سایر شاخص های بهبود تفکر را افزایش می دهد. یکی از تحقیقات اخیر نشان می دهد ـ مثلا ـ مردم در عاطفه مثبتی که ایجاد شده بود، احتمال کمک کردنشان به بیگانه، آن گاه که کمک کردن به گونه ای برای آن ها ترسیم شده بود که تقریباً مطمئن بودند احساس افسردگی می کنند، نسبت به کنترل ها کمتر بود سطح عاطفه مثبت هنگام بیدار شدن پایین است و در طول روز به تدریج بالا می رود و تا بعد از ظهر به اوج خود می رسد و از آن پس در اواخر شب پایین می آید و به سطح پایین اوایل صبح برمی گردد عاطفه مثبت بیانگر یک تجربه درونی لذت بخش است. وقتی عاطفه منفی افراد بالاست، معمو ً لا احساس مثبت آنها پایین است و معمو ً لا احساس می کنند خموده و خسته هستند. عاطفه منفی بیانگر تجربه درونی ناخوشایند است، وقتی عاطفه منفی افراد بالاست، معمو ً لا احساس می کنند ناخشنود و عصبی و تحریک پذیر هستند، در حالی که وقتی عاطفه منفی افراد پایین است آرام و آرمیده هستند. عاطفه مثبت و منفی نه تنها به ُ خلق بلکه به سیستم های گسترده شناختی، زیستی و رفتاری هم مربوط می شود.عاطفه مثبت بیانگر سیستم انگیزشی خوشایندی است که فرآیندهای پاداش در برانگیختگی آن، نقش اساسی ایفا می کنند در حالی که عاطفه منفی بیانگر سیستم انگیزشی آزارنده است که فرآیندهای تنبیهی در برانگیختگی آن نقش دارد. عاطفه مثبت و ُ خلق خوش، به رفتار گرایشی و عاطفه منفی و ُ خلق ناخوش به رفتار اجتنابی کمک می کند.(هاشمی و همکاران;۱۳۹۰; ص ۱۰۱ـ۱۰۵)
عاطفه مثبت و منفی ، بیانگر ابعاد اصلی حالات عاطفی می باشند واتسون و همکاران :این گونه به نظر می رسد که افرادی که عاطفه مثبت زیادی را تجربه می کنند، باید عاطفه منفی نسبتاً کم تری را تجربه کنند و اشخاصی که عاطفه منفی زیادی را تجربه می کنند، باید عاطفه مثبت اندکی داشته باشند . اما در حقیقت، شواهد زیادی در دست است که نشان می دهد عاطف ه مثبت و منفی هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند و دو روی یک سکه نیستند . دلیل این امر این است که عامل مولّد عاطفه مثبت، رویدادها و تجارب خوشایند است ، در حالی که عاطفه منفی به واسطه رویدادها یا این دو بعد خلق، از یکدیگر جدا هستند ، تجارب ناخوشایند ایجاد می شود و روابط آنها با متغیرهای دیگر، دارای الگوهای متفاوتی است . واتسون و تلگن دریافتند که این دو عامل عاطفی ارتباط متفاوتی با افسردگی و اضطراب دارند . از آن جا که هم در اضطراب و هم در افسردگی، حالت های عاطفی منفی دیده می شود، ابزارها ی سنجش مربوط به هر دو سازه، به یک اندازه دارای عامل عاطفه منفی هستند . بنابراین عاطفه منفی، رابطه مثبتی با اضطراب و افسردگی دارد . از سوی دیگر ، اضطراب و افسردگی رابطه متفاوتی با عاطفه مثبت دارند . ابزارهای سنجش عاطفه مثبت با خلق افسرده و علائم مرتبط با آن ، همبستگی منفی بالایی دارند ، اما با خلق مضطرب و علائم مرتبط با آن، همبستگی ندارند. ( آیزینک;۱۳۷۹; ص۱۵)
مفهوم هوش عاطفی دربرگیرنده مجموعه گسترده ای از مهارتها و استعدادهای فردی است که معمولاً به مهارتهای درون فردی و بین فردی اشاره دارد و به طور کلی توانایی درک و فهم چگونگی بروز یا کنترل عواطف و احساسات است. هوش عاطفی عاملی است که موجب می شود تا خلاقانه فکر کنیم و عواطف و احساسات خود را برای حل مسائل به کار گیریم. بر این اساس شخصی که دارای هوش عاطفی بالاست در چهار زمینه شناسایی، به کارگیری، درک و کنترل احساسات استعداد و مهارت دارد.
