• • • 1. 1. تابش

       

       

   

   

میزان تابش در طول روز متغیر بوده و تابعی از شرایط آب و هوایی نیز است. در شکل (۲-۴) اثر تغییر تابش بر مشخصه سلول رسم شده است.
فرض کنید دو ضریب K_V و K_I به صورت زیر تعریف گردد:

(۲-۱۰)

(۲-۱۱)

که در آن V_mp و I_mp ولتاژ و جریان در نقطه توان بیشینه است. نمودار در شکل (۲-۵) تغییرات ولتاژ مدار باز، جریان اتصال کوتاه و این دو ضریب را در دمای ثابت و با تغییر تابش نشان داده است. این نمودارها به خوبی نشان می‌دهند که تغییر تابش تنها بر روی جریان اتصال کوتاه اثر دارد و ولتاژ مدار باز، K_V و K_I در تابش‌های متفاوت مقادیر تقریباً ثابتی دارند.
می‌توان نشان داد که اگر در در معادله‌ی (۲-۸) دما ثابت باشد جریان بهینه برابر ضریبی از جریان اتصال کوتاه می‌گردد و این مسأله در شکل (۲-۵ b) مشاهده می‌شود. این بدان علت است که V_OC و V_mp نزدیک به هم و با نسبت حدود ۸/۰ یکدیگر می‌باشند و قسمت نمایی رابطه‌ی فوق در دمای ثابت برابر مقداری ثابت است.[۱۴]

اثر تغییر تابش بر مشخصه­ی I-V

اثر تغییر تابش بر ولتاژ مدار باز و جریان اتصال کوتاه،

• • • 1. 1. دما

       

       

   

   

اثر دما تنها به علت دمای محیط بر سلول خورشیدی ظاهر نمی‌شود بلکه فرایند تولید الکتریسیته هم دمای سلول را تغییر می‌دهد. از این رو سازندگان سلول خورشیدی ملاکی به نام دمای سلول در شرایط عملکرد نامی (NOCT^[12]) تعریف کرده ­اند که نشانگر دمای سلول در دمای نامی ۲۰ درجه با تابش kw/m²8/0 و سرعت باد m/s1 است. برای محاسبه‌ی دما در سایر روابط باید رابطه‌ی زیر را در نظر گرفت:[۱۵]

(۲-۱۲)

که S میزان تابش بر حسب kw/m2 و T_amb دمای محیط بر حسب درجه سانتیگراد است. رابطه تقریبی دیگری که می‌توان در نظر گرفت، این است که به ازای هر kw/m2 1 دمای سلول حدود ۳۵-۲۵ درجه سانتیگراد گرم­تر از دمای محیط است.
افزایش دما به صورت خطی، V_oc (ولتاژ مدار باز) را کاهش می‌دهد. برای اکثر سلول‌های خورشیدی متبلور کاهش V_oc با تغییر دما حدوداً برابر C/٪ ۵/۰ است و برای سلول خورشیدی غیرمتبلور برابر /C٪ ۰.۳تا۰.۲ می‌باشد. افزایش دما حامل‌های جریان را نیز افزایش می‌دهد که این امر موجب افزایش جریانی برابر /C٪ ۰۶۵/۰ می‌باشد که در مقایسه با ولتاژ بسیار ناچیز است . در شکل (۲-۶) مشخصه‌ی ولتاژ-جریان یک سلول خورشیدی در دمای مختلف و تابش kw/m21 نشان داده­ شده­است.
در شکل (۲-۵ b) رابطه‌ی جریان اتصال کوتاه و جریان بهینه در دماهای مختلف نشان داده شده است و می‌توان گفت این رابطه با تقریب خوبی خطی است و خاصیت خطی خود را در شرایط مختلف به خوبی حفظ کرده است. فرض کنید جریان و ولتاژ در نقطه ی کار به ترتیب برابر I_o و V_o و دما به اندازه‌ی ΔT تغییر یابد. با فرض اینکه نرخ تغییرات جریان و ولتاژ همه نقاط یکسان باشد به منظور بررسی اثر تغییر دما بر توان، روابط (۲-۱۳) و (۲-۱۴) را در نظر بگیرید.

- تمام افراد بشر آزاد به دنیا می آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند . همه دارای عقل و وجدان می باشند و باید نسبت به یکدیگر با روح برادری رفتار کنند . (ماده ۱ اعلامیه )
- هر کس حق زندگی ، آزادی و امنیت شخصی دارد . (ماده ۳ اعلامیه)
- هر کس بطور قانونی باید در قلمرو کشور، حق رفت و آمد آزاد و انتخاب آزادانه محل اقامت خود را داشته باشد. (ماده ۱۲،بند۱- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- هر کس باید برای ترک هر کشوری که شامل کشور خود (نیز) است، آزاد باشد. (ماده ۱۲،بند۲- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )

- حقوق یاد شده بالا نباید مشمول هیچ محدودیتی گردد، مگر آنکه آن (محدودیتها) برای حفظ امنیت ملی، نظم عمومی، سلامت و اخلاق عمومی یا (رعایت) حقوق و آزادیهای دیگران، ضروری بوده و بوسیله قانون مقرر گشته است و با دیگر حقوق شناخته شده در این میثاق سازگار باشد. (ماده ۱۲،بند۳- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- هیچکس نباید از حق ورود به کشور خود، خودسرانه (بدون مجوز) محروم گردد. (ماده ۱۲،بند۴- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- هر کس حق آزادی اندیشه، عقیده و مذهب دارد. این حق شامل اختیار و آزادی در پذیرش یک مذهب و یا عقیده ای، به انتخاب خود است. همچنین هر کسی، در بیان آشکار مذهب یا عقیده خود بطور فردی یا گروهی آشکارا یا در نهان و نیز انجام تعلیمات مذهبی خود اختیار و آزادی دارد. (ماده ۱۸،بند۱- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- در این موارد، هیچکس نباید با زور و اجبار (روبرو گردد) و نیز نباید به آزادی او در پذیرش یک مذهب یا عقیده ای که بر اساس انتخاب خودش انجام گرفته است، آسیب رساند. (ماده ۱۸،بند۲- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- در صورتی ممکن است آزادی بیان، مذهب یا اعتقادات کسی محدود گردد که بموجب قانون آنهم در جهت حفظ امنیت عمومی، نظم، سلامتی اخلاق یا حقوق و آزادیهای اساسی دیگران، پیش بینی شده باشد. (ماده ۱۸،بند۳- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- هر کس حق دارد که نظرات خود را بدون دخالت و مانع (دیگران) بیان دارد.(حفظ کند) (ماده ۱۹،بند۱- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- هر کس حق آزادی بیان دارد. این حق شامل آزادی کسب دانش، گرفتن و دادن اطلاعات و هر نوع عقایدی، بدون توجه به چگونگی ارائه آن (آرایش) بطور زبانی یا نوشتاری یا چاپی و در شکل هنری یا بهر وسیله دیگری که خود انتخاب میکند، میباشد. (ماده ۱۹،بند۲- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- اعمال حقوق ارائه شده در بند ۲ این ماده که همراه با وظائف ویژه و مسئولیت ها می باشد، ممکن است که تابع محدودیتهای معینی قرار گیرد. این (محدودیتها)، فقط باید بنا به ضرورتهای ذیل و بوسیله قانون انجام گیرد: الف) برای احترام حقوق یا حیثیت دیگران ب) حفظ امنیت ملی یا نظم و سلامت و اخلاق عمومی (ماده ۱۹،بند۳- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- هیچکس نباید در معرض شکنجه یا رفتار تحقیرآمیز و مجازات غیر انسانی و وحشیانه قرار گیرد. بویژه کسی را نباید بدون رضایت آزادانه اش در معرض آزمایشات پزشکی و علمی قرار داد. (ماده ۷ - میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
۱- هیچکس نباید در بردگی نگاه داشته شود. بردگی و تجارت برده با تمام اشکال آن ممنوع میباشد. (ماده ۸،بند ۱- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
۲- کسی نباید در خدمت اجباری نگاه داشته شود(ماده ۸،بند ۲- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- هیچکس را نباید به کار اجباری و انجام عمل تحمیلی وادار نمود. (ماده ۸،بند ۳- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
- هر کس حق آزادی و امنیت فردی دارد. هیچکس نباید تحت بازداشت و یا دستگیری خودسرانه قرار گیرد. هیچ کس نباید از آزادی خود محروم شود مگر در صورتی که قانون و مقررات آئین دادرسی حکم کند. (ماده ۹،بند۱- میثاق حقوق مدنی و سیاسی )
کودک وحمایت خاص از آزادی
که در این رابطه می توان گفت:
- کشورها ، حقوقی راکه برای کودکانی که در حوزه قضایی آنها زندگی می‌کنند در نظر گرفته شده را بدون توجه به‌هر گونه تبعیض و بدون ملاحظه نژاد، رنگ، مذهب، زبان، عقاید سیاسی، ملیت خاستگاه‌های قومی و اجتماعی، مال، عدم توانایی، تولد و یا سایر‌احوال شخصیه والدین و یا قیم قانونی محترم شمرده و تضمین خواهد نمود. .( ماده ۲، بند ۱– کنوانسیون حقوق کودک)
- کشورها تمام اقدامات لازم را جهت تضمین حمایت از کودک در مقابل تمام اشکال تبعیض، مجازات بر اساس موقعیت، فعالیتها‌ابراز عقیده و یا عقاید والدین، قیم‌های قانونی و یا اعضای خانواده کودک به عمل خواهند آورد.( ماده ۲ ،بند ۲– کنوانسیون حقوق کودک)
- کشورها تضمین خواهند کرد کودکی که قادر به شکل دادن به عقاید خود می‌باشد بتواند این عقاید را آزادانه درباره تمام‌موضوعاتی که مربوط به وی می‌شود ابراز کند، به نظرات کودک مطابق با سن و بلوغ وی بها داده می‌شود. ( ماده ۱۲ ،بند۱– کنوانسیون حقوق کودک)
- بدین منظور، خصوصاً برای کودک فرصتهایی فراهم آورده می‌شود تا بتواند در هر یک از مراحل دادرسی‌های اجرایی و قضایی مربوط به وی به‌طور مستقیم یا از طریق نماینده یا شخصی مناسب به طریقی که مطابق با مقررات اجرایی قوانین ملی باشد، ابراز عقیده نماید. ( ماده ۱۲ ،بند۲ – کنوانسیون حقوق کودک)
- کودک دارای حق آزادی ابراز عقیده می‌باشد. این حق شامل آزادی جستجو، دریافت و رساندن اطلاعات و عقاید از هر نوع، بدون توجه به مرزها،‌کتبی یا شفاهی یا چاپ شده، به شکل آثار هنری یا از طریق هر رسانه دیگر به انتخاب کودک می‌باشد. ( ماده ۱۳ ،بند۱ – کنوانسیون حقوق کودک)
- اعمال این حق ممکن است منوط به محدودیتهای به خصوص باشد، ولی این محدودیتها فقط منحصر به مواردی است که در قانون تصریح شده و‌ضرورت دارند.
‌الف) برای احترام به حقوق یا آبروی دیگران، یا