مقیاسهای متععددی در حوزه های پژوهش مختلف به منظور سنجش عاطفه مثبت و عاطفه منفی ساخته شده است. یافته ها نشان میدهد که دو عامل عاطفی با طبقات متنوعی از متغیرها مرتبطند.عاطفه منفی با تنیدگی و مقابله ضعیف (کلارک و واتسن) شکایات مربوط به سلامت، فراوانی رویدادهای ناخوشایند. و عاطفه مثبت با فعالیت و رضایت اجتماعی و نیز با فراوانی رویدادهای خوشایند مرتبط می باشند. در پژوهش دکتر عباس بخشی پور و دکتر محمود دژکام به این نتیجه رسیدند که عاطفه منفی عامل مشترک زمینه ساز اختلال افسردگی و اضطراب است. (دژکام وهمکازان;۱۳۸۴;ص۳۵۱ـ۳۶۵)
نتایج تحقیقات فردریکسون و توگد ، به نقل از مارشال ریو،)۲۰۰۵،) ترجمه سید محمدی ، ۱۳۸۶ گویای آن بود که صفت انعطاف پذیری کنشی با هیجانات مثبت دارای همبستگی مثبت بوده وبا هیجانات منفی خشم وغمگینی دارای همبستگی منفی می باشد. هیجان ها باهماهنگ کردن عاطفه، انگیختگی، هدف و بیانگری وضعیت ما را در ارتباط با محیط مان تثبیت می کنند و ما را به پاسخ های اختصاصی وکارآمد ی مجهز می کنند که با مسایل بقای جسمانی واجتماعی متناسب هستند.
ماسلاچ، شافلی و لی تر , نیز بر این عقیده اند که فرسودگی عاطفی ویژگی اصلی فرسودگی شغلی و بارزترین مشخصه این سندروم پیچیده است. بسیاری افراد هنگام توصیف احساس فرسودگی شغلیخود، به فرسودگی عاطفی اشاره می کنند. درواقع از میان سه زیرسازه یا مؤلفه فرسودگی شغلی، فرسودگی عاطفی مؤلفه ای است که بیش تر گزارش شده و بیش تر نیز مورد تحلیل قرار گرفته است. (دکتر عباس بخشی پور وهمکاران;۱۳۸۹;ص ۳۵۱).
نتایج برخی از پژوهش ها نشان میدهد، بین فشارهای روانی و فرسودگی شغلی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. در واقع فرسودگی شغلی در اثر فشار مداوم روانی پدید می آید. فشارهای روانی وقتی رخ میدهد که بین مطالبات و خواست ههای محیطی با توانایی فرد برای پاسخ دادن به آن ها تعادل وجود نداشته باشد. هر چه مطالبات و خواست ههای محیطی افزایش یابد و فرد توانایی لازم برای پاسخ دادن به آن ها را نداشته باشد فشار روانی برخاسته از آن سبب بروز فرسودگی شغلی در وی می شود. از آنجا که فرسودگی شغلی نیز موجب کاهش کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان و ارباب رجوع و به دنبال آن نارضایتی از خدمات می شود، شناخت و پیشگیری از فرسودگی شغلی در ارتقاء بهداشت روانی افراد و افزایش سطح کیفیت خدمات ارائه شده، نقش بسزایی خواهد داشت شواهد بسیاری وجود دارد که عواطف افراد بر قضاوت ها و ارزیابی های آن ها از دیگر فرایند های اجتماعی تا ثیر گذار است. عواطف نه تنها بر آنچه افراد به آن توجه می کنند اثر دارد ، بلکه بر انچه به خاطر می آورند ، بر تداعی اشیاء و بر شیوه تفصیر آنها از فرایند های اجتماعی نیز مو ثر است.
۲ـ۳ فرسودگی شغلی
هرچند “مسلچ و پاینز” در توسعه مفهوم فرسودگی شغلی نقش مؤثری داشته اند، ولی این مفهوم برای نخستین بار در دهه ۷۰ میلادی توسط “هربرت فرویدنبرگر” بیان شد فرسودگی شغلی واژه نسبتاً جدیدی است که از آن برای توصیف پاسخ های انسان درحین کار در برابر استرس های تجربه شده استفاده م یشود و شامل واکنش های روانی است که افراد هنگام روبه رو شدن با استرس های شغلی از خود نشان می دهند . فرسودگی شغلی پیامدی از فشار شغلی دایم و مکرر بوده و به عنوان فقدان انرژی و نشاط تعریف می شود؛ به طوری که شخص احساس کسالت باری نسبت به شغل خود پیدا می کند، به عبارت دیگر شخص به علت عوامل درونی و بیرونی که در محیط کارش وجود دارد احساس فشار می کند و این فشار، در نهایت به احساس فرسودگی تبدیل می شود و در این وضعیت احساس کاهش انرژی رخ م یدهد. فرسودگی شغلی مرحل های از خستگی و ناامیدی است و زمانی ب هوجود می آید که فرد نتواند بر اهداف زندگی و اهداف کاری خود فایق آید تا سال ۱۹۸۰ فرسودگی شغلی منحصراً درآمریکا مطالعه می شد ولی کم کم توجه کشورهای دیگر به خصوص کشورهای انگلیسی زبان مثل کانادا و انگلیس نیز به این پدیده جلب شد. سپس مقالات و کتا بها به زبان های دیگر ترجمه شد و در نیمه دوم سال ۱۹۸۰ ابزارهای پژوهش به ویژه پرس شنامه “مسلچ” به زبان های فرانسوی، آلمانی، هندی، ایتالیایی، سوئدی، اسپانیایی و عربی ترجمه شد و مطالعات بی نفرهنگی آغاز شده است . به طور کلی مطالعات فرسودگی شغلی به دو مرحله قابل تقسیم بندی هستند؛ در مرحله نخست فرسودگی شغلی به عنوان یک مشکل اجتماعی مطرح و از طریق مشاهدات میدانی مفهوم
سازی شد که در این مرحله بیشترین تأکید بر توصیف های بالینی فرسودگی شغلی بود و مرحله دوم مطالعات فرسودگی شغلی نیز شامل پژوهش های تجربی و نظام مند، به ویژه ارزیابی این پدیده در جوامع آماری مختلف بود. در واقع پس از این دو مرحله بود که نظریه ها رشد یافته و مفهوم فرسودگی شغلی توسعه پیدا کرد
فرسودگی شغلی، آن نوع از فرسودگی است که با فشارهای روانی یا استرس های مربوط به شغل و محیط کار توأم شده است. به عبارت دیگر فرسودگی شغلی پاسخی تأخیری به عوامل استرس زای مزمن هیجانی و بین فردی در حیطه مشاغل است.
بر اساس نظر مالازک فرسودگی شغلی سندرمی است که در پاسخ به فشار روانی مزمن بوجود می آید و شامل سه جزء خستگی یا تحلیل عاطفی ، از خود بیگانگی یا مسخ شخصیت ، فقدان موفقیت فردی یا پیشرفت شخص است و بیشتر در میان انوع مشاغل مدرسان و یاری دهنده گان نظیر مشاوران، معلمان، مددکاران اجتماعی، پزشکان، پلیس و پرستاران مشاهده می شود و این امر احتمالاً معلول نوع وظایف و مسئولیت های اینگونه مشاغل می باشد .