ب) برای حفاظت از امنیت ملی یا نظم عمومی یا به خاطر سلامت عمومی و یا مسائل اخلاقی.( توضیح حق آزادی ابراز عقیده ) ( ماده ۱۳ ،بند۲ – کنوانسیون حقوق کودک)
- کشورها حق آزادی فکر، عقیده و مذهب را برای کودک محترم خواهند شمرد. ( ماده ۱۴،بند۱ – کنوانسیون حقوق کودک)
- کشورها حقوق و وظایف والدین و در صورت شمول قیم‌های قانونی کودک را درباره هدایت کودک در جهت حقوق وی به‌طریقی که باعث اعتلای استعدادها و توانایی‌های کودک شود، محترم خواهند شمرد. ( ماده ۱۴ ،بند۲ – کنوانسیون حقوق کودک)
- آزادی اظهار مذهب و عقاید فقط طبق محدودیتهایی که در قانون تصریح شده و برای حفظ امنیت، نظم، سلامت و اخلاقیات عمومی و یا حقوق‌آزادیهای اساسی دیگران لازم است محدود می‌شود. ( ماده ۱۴ ،بند۳ – کنوانسیون حقوق کودک)
- کشورها حقوق کودک را در مورد آزادی (‌تشکیل) اجتماعات و آزادی مجمع مسالمت‌آمیز به رسمیت می‌شناسد. ( ماده ۱۵ ،بند۱ – کنوانسیون حقوق کودک)
- به غیر از محدودیتهایی که در قانون تصریح شده و یا برای حفظ منافع امنیت ملی یا امنیت عمومی، نظم عمومی، سلامت عمومی و اخلاقیات و یا‌حقوق و آزادیهای دیگران ضروری است، هیچ محدودیتی در اعمال این حقوق وجود ندارد. ( ماده ۱۵،بند۲ – کنوانسیون حقوق کودک)
- در امور خصوصی، خانوادگی، یا مکاتبات هیچ کودکی نمی‌توان دلخواه یا غیر قانونی دخالت کرد یا هتک حرمت نمود. ( ماده ۱۶ ،بند۱ – کنوانسیون حقوق کودک)
- کودک در برابر این گونه دخالتها و یا هتک حرمتها مورد حمایت قانون قرار دارد. ( ماده ۱۶ ،بند۲ – کنوانسیون حقوق کودک)
کودک وحمایت عام ازسلامت
ارائه خدمات بهداشت و ایجاد تسهیلات لازم وارتقاء فرصت های برابر بهداشتی برای افراد ، افزایش آگاهی د رمورد مبارزه با ویروس ایدز ، گسترش ارائه خدمات به مناطق روستایی وفقیر ، توجه به نقش خانواده درتأمین بهداشت باید در دستور کار دولت ها قرار گیرد، چون هزینه ی درمان بیماری بیشتر از مخارج پیشگیری است بنابراین اتخاذ طرقی جهت تشویق والدین به رعایت بالاترین استاندارد بهداشت نسبت به کودکان خود اصول کنوانسیون حقوق کودک است .(عبادی ،۱۳۷۸،ص ۱۰۵)
که در این رابطه می توان گفت:
- کشورها حق‌ هر کس‌ را به‌ تمتع‌ از بهترین‌ حال‌ سلامت‌ جسمی‌ و روحی‌ ممکن‌الحصول‌ به‌ رسمیت‌ می‌شناسند. ( ماده۱۲،بند۱ - میثاق‌،‌اقتصادی‌ ـ اجتماعی‌ و فرهنگی‌)
- تدابیری‌ که‌ کشورها برای‌ تأمین‌ استیفای‌ کامل‌ این‌ حق‌ (سلامت)اتخاذ خواهند کرد شامل‌ اقدامات‌ لازم‌ برای‌ تأمین‌ امور ذیل‌ خواهد بود:
الف‌ ـ تقلیل‌ میزان‌ مرده‌ متولد شدن‌ کودکان‌ ـ مرگ‌ و میر کودکان‌ و رشد سالم‌ آنان‌.
ب‌ ـ بهبود بهداشت‌ محیط‌ و بهداشت‌ صنعتی‌ از جمیع‌ جهات‌.
ج‌ ـ پیشگیری‌ و معالجه‌ بیماری‌های‌ همه‌ گیر ـ بومی‌ـ حرفه‌ای‌ و سایر بیماریها همچنین‌ پیکار علیه‌ این‌ بیماریها.
د ـ ایجاد شرایط‌ مناسب‌ برای‌ تأمین‌ مراجع‌ پزشکی‌ و کمکهای‌ پزشکی‌ برای‌ عموم‌ در صورت‌ ابتلاء به‌ بیماری‌. ( ماده۱۲،بند۲- میثاق‌،‌اقتصادی‌ ـ اجتماعی‌ و فرهنگی‌)
کودک و حمایت خاص ازسلامت
که در این رابطه می توان گفت:
- کشورها حق کودک را جهت برخورداری از بالاترین استاندارد بهداشت و از تسهیلات لازم برای درمان بیماری و توانبخشی به‌رسمیت می‌شناسند. ( ماده ۲۴،بند۱ – کنوانسیون حقوق کودک)
‌آنان برای تضمین این که هیچ کودکی از رسیدن به این حق و دسترسی به خدمات بهداشتی محروم نخواهند شد، تلاش خواهند نمود.
- کشورها موضوع را تا اجرای کامل این حق دنبال خواهند کرد و خصوصاً در زمینه‌های ذیل اقدامات مناسب را اتخاذ خواهند‌کرد:
‌الف ) کاهش میزان مرگ و میر نوزادان و کودکان.
ب) تضمین فراهم نمودن مشورتهای پزشکی و مراقبتهای بهداشتی لازم در مورد تمام کودکان با تأکید بر گسترش مراقبتهای بهداشتی اولیه.
ج) مبارزه با بیماریها و سوء تغذیه، از جمله در چهارچوب مراقبتهای بهداشتی اولیه از طریق به کار بستن تکنولوژی‌ها در دسترس و از طریق فراهم‌نمودن مواد غذایی مقوی و آب آشامیدنی سالم و در نظر گرفتن خطرات آلودگی محیط زیست.
‌د - تضمین مراقبتهای قبل و پس از زایمان مادران
ه - تضمین این که تمام اقشار جامعه خصوصاً والدین و کودکان از مزایای تغذیه ، شیر مادر، بهداشت و بهداشت محیط زیست و پیشگیری از حوادث‌اطلاع داشته و به آموزش دسترسی داشته و در زمینه استفاده در اطلاعات اولیه بهداشت کودک و تغذیه مورد حمایت قرار دارند.
‌و) توسعه مراقبتهای بهداشتی پیشگیرانه، ارائه راهنماییهای لازم به والدین و آموزش تنظیم خانواده و خدمات.
( ماده ۲۴،بند۲– کنوانسیون حقوق کودک)
- کشورها تمام اقدامات لازم و مناسب را برای زدودن روش معالجاتی سنتی و خرافی در مورد بهداشت کودکان به عمل خواهند‌آورد. ( ماده ۲۴،بند۳ – کنوانسیون حقوق کودک)
۴ - کشورها پیشبرد و تشویق همکاریهای بین‌المللی را برای دستیابی تدریجی به تحقق کامل حقوق شناخته شده در کنوانسیون‌حاضر را متقبل می‌شوند. در این ارتباط، به نیازهای کشورهای در حال توسعه توجه خاصی مبذول خواهد شد. ( ماده ۲۴،بند۴ – کنوانسیون حقوق کودک)
- کشورها تضمین خواهند نمود که مؤسسات، خدمات و وسایلی که مسئول مراقبت و حمایت کودکان هستند مطابق با‌معیارهایی که توسط مقامات ذیصلاحیت خصوصاً در زمینه‌های ایمنی، بهداشت و از نظر تعداد کارکنان (‌آن مؤسسات) و نیز نظارت مناسب گذاشته شده مطابقت داشته باشند. ( ماده ۳،بند۳ – کنوانسیون حقوق کودک)