کار صرف نظر از تامین مالی ، می تواند برخی از نیازهای اساسی آدمی نظیر تحرک روانی و بدنی ، تماس اجتماعی ، احساسات خود ارزشمندی ، اعتماد و توانمندی را ارضا کند .
با وجود این ، کار می تواند منبع فشار عمده ای نیز باشد . پاول به نقل از( مقدم و طباطبایی ; ۱۳۸۵ )
ممکن است یک شغل رضایت بخش به مرور زمان به منبع نارضایتی تبدیل شود و شخص را در جهت فرسودگی شغلی سوق می دهد . راس و آلتمایر ، به نقل از(مقدم و طباطبایی ;۱۳۸۵ )
فرسودگی شغلی واژه ای برای توصیف دگرگونی های نگرش ، روحیه ، رفتار ، در جهت منفی و رویارویی با فشارهای روانی مربوط به کار است . این فرسودگی بیشتر در مشاغلی پدید می آید که افراد میزان زیادی از ساعات کاری را در ارتباط نزدیک با سایر مردم می گذرانند . بهنیا (۱۳۷۹)، به نقل از( مقدم و طباطبایی ; ۱۳۸۵ )
فرسودگی شغلی عبارت است از حالت تحلیل و تهی شدگى قوای فیزیکى، عاطفى که وجه مشخصه آن، همانا، نقصان و فروکشى قواى فیزیکى، ضعف مزمن، تحلیل بنیه، احساس تنه ائى و نومیدى، دریافت و برداش ت هاى منفى درباره خویشتن، بیهو د هانگارى، نگرش منفى نسبت به کار و فعالیت، زندگی و اطرافیان است . همچنین، پوچ گرائى، احساس بی اجر و پاداش ماندن حاصل زحمات، عقیم ماندن انتظارات مربوط به تشویش وتق دیر، بیگانگى با محصول تلا ش ها وکوشش هاى خو یش و ناآگاهى از داوری ها و تلقیات دیگران درباره این کوش شها، عوامل توأمان این عارضه را تشکیل میدهند.)فقیهه; ۱۳۷۶)
ماسلاچ و اسچاوفلی و لیتر ۲۰۰۱ فرسودگی را به عنوان یک سندرم روان شناسی با سه بعد مشخص می کند . خستگی عاطفی که شامل استرس ، تهی شدن از عاطفه شخصی و توان بدنی می باشد . دگرگونی شخصیت که شامل افسردگی ، کناره گیری بیش از اندازه و بی تفاوتی نسبت به کار می باشد . فقدان کار آیی که شامل احساس سودمندی و کار آیی کم ، احساس بی کفایتی می باشد . حجم کار زیاد ، ناکافی بودن کنترل و استقلال عمل روی فعالیتها ، فقدان پاداش فراخور کار فرد ،که این پاداش می تواند گاه جنبه مادی وگاه جنبه اجتماعی داشته باشد. ، نداشتن روابط اجتماعی و ارتباط مثبت و همدلی با همکاران ، تبعیض در محیط کار، فقدان انصاف و احساس بدگمانی در محل کار ، جو بسته و ناسالم و تعارض ارزشها از عوامل موثر در فرسودگی شغلی است . (ماسلاچ ;۲۰۰۱ )
بر اساس یافته های تحقیقات مختلف درباره رابطه و هم نشینی مؤلفه های مختلف فرسودگی شغلی در جمعیت های متفاوت، ماسلاچ و جکسون تأکید می کنند که فرسودگی شغلی هرگز نباید ب هصورت یک مفهوم تک بعدی تصور شود بلکه فرسودگی شغلی باید سازه ای چند بعدی و متشکل از سه زیرسازه ی فرسودگی عاطفی، ته یشدن از ویژگی های شخصیتی و کاهش احساس موفقیت فردی به شمار رود که اگرچه در آن زیرسازه ها یا مؤلفه ها به لحاظ مفهومی از یکدیگر تفکیک می شوند اما ب هلحاظ تجربی با یکدیگر مرتبط اند.