رویکرد زنان نسبت به جنسیت
همانگونه که در فصل دوم توضیح داده شد از سال ۱۹۷۰ رویکردهای جدیدی نسبت به زنان به وجود آمد و تلاش‌هایی برای دفاع از حقوق زنان شکل گرفت. با عنایت به اینکه رویکرد زنان نسبت به جنسیت مبنایی برای نوع رفتار با مردان است و از آنجایی که در یافته های این پژوهش به کرات با این موضوع به عنوان یک مولفه سبک زندگی رو برو شدیم لذا به عنوان یکی از مولفه های مهم سبک زندگی مورد مداقه قرار گرفت. در جستارهایی از گفتگوهای زنان می‌توان به نگاه‌های برابر طلبانه، نگاه‌های برتری جویانه و نگاه‌هایی که تفاوت جنسی را پذیرفته اند و نگاه‌هایی که از زن بودن خود به هزار و یک دلیل تنفر دارند و تلاش می‌کنند، نه به لحاظ جسمی بلکه به لحاظ رفتاری که از خود بروز می‌دهند، تغییر جنسیت دهند. ابراهیمی(۱۳۹۳) از ایشان تحت عنوان«زنان مردسان» یاد ‌می‌کند. به طور مثال خانم ۳۰ ساله‌ مطلقه‌ای که رفتار و تن صدایش نیز کاملاً مردانه است و روابط جنسی آزادی را تجربه می‌کند وقتی در خصوص لزوم پوشش از او سؤال می‌کنیم چنین پاسخی می‌دهد:

رفتار مهم تر از پوشش است یک جا خانمی را می بینی که لباسش کاملا پوشیده است ولی انقدر حرکاتش زننده است، که جلب توجه می کند یا کسی لباس بسیار بازی پوشیده که چیزی برای پنهان کردن ندارد ولی انقدر سنگین رفتار می‌کند که اجازه نمی‌دهد بگویی چقدر بد پوشیده ولی چون من با خانم ها مشکل دارم فکر می کنم برای زنان لازم است تا یک حدی تعیین شود تا حفظ شوند. چون حد تعادل ندارند خانم های بخصوص ایرانی تا جایی که بگویی اﻻن آزادی واویلا می شود حتی نمی داند ساعت ۵بعدازظهر در میدان ونک که آمده ای این طرز لباس پوشیدنت درست نیست یا صبح در مترو این چه قیافه ایست حالا فکر کنید همین هم نباشد هیچی دیگر چون خانم های ایرانی افراط و تفریط زیادی دارند لازم است……. جنس مخالف نمی بینم چون از بچگی ام دوستانم همه پسر بوده اند و در خانه مان به راحتی می آمدند و می رفتند ومن اینها را پسر نمی دانم به نظرم دخترها ضررشان خیلی بیشتر است تا پسرها به خاطر حس حسادتی که در همشان است (مورد شماره ۳۴).
یا مورد دیگری که خانمی ۵۵ ساله، همسر شهید، کارمند، محجبه که سبک‌زندگی او را می‌توان محافظه‌کارانه دسته‌بندی کرد در این خصوص می‌گوید:
زن‌ها بدبختند خانم. ای کاش من مرد به دنیا می آمدم. این همه سال یتیم نگه دار بزرگ کن و به سر انجام برسان. دختر از زمانی که به بلوغ می رسد بدبخت است…….(مورد شماره ۲۲)
بعضی از زن‌ها نیز برتری جنسیتی مردان را پذیرفته و نقش خود را کاملاً بر اساس آن تنظیم کرده‌اند. این زنان حتی نحوۀ پوشش، حرف زدن و تنظیم اوقات خود را نیز با توجه به این نگاه تنظیم‌ می‌کنند. در واقع نقش محوری در زندگیشان با مرد است و بر این اساس تلاش می‌کنند در دنیای مردانه آسیب نبینند.
به طور مثال زن ۳۰ ساله خانه‌دار دیپلمه که محجبه نیز هست در خصوص نوع لباس پوشیدن و برنامه‌ریزی در زندگی خود چنین بیان می‌کند. برای زنی مثل من خیلی مهم است که پوششم را جلوی همه رعایت کنم و جلوی برادرم هم تا اندازه ای و جلوی پسرم و شوهرم و پدرشوهرم هم یک اندازه ای حجاب می‌کنم سعی می کنم جلوی مرد نامحرم یکجوری باشم(پوشیده تر باشم). با شوهرم می روم بیرون یکجوری باشم خیلی برایم مهم است من یکسری کفش دارم که به حالت عادی نمی پوشم و کفش پاشنه بلند را با شوهرم می پوشم که اگر کسی ما را دید و بالاخره مردها به خاطر مسائل کاری شیکپوش ترند و خانمی که حجاب کاملی دارد که لباس زیرچادر معلوم نمی شود پس آن چادری که گران خریده ام را با شوهرم که می روم سر می کنم ولی وقتی خودم می روم سعی می کنم آن چادری که جلب توجه نکند را سرم می‌کنم. کفش‌های پاشنه‌دار را هم برای مجالس و شوهرم می‌پوشم ولی خودم که می‌روم چیزی می پوشم که جلب توجه نکند خودم هم از اینکه جلب توجه نکنم احساس آرامش دارم و فکر می‌کنم آن آدم هم چیزی برایش تداعی نمی‌شود و می‌گوید این خانم آمده خرید و برود نه مرضی می‌ریزد نه حرفی می‌زند اینجوری هم من راحتم و هم فروشنده و هم راننده. من ۱۰ مدل کفش و کیف و چادردارم و آن‌ ها را یک موقع های خاص می پوشم مثلا جلوی داداشم سعی می‌کنم آستینم تا بازویم بالا نیاید و جلوی پسرم سعی می‌کنم شلوارکم یک وجب بالای مچم باشد و جلوی همسرم یک لباس‌هایی دارم که فقط صبح هایی که او خانه است جلوی او می پوشم (مورد شماره ۳۹).
در بین دختران جوان تحصیلکرده نیز کسانی بودند که در بین حرفهایشان برابری جنسی را مطرح ‌می‌کردند و در گفته‌هایشان عنوان می‌کردند که در مشکلاتی که در فضاهای عمومی برای زنان پیش می‌آید هر دو طرف مقصرند هم زنان و هم آقایان. حتی در مورد پوشش نیز معتقدند که به همان اندازه که زنان رعایت می‌کنند مردها نیز باید نگاهشان را کنترل کنند و همش نباید از زنان انتظار برود که برای جلب توجه نکردن اصلاً از رنگهای شاد استفاده نکنند. این بانوان خود با توجه به نظرشان در این خصوص سبک رفتار و پوششی را انتخاب می‌کردند که بیشتر بسته به موقعیت بود. به طور مثال خانم ۳۰ ساله‌ای که مدرس دانشگاه است و وضعیت پوششی عرفی را بر می گزیند و بسته به زمان و مکان پوشش‌اش متفاوت می‌شود و در کلام و گفتارش نوعی احتیاط مشاهده شده‌است در این خصوص چنین می‌گوید:
به طور مثال خانم ۳۰ ساله فارغ التحصیل رشته ریاضی و مدرس دانشگاه چنین بیان می‌کند: خیلی از آدمهای الآن ما آدمهای چهل سال قبل نیستند مثلاً من یادم است که داستانی را می‏خواندم که حجاب اقایان سالهای پیش چشم‏هایشان بوده و پلکشان بوده ولی الآن دیگر به این اعتقاد ندارند و اگر حجابی نباشد شاید خیلی نتوانیم مانع دیدن واقعی آدمها باشیم. حجاب باید به اختیار باشد یکی دوست دارد حجاب داشته باشد و یکی دوست دارد حجاب نداشته باشد و بقیه نگاهش کنند. چرا باید من خودم را بپوشانم ولی او نگاه خود را کنترل نکند. اصلاً از نظر من زن و مرد با هم فرقی ندارند. سهم من از دنیا باید همانقدر باشد که یک مرد سهم دارد (مورد شماره ۱۰).
برخی زنان نیز به تفاوت میان زنان و مردان اهمیت می‌دادند و معتقد بودند که این تفاوت‌ها ذاتی است و باید زن‌ها به خاطر همین تفاوت‌های ذاتی کمی دقت بیشتری داشته و برای حفظ خود کارهای خاصی را بکنند. افرادی که اینگونه فکر می‌کنند معمولاً سبک‌زندگی خود را نیز طوری انتخاب می‌کنند که خطری متوجهشان نباشد و نوعی مصلحت‌اندیشی در رفتارشان مشاهده می‌شود. به طور مثال خانم ۳۶ ساله کارمند با عنایت به چنین تفکری در خصوص نحوۀ پوشش خود چنین توضیح می‌دهد:
خیلی مهم است که خانم ها بدانند کجا چی بپوشند و چطوری بگردند بعضی فکر می‌کنند در ایران اینطوری است و حجاب اجباری است همه جای دنیا جاهای خاص لباس های خاص داردخانم ها هیچ وقت با لباس شب سرکار نمی روند لباس‌های پوشیده مخصوص دارند کت و شلوار می‌پوشند هیچ وقت با بیکینی تالار اجتماعات نمی‌روند و هرجا لباس خاص خودش را دارد آن‌ ها هم می‌دانند که برای حفظ خودشان از مسائل مختلف باید خیلی چیزها را رعایت کنند. من به پوشش انقدر اعتقاد دارم که هرجایی لباس مخصوص آن را بپوشند خانم ها در موقعیت های مختلف از استراتژی های خاص استفاده می‌کنند. مثلا شما ۵صبح بروی توی اتوبوس خانم مانتویی آرایش کرده کم می بینی اکثر خانم هایی که ۵صبح می روند کارگرند و پرستارند و چادری‌اند و آرایش هم ندارند همین یعنی خانم یک سپر برای خودش ساخته یعنی این پوشش برای او این معنی را می دهد که از تعرض جنس مخالف در امان است‌…. محیط مردانه آدم نمی تواند لباس هرطوری بپوشد. من وقتی با شوهرم بیرون می روم شاید آرایش هم بکنم لباس های شاد هم بپوشم البته پوشیده شاید مویم را هم کمی بیرون بگذارم چون با شوهرم احساس امنیت می کنم چون شوهر برای من یک استراتژی است و دلیل اینکه لباس راحت می پوشم این است که شوهرم از لباس من لذت می برد ومن دارم به محیط بیرون می روم که در رقابت با زن‌های دیگر باشم‌. من به این موضوع واقفم که او مرد است و خواه نا خواه نگاهی مقایسه گر دارد و خیلی از مشکلاتی که در زندگی ما زن‌ها به وجود می‌آیدناشی از رفتارهای همجنسهای خودمان است. ولی وقتی خودم می روم محال است مویم بیرون باشد و آرایش کنم و لباس رنگ روشن بپوشم یا کفش پاشنه بلند بپوشم که جلب توجه کند محال است لوکس بروم بیرون چون می‌دانم مرد مرد است و یکی از ویژگی‌های مردانه ترشح هرمون جنسی ۱۰۰ تا ۱۲۰ برابری نسبت به زن است که دنیا و نگاه او را هر آن تغییر میدهد.(مورد شماره ۴۶).
در نگاه برخی از زنان مورد مطالعه نوعی برتری‌طلبی دیده می‌شد. به‌طوریکه وقتی در مورد نگاهشان به مردان گفتگو می‌کردند نوعی جسارت و برتری‌طلبی مشاهده می‌شد. این زنان علاوه بر اینکه از مردان به حالت تمسخر یاد می‌کردند وقتی صحبت از نظرشان نسبت به ارتباط با جنس مخالف می‌شد هیچ حد و مرزی در این خصوص نمی‌دیدند و همانقدر که مردان را محق در داشتن روابط آزاد می‌پنداشتند این حق را برای زنان نیز قائل بودند. همچنین وقتی صحبت از زندگی زناشویی و وظایف مردها می‌شد علاوه بر اینکه برای خود حقوقی نظیر اشتغال و برنامه‌ریزی شخصی قائل بودند از آموزه های اسلامی نیز تمسک جسته و مرد را موظف به پرداخت هزینه زندگی (نفقه و مهریه) و‌ غیره عنوان می‌کردند که این موضوع کاملاً در تناقض با افکار برابری طلبی بود و بیشتر نوعی سلطه‌جویی و برتری‌طلبی در افکارشان مشاهده می‌شد. به طور مثال خانم ۲۱ ساله‌ای که دانشجو است، مانتویی‌ است و آرایش غلیظی هم دارد و یک بار سابقه خودکشی داشته به نکاتی اشاره می‌کند که این تناقض‌ها کاملاً قابل مشاهده است. لازم به ذکر است مکان مصاحبه با این مورد در کافه بود و ایشان از مواردی بود که به واسطه دنیای مجازی برای مصاحبه اعلام آمادگی کرده بود. روز ملاقات نیز به همراه دوست پسر خود آمده بود. دوست پسرش در تمام مدت به دنبال سرویس دهی به خانم بود. پسرکی که شاید ۲۳ یا ۲۴ ساله بود و با اشاره دست مصاحبه شونده چند میز آنطرف‌تر نشست به‌طوری که صدای ما به ایشان نرسد و در عین حال تمام مدت مراقب بود تا اوامر خانم را اجرا کند. در طول مصاحبه خانم به جای اشاره به گارسن برای گرفتن آب به ایشان اشاره کرد در حالی که گارسن بسیار قابل دسترس‌تر بود. در پایان مصاحبه نیز با اشاره خانم به طبقه بالای کافه که برای سیگاری‌ها تدارک دیده شده بود رفتند. در تمام مدت روابط سلطه‌طلبانه زن کاملاً مشهود بود:
خانم ۲۱ ساله: در ایران کسب مدارج عالی علمی تنها راه هویت‌یابی است……. من معمولاً وقتی برای ورزش می روم بلوز شلوار و کلاه می پوشم و یا مسافرت‌ها شال و مانتوی کوتاه ولی در محیط‌های رسمی مثل دانشگاه مانتو مقنعه می‌پوشم. بستگی به جایی که می‌روم دارد….. نه خیلی اعتقادی به حجاب به معنی اونکه در اسلام گفته ندارم اصلاً اسلام زن‌ها را نادیده می گیرد……. مرد کیست؟ الان مگر مرد هم پیدا می‌شود(با حالت تمسخر) این موجودی که شما اسمش را شوهر می گذارید غیر از اینکه دست و پاگیر آدم باشد نقش دیگری ندارد البته برای اینکه وظیفه خرجی دادن و این حرف‌ها را به عهده دارد خوب است ولی من اصلاً نمی‌توانم بپذیرم در خانه‌ای زندگی کنم که مجبور باشم به کسی بابت چیزی جواب پس بدهم و یا خودم را محدود کنم(کیس شماره ۱۹)
در مجموع می‌توان دیدگاه زنان را نسبت به جنسیت به این پنج دسته تقسیم کرد:
جدول شماره ۲۶٫ نگاه زنان به جنسیت