نیز در مطالعه ای که بر روی ۴۸۰ ضابط قضایی استرالیایی انجام داده است، ساختاری ۵ عاملی برای فرسودگی شغلی گزارش کرده است که خود گویای ماهیت چندبعدی این سازه است. بررسی هر گویه در پرسش نامه و تحلیل عاملی تأییدی، نشان داده است که فرسودگی عاطفی و کاهش احساس موفقیت فردی هر یک به دو زیر سازه تقسیم شده اند، در حالی که تهی شدن از شخصیت به صورت یک سازه جداگانه باقی مانده است.
فرسودگی شغلی سبب به وجود آمدن احساس ناامیدی ، ناتوانی ، بد گمانی ، رنجش و شکست می شود . این عکس العمل های عصبی منجر به افسردگی می شوند . معلمانی که بر اثر شغل و حرفه خود فرسوده شده اند، به طور مستقیم روی دانش آموزان تاثیر منفی می گذارند ، و اگر علایم و عوارض آن به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است. . (کیانی و همکاران ;۱۳۹۰).
۲ـ۳ـ۱ علل ایجاد فرسودگی شغلی
عامل اصلی و اولیه ایجاد فرسودگی کاری مدت طولانی تحت فشارهای روانی و عصبی شدید بوده است علاوه بر عامل مذکور متغیرها و عوامل دیگری نیز در این رابطه نقش اساسی بازی می کنند. برای مثال برخی از شرایط کاری از قبیل اینکه فرد احساس کند تلاشهای او بی فایده است و در سازمان فردی ناکارآمد و بی تأثیر است، در ایجاد فرسوگی کاری سهم عمده و مهمی دارند. تحت چنین شرایطی ، شخص احساس ضعف و پایین بودن پیشرفت فردی می کند و قطعاً این احساس خود بخش عمده ای از فرسودگی کار محسوب می شود به همین ترتیب ، فرصتهای کم برای ارتقاء و وجود قوانین و مقررات خشک و دست و پاگیر در نظام یک سازمان در پرورش این پدیده مؤثرند.
طبق تحقیقات صاحبنظران علوم رفتاری ، یکی از مهمترین عوامل مولد فرسودگی شغلی در سازمان، سبک رهبری خاصی است که توسط سرپرستان سازمان اتخاذ می شود . در این زمینه در مجموع تحقیقات حکایت از این دارند کارکنانی که با سرپرستان دارای ملاحظه کاری کم، کار می کنند برای مثال ، پایین بودن رفاه و آسایش کارکنان و پایین بودن روابط دوستانه و گرم بین سرپرستان و پرسنل نسبت به افرادی که رابطه صمیمانه تری را با سرپرستان خود دارند، بیشتر در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی قرار دارند . لازم به توضیح است که سبک ملاحظه کاری تقریباً هم معنای مهارتها و نظرات مکتب روابط انسانی است . بر اساس دیدگاه های کارشناسان رفتار سازمانی ، رفتار ملاحظه کارانه شامل کارهایی از قبیل مشاوره، گوش فرا دادن و پیشنهادهای یاری دهنده به اعضای سازمان می شود . به هر حال وجود سبک ملاحظه کاری معقول در سازمان در کاهش فرسودگی کاری می تواند مؤثر واقع شود.
عوامل دیگری که سبب می شود افراد به فرسودگی شغلی دچار شوند عبارتنداز :
۱-ناآشنا بودن افراد با هدف یا اهداف سازمان یا قابل درک نبودن این اهداف برای آنان
بارهای عاملی
۳۹۳/۰
۵۸۴/۰
جدول ۱۹ـ۳ نشان میدهد که مقدار شاخص نمونهبرداری و اندازه کرویت باتلر با درجه آزادی۳۶ معنادارند. مقادیر قطر ماتریس همبستگیهای ضد تصویری سؤالها، اندازه بالاتر از ۸/۰ را برای این مقیاس نشان دادند. بدین ترتیب بر اساس این سه شاخص، امکان تحلیل عاملی فراهم شد. جدول ارزش ویژه در تحلیل عاملی، یک عامل با بار ارزشی بالاتر از ۳ را نشان داد و بر اساس نتایج جدول واریانس استخراجی، مشخص شد که این عامل ۴۷/۳۳ درصد از واریانس مشکلات توجه را تبیین معنادار میکند. با توجه به شناسایی یک عامل، تحلیل عاملی، سؤالها را بدون چرخش تحت یک عامل معرفی کرد. همانطور که نتایج جدول ۱۸ـ۳ نشان میدهد، کمترین بار عاملی به سؤال ۲ و بالاترین به سؤال ۵ اختصاص دارد.
ب) سیاهه رفتاری کودک
گزارشهای والدین به وسیله زیرمقیاسهای رفتار پرخاشگرانه (۱۷سؤال) و رفتار نقض قانون (۱۱سؤال) از “سیاهه رفتاری کودک” آخنباخ و رسکورلا (۲۰۰۱، اقتباس از آخنباخ، ۲۰۰۱) اندازهگیری شدند. تعداد سؤالات زیرمقیاسِ رفتار نقض قانونِ این سیاهه نیز همچون پرسشنامه خودگزارشدهی نوجوان کاهش یافت و در کل، والدین به ۳۷ سؤال پاسخ دادند. نمونه سؤالها از این قرار است:"زیاد دعوا میکند"(رفتار پرخاشگرانه)،"در خانه، مدرسه و جاهای دیگر قوانین را زیر پا میگذارد"(رفتار نقض قانون). پاسخها بر مبنای مقیاس سه درجهای لیکرت ( از ۰، این طور نیست تا ۲، کاملاً این طور است) درجهبندی شدهاند.
۱ـ ب) پایایی زیرمقیاسها
پایایی زیرمقیاسهای رفتار پرخاشگرانه و رفتار نقض قانون در اجرای نهایی با بهرهگیری از روش آلفای
کرونباخ (حذف سؤال به شرط افزایش پایایی) محاسبه شد. پایایی زیرمقیاس رفتار پرخاشگرانه ۸۶/۰ و زیرمقیاس نقض قانون ۶۷/۰ به دست آمد.
۲ـ ب) تحلیل عاملی اکتشافی زیر مقیاس رفتار پرخاشگرانه
با بهره گرفتن از روش تحلیل عاملی اصلی، ساختار عاملی زیرمقیاس رفتار پرخاشگرانه مورد بررسی قرار گرفت. اولین تحلیل عاملی نشان داد که یکی از سؤالها (سؤال۱۵) دارای بار عاملی کمتر از ۳/۰ است. برای همین، زیرمقیاس مجدداً با ۱۶ سؤال تحلیل عاملی شد که در اینجا نتایج تحلیل دوم گزارش میشود (جدول ۲۰ـ۳).
جدول ۲۰ـ۳٫ تحلیل عاملی اکتشافی زیرمقیاس رفتار پرخاشگرانه
کفایت نمونه گیری کایزر، میر، اولکین ( KMO )
آزمون کرویت بارتلت
درجه آزادی
معناداری
ارزش ویژه
درصد واریانس
تبیین شده
۸۹۴/۰
۷۵۴/۲
۱۲۰
۰۰۱/ ۰>P
۴۱۶/۵
۹۱۴/۳۳
سؤالات
۲
۳
۸
بصری و از اصحاب امام صادق است. شیخ او را «اسند عنه» خوانده است.[۴۲۹]
۵۳ـ محمد بن حنظله عبدی، أبو سلمه
کوفی و از اصحاب امام صادق است.[۴۳۰]
۵۴ـ محمد بن حمید عبدی
کوفی و از اصحاب امام صادق است.[۴۳۱]
۵۵ـ محمد بن شهاب بن علاف (علاق) عبدی، أبو همام
کوفی و از اصحاب امام صادق است.[۴۳۲]
۵۶ـ محمد بن طالب بن عمیر (عمر) عبدی
از اصحاب امام صادق است.[۴۳۳]
۵۷ـ محمد بن عبدالله بن شهاب، ابو عباد عبدی
کو فی و از اصحاب امام صادق است. شیخ او را «اسند عنه» دانسته است.[۴۳۴]
۵۸ـ محمد بن مسلم عبدی
کوفی و از اصحاب امام صادق است.[۴۳۵]
۵۹ـ محمد بن همام عبدی، أبو شِهاب
کوفی و از اصحاب امام صادق است.[۴۳۶]
۶۰ـ مَسلمه بن سعید عبدی، ابو الأزعر
کوفی و از اصحاب امام صادق است.[۴۳۷]
۶۱ـ المثنّی بن عبد السلام عبدی
بنا به قول شیخ او از موالیان عبدالقیس، کوفی و از اصحاب امام صادق است. البته نجاشی جعفر بن مثنّی را که از وجوه اصحاب است به اَزدی وصف نموده نه عبدی.