۰۶۵۳/۰

۴۴۱/۲۰

۰۸۸۳/۰

۴۹۰/۲۲

۱۲۰۴/۰

۰۷۸/۲۴

۲۸۳۳/۰

۹۲۴/۳۰

۳۴۶۱/۰

۰۰۴/۳۳

شکل ‏۳‑۱: منحنی تنش- کرنش واقعی پلی‌اتیلن مولکولار غنی شده [۱].
مدل‌سازی بخش‌های مختلف پروتز زانو
در این بخش مدل‌های سه بعدی قطعات مختلف پروتز که برای انجام شبیه‌سازی عددی در نرم‌افزار انسیس مورد نیاز هستند تهیه و ویرایش می‌گردند. با توجه به هدف این بخش، ابتدا یک نمونه واقعی از پروتز‌ جایگزین زانو^[۷۲]، مناسب برای یک بیمار با وزن تقریبی ۸۰ کیلوگرم، مد نظر قرار گرفته است. پروتز مورد نظر در شکل ‏۳‑۲ نشان داده شده‌است. به دلیل پیچیدگی هندسی پروتز مورد نظر، ابتدا مدل ابر نقاط قطعات پروتز توسط دستگاه اندازه‌گیری مختصات^[۷۳]، که نمونه‌ای از اسکنرهای سه بعدی تماسی هستند، تهیه شده‌است. در شکل ‏۳‑۳ مدل‌ ابر نقاط قطعات تیبیال و تبیال‌ترای به عنوان نمونه نشان داده شده‌است.

شکل ‏۳‑۲: قطعات تیبیال و تیبیال‌ترای و فیمورال پروتز زانوی مورد بررسی.
شکل ‏۳‑۳: مدل ابرنقاط خام قطعات تیبیال و تیبیال‌ترای پروتز زانوی مورد بررسی.
ویرایش مدل ابر نقاط بخش‌های مختلف پروتز زانو
پس از اسکن پروتز زانوی مورد نظر با بهره گرفتن از دستگاه اندازه‌گیری مختصات، مدل ابر نقاط حاصل برای تبدیل شدن به مدل سه بعدی قابل استفاده جهت شبیه‌سازی نیاز به ویرایش خواهد داشت. به همین دلیل در این بخش با بهره گرفتن از نرم‌افزار تجاری سالیدورکس^[۷۴] مدل سه بعدی قطعات پروتز ایجاد و ویرایش شد. در ویرایش قطعات پروتز، سعی در حذف لبه‌های تیز شده است. هم‌چنین در نقاط تماس و دیگر نقاط که باعث ایجاد مش‌های ریز می‌شدند، سطوح به هم دوخته شده‌اند و بخش‌های غیر ضروری برای تحلیل حذف گردید. در شکل ‏۳‑۴ و شکل ‏۳‑۵، مدل سه بعدی بخش‌های مختلف و در شکل ‏۳‑۶ مدل سه بعدی یک پروتز کامل قبل و پس از ویرایش ارائه شده‌است.

(الف)

(ب)

شکل ‏۳‑۴: مدل سه بعدی قطعه‌ فیمورال پروتز زانوی مورد بررسی (الف) قبل از ویرایش و (ب) بعد از ویرایش.

(الف)

(ب)

انتخاب تاکتیک/راه حل ها (متدها و ابزار) برای ارائه نتایج داخلی و خارجی

(حمیدی زاده و معتمدی، ۱۳۸۷، ص۷)
فرایند برنامه ریزی استراتژیک شامل تعیین خط مشی و جهت گیری کلی، ارزیابی موقعیتها، تعیین مسائل استراتژیک و شناسایی آنها، تدوین استراتژی، تصمیم گیری، اقدام و ارزیابی است. (منوریان،۱۳۸۶، ص ۳۱) برنامه ریزی استراتژیک در سازمانها با تدوین چشمانداز، یعنی مأموریت، آرمان و ارزشهای محوری سازمان شروع میشود. چشمانداز بیانیه جهتگیری اساسی سازمان است. در آن به رویاهایی که مدیران سازمان در سر دارند پرداخته میشود. این رویا یا آرمانها در حقیقت چیزی جز وضعیت مطلوبی که سازمان آن را برای آینده خود آرزو میکند نیست. (کیانی، ۱۳۸۹، ص ۱۶)
تعیین فعالیت و کار اصلی سازمان گام ابتدایی محسوب می شود و چند عامل به شرح زیر در این مورد کمک می کند:
تاریخچه سازمان به لحاظ ارتباط آن با کارکنان، تولید کنندگان و مشتریان باید مورد ملاحظه قرار گیرد.
منابع، توانایی ها و قوت سازمان در تعیین اهداف سازمان نقش اصلی ایفا می کند.در این میان داشتن میل برای کسب بعضی از موقعییت ها و یا منابع یا صلاحیت کافی نیست به عنوان مثال شرکتی که در راه آهن فعالیت می کندنباید در فکر فعالیت در صنعت هواپیمایی باشد اگر چه هر دو فعالیت در عرصه صنعت حمل و نقل است.
بالاخره محیط و فرصت های رقابتی باید مورد ملاحظه قرار گیرد. مثلا صنایع خودرو سازی امریکا، به علت الزامات ناشی از محیط زیست و رقابت در این عرصه به سمت خودروهای کم مصرف سوق پیدا کردند. (شأنی، ۱۳۸۴، ص ۴۳۵)
۲-۳-۱-۲ الزامات تفکر و برنامه‌ریزی استراتژیک
پورتر قویا مطرح میسازد که هیچ چیز نمیتواند جایگزین اندیشه استراتژیک شود. در عرصه سازمانها، بهبود کیفیت یک محصول خاص و یا خدمات بدون دانستن اینکه چه نوع کیفیتی به رقابت ارتباط دارد، بیمعنی است. شکوفایی فرهنگی سازمان بیفایده خواهد بود، مگر اینکه با رویکرد سازمان نسبت به رقابت همخوانی داشته باشد. مدیریت بدون چشمانداز استراتژیک به احتمال زیاد با شکست مواجه خواهد شد. این امر در مورد بخش عمومی نیز صادق است.
با تحلیل تجربیات گذشته، میتوان یک سری اصول آموزنده جهت تبدیل برنامهیزی استراتژیک سازمانی به یک ابزار مفید مدیریتی استخراج نمود:
تفکر استراتژیک برای موفقیت از اهمیت حیاتی برخوردار است. افکار و مفاهیم پویا به مراتب بیش از آمار و ارقام اهمیت دارند.
توسعه استراتژی و مدیریت عملیاتی باید جز لاینفک یک سیستم واحد مدیریتی شود.
استراتژی منتخب باید به اقدامات سازمانی مانند سرمایهگذاری و آموزش کارکنان، تبدیل شود.
تدوین استراتژی موفق، نیازمند نگرشی از داخل به بیرون و از بیرون به داخل در ارتباط با سازمان و وظایف مهم آن میباشد.
برنامه ریزی استراتژیک نیازمند فرهنگی سازمانی است که واکنشهای مدیریتی به مسئله خطر پذیری و بلاتکلیفی را مدنظر داشته باشد.(مرادی مسیحی، ۱۳۸۱، ص ۷۰)
آنچه ضرورت دارد وجود یک فرایند مدیریت استراتژیک است که بتواند خدمات آموزشی سازمانی در جهت ایجاد چشمانداز و نگرش نوین نسبت به آینده را فراهم سازد. باید موانع دیوانسالارانه را از مقابل برنامه ریزی استراتژیک کارآمد، رفع نمود. (مرادی مسیحی، ۱۳۸۱، ص ۷۱)
در جهان کسب و کار، مدل ها وارد در سطح واحد کسب و کار استراتژیک (SBU) بهترین کاربرد را دارد. یک واحد کسب و کار استراتژیک، واحد بازرگانی مشخصی است که رقبای خاص خود را دارد و تا حدی مستقل از دیگر واحدهای درون سازمان قابل مدیریت است. همتای غیر انتفاعی واحد کسب و کار استراتژیک، واحد غیر انتفاعی برنامه ریزی استراتژیک (SNPPU)، که نوعا سازمان، بخش یا دستگاه غیرانتفاعی است و اموری را که درون مایه مشترکی دارند (نظیر امور مرتبط با توسعه اجتماعی، یا مسائل مربوط به خدمات اجتماعی) مورد توجه قرار دهد. سنجش فرصتها، توانمندیها، ضعفها، تهدیدها – که به تحلیل SWOT معروف است نقطه قوت اصلی مدل هاروارد است. (منوریان،۱۳۸۶، ص ۳۳)
نظام های برنامه ریزی استراتژیک از ابعاد مختلف، از جمله جامعیت های زمینه تصمیم، منطق رسم فرایند تصمیم گیری، و درجه کلی که بر اجرای تصمیمها اعمال می شود، با یکدیگر تفاوت دارند. قدرت این نظامها در تلاش آنها برای هماهنگ ساختن عناصر مختلف استراتژی یک سازمان در سطوح و وظایف مختلف، نهفته است. ضعف و نارسایی این نظامها آن است که جامعیت، دستورالعمل ها و کنترل بیش از حد باعث انحراف توجه از فلسفه وجودی، استراتژی و ساختار سازمانی می شود. (منوریان،۱۳۸۶، ص ۳۵)
نظامهای مختلف برنامه ریزی استراتژیک در سازمان دولتی و غیر انتفاعی نیز به کار می رود. (منوریان،۱۳۸۶، ص ۳۶) با وجود این، باید توجه داشت که یک نظام برنامه ریزی استراتژیک که از مشخصاتی نظیر جامعیت، عقلانی بودن در تصمیم گیری و کنترل شدید برخوردار باشد، در سازمانی با فلسفه وجودی مشخص، اهداف و مقاصد روشن، اختیارات متمرکز، شاخص های دقیق و اطلاعات لازم در مورد عملکرد واقعی با هزینه منطقی کاربرد خواهد داشت. (منوریان،۱۳۸۶، ص ۳۶)
ولی شمار سازمان های دولتی واجد این شرایط بسیار محدود است. در نتیجه، اکثر نظام های برنامه ریزی استراتژیک دولتی و بسیاری از نظامهای برنامه ریزی در بخش غیر انتفاعی نوعا بر مسائل معدودی توجه دارند، و عمده تاکید آنها بر فرایند تصمیم گیری است، که در آن خط مشی ها نقش مهمی دارند و چیزی غیر از نتایج برنامه – نظیر هزینه های بودجه ای- را کنترل می کنند. (منوریان،۱۳۸۶، ص ۳۶)
۳-۳-۱-۲ موانع برنامه ریزی استراتژیک
رویکرد کنونی به برنامه ریزی استراتژیک (که از دهه ۱۹۶۰ به طور وسیع در بخش خصوصی به کار میرود) واکنش نسبت به تغییر سریع شرایط، اشکال جدید رقابت، پیچیدگی روزافزون سازمانها و نیز رقابت داخلی منابع محدود، میباشد.
از سرآغاز دهه ۱۹۷۰، برنامه ریزی استراتژیک در اکثر شرکتهای آمریکایی و اروپایی با هدف برخورداری از امتیازات پایداری رقابتی و بازدهی مالی بالا که از آن ناشی میشود، به کار رفته است. اعتقاد عمومی مبنی بر این است که رویکرد مدیریتی مهمی ایجاد شده و در عین حال، به موازات آن بذر شک و تردید نیز کاشته شده است. کاربرد برنامه ریزی استراتژیک در ارتباط با یک سازمان اغلب با مقاومت مواجه نتوانسته است پیشبینیهای خود را تحقق بخشد. تا اواسط دهه ۱۹۸۰، حتی کنار گذاشتن برنامههای استراتژیک بسیار متداول شد. (مرادی مسیحی، ۱۳۸۱، ص ۶۸)
برخی از مهمترین موانع در انجام موفقیتآمیز برنامه ریزی استراتژیک در سازمانها به شرح زیر مورد تحلیل قرار گرفتهاند:
فرایند برنامه ریزی: فرآیندی که در بسیاری از سازمانها به کار رفته اما موفق به توسعه گزینههای واقعی استراتژیک نگردیدند. برنامهریزان قبل از تصمیمگیری برای جستوجو و تحلیل گزینههای استراتژیک بهطور جدی تلاش ننمودهاند.
سیستمهای برنامه ریزی: این سیستمها در مرتبط ساختن سیستم برنامه ریزی استراتژیک با سیستم عملکردی، به طوری که استراتژی سازمانی نیروی محرک فعالیتها بنا شد، موفق نبودهاند.
حجم عظیم گزارشها: یک برنامه استراتژیک توجه خود را معطوف به موضوعات کلیدی مینماید، ۱۰۰ صفحه تحلیل،جایگزین ۱۰ صفحه اقدامات استراتژیک نمیتواند باشد.
تمرکز بر برنامه کوتاهمدت: بسیاری از سازمانها به طور عمده از طریق انجام برنامه ریزی سالانه فرایند بودجهریزی توجه خود را منحصرا به سال آینده متمرکز ساخته و مباحث مربوط به موضوعات استراتژیک را حذف نمودهاند.
مقتضیات سازمانی و فرهنگی: در برنامهریزیها، مقتضیات سازمانی و فرهنگی استراتژی نادیده انگاشته شده است. در بسیاری از موارد، فرآیندها توجه خود را به محیط بیرونی به بهای محیط داخلی سازمان که در مرحله اجرا از اهمیت حیاتی برخوردار است، معطوف نمودهاند.
استراتژی عام: یکی از موانع متداول در انجام برنامه ریزی کارآ، جایگزینی استراتژیهای عام به جای برنامه‌های عملیاتی استراتژیک یکپارچه بوده است.
بدیهی است، که بسیاری از استراتژیها به دلیل عدم توجه به جزئیات برخی عناصر که به یکدیگر مربوط میشوند، ناموفق بودهاند. با این حال رها کردن برنامه ریزی استراتژیک راهحل مسئله نمیباشد. (مرادی مسیحی، ۱۳۸۱، ص ۶۹)
شرایط محیط امروز کسب و کار نیز به چند دلیل برای برنامه ریزی استراتژیک مناسب نیست:
در برنامه ریزی استراتژیک، کار براساس داده های محیطی و داخلی شکل می گیرد،این در حالی است که در شرایط پیچیده کسب و کار امروز، فهم صحیح و کامل محیطکاری دشوار و در بسیاری موارد ناممکن است. براساس تجربه های گذشته، بروز بحران در منطقه خاورمیانه سبب افزایش بهای نفت می شود. پس چگونه است که در دوران حمله آمریکا به کشور عراق بهای نفت سقوط کرد؟
اســـــاس برنامه ریزیهای استراتژیک پیش بینی روند امور است، ولی تغییرات ناپیوسته مانند تحولات تکنولوژیک، اجتماعی و یا سیاسی قابل پیش بینی نیستند. (ناظمی و جعفریانی، ۱۳۸۹، ص۹)
. مبنای برنامه ریزیهای استراتژیک «تحلیل» داده هاست و این شیوه تفکر (تفکر همگرا) فاقد قدرت لازم برای «خلاقیت» (تفکر واگرا) به عنوان درونمــایه اصلی استراتژی های تحول بخش است.
در برنامه ریزی استراتژیک، استراتژیست ها که غالبا از محیط عملیاتی بدور هستند ، به تدوین استراتژی مبادرت می کنند در حالی که شرایط امروزی، تدوین و اجرا ی استراتژی را از یکدیگر منفک نمی داند. (ناظمی و جعفریانی، ۱۳۸۹، ص۱۰)
برنامه ریزی استراتژیک، همواره به مصلحت نیست. برنامه ریزی استراتژیک ممکن است برای سازمانی که بنیانش در هم ریخته است، بهترین گامی نباشد که پیش از هر اقدام دیگر باید برداشته شود. (منوریان،۱۳۸۶، ص ۱۵)
۴-۳-۱-۲ زمینه برنامه‌ریزی استراتژیک
در قرن حاضر، اکثر اقداماتی که در زمینه برنامه ریزی استراتژیک صورت می گیرد، بر سازمان های انتفاعی تاکید دارد. برنامه ریزی استراتژیک در بخش دولتی، در بادی امر در مقاصد نظامی و اقدامات مربوط به هنر کشور داری به کار رفته است. (منوریان،۱۳۸۶، ص۶)
برنامه ریزی استرتژیک را می توان برای شماری از اهداف سازمان های دولتی و غیر انتفاعی نیز به کار گرفت. مشخصا، برنامه ریزی استراتژیک را می توان در زمینه های به این شرح به کار برد:
سازمان های عمومی، وزارتخانه ها، یا بخش های عمده سازمان های دولتی.
واحدهای حکومتی محلی نظیر شهر، ولایت و ایالت.
سازمان های غیر انتفاعی که اساسا تامین کننده خدمات عمومی می باشند.
مامریت های خاص نظیر حمل ونقل، بهداشت، یا آموزش و پرورش که رابط مرزهای سازمانی و دولتی به شمار می آیند.
سراسر جوامع، نواحی شهری یا شهرهای بزرگ، مناطق یا ایالت ها.
زمانی که کانون برنامه ریزی استراتژیک یک ((سازمان)) است، احتمالا اکثر تصمیم گیرندگان کلیدی از ((عناصر درونی)) سازمان خواهند بود. اگر کانون توجه، یک سازمان عمومی یا وزارتخانه، یک دولت محلی، یا سازمان غیر انتفاعی ارائه دهنده خدمات ((دولتی)) باشد، این نظر، مجددا درباره تصمیم گیرندگان مصداق خواهد داشت.
در مقابل، اگر کانون توجه برنامه ریزی استراتژیک، یک ماموریت یا یک جامعه باشد، تقریبا همه تصمیم گیرندگان کلیدی از عناصر بیرونی خواهند بود.در چنین موقعیتهایی، کانون توجه چگونگی سازمان دادن تفکر وعمل جمعی در یک شبکه بین سازمانی خواهد بود، که هیچ فرد یا موسسه ای مسئولیت آن را بر عهده ندارد، بلکه افراد بسیاری در امور آن مداخله دارند. باید انتظار داشته باشیم که سازان دهی فرایند و برنامه ریزی استراتژیک موثر در چنین بافت ((اقتدار مشترک))، دشوار تر باشد. (منوریان،۱۳۸۶، ص ۸ و۷)
۵-۳-۱-۲ گذار به تفکر استراتژیک
در مقابل تنگناهای برنامه ریزی استراتژیک، برای محیط کسب و کار امروز «تفکر استراتژیک» پیشنهاد شده است. تفکر استراتژیک رویکردی است که مبتنی بر اصول استراتژی، تفکر واگرا و خلاقانه را برای خلق یک استراتژی ارزش آفرین توصیه می کند. تفکر استراتژیک بیش از جنبه های فرایندی و متدولوژیک به استراتژی به عنوان یک هنر نگاه می کند. (غفاریان و علی احمدی، ۱۳۸۶، ص۳۴)
مبنای برنامه ریزی های استراتژیک «تحلیل» داده هاست و این شیوه تفکر (تفکر همگرا) فاقد قدرت لازم برای «خلاقیت» (تفکر واگرا) به عنوان درونمــایه اصلی استراتژی