اساتید:
امام صادق، زراره بن اعین، کرب الصیرفی.
شاگردان:
احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی و… .
آثار:
له کتاب که قاسم بن اسماعیل نقل کرده است.[۴۳۸]
۶۲ـ معاذ بن الأسود بن قیس عبدی
کوفیِ تابعی و از اصحاب امام صادق است و شیخ در شرح حال او فرموده است که معاذ با اِسناد از امام روایت دارد یا از او با اسناد حدیث نقل شده است.[۴۳۹]
۶۳ـ نضربن عبدالرحمن عبدی، أبو الولید
کوفی و از اصحاب امام صادق است. شیخ او را «اسند عنه» دانسته است.[۴۴۰]
۶۴ـ نضر بن عبدالرحمن عبدی
کوفی و از اصحاب امام صادق است. ممکن است با ابو الولید متحد باشند.[۴۴۱]
۶۵ـ داود بن علی عبدی
از اصحاب امام علی بن موسی الرضا است.[۴۴۲]
۶۶ـ عبدالله بن محمد حُصَینی عبدی
او اهل اهواز و از اصحاب علی بن موسی الرضا است.[۴۴۳]
۶۷ـ مختار بن زیاد عبدی
بصری، ثقه و از اصحاب امام جواد است.
حسین بن سعید اهوازی از او روایت میکند. [۴۴۴]
۶۸ـ محمد بن بهلول بن مسلم عبدی[۴۴۵]
برقی او را در طبقۀ اصحاب امام صادق آورده است.
۶۹ـ معاویه بن عمار دهنی عبدی
ثقه و از بزرگان اصحاب امام صادق است. پدرش عمار بن خباب از عامه و دارای گرایش شیعی بوده است.
اساتید:
امام صادق، حکیم بن عتیبه، ابان بن تغلب، ابراهیم بن میمون بیاع هروی، ابوالصباح کنانی، ادریس بن عبدالله قمی، حفص بن عیسی کناسی… .
شاگردان:
آدم بن اسحاق اشعری، حسن بن علی بن ابی حمزه بطائنی، حسن بن محبوب، حسین بن سعید اهوازی، عباس بن عامر قَصبانی، فضل بن شاذان نیسابوری، مفضّل بن عمر، ابراهیم بن هاشم قمی، علی بن ابی حمزه بطائنی، محمد بن سنان زاهری و… .[۴۴۶]
آثار:
کتاب الحج، کتاب یوم ولیله، کتاب الزکاه و… .
۷۰ـ أدهم بن امیه عبدی بصری
از شیعیان بصره است و در رکاب سیدالشهدا به شهادت رسید.[۴۴۷]
۷۱ـ عمر بن اُذَینه
او از چهرههای درخشان و بزرگان اصحاب و از ثقات جلیل است. برخی گفتهاند نام او محمد بن عمر بن اذینه بوده که به نام پدرش مشهور شده است. کشی او را کوفی و موالی عبدالقیس دانسته، ولی نجاشی بصری و از عبدالقیس معرفی نموده است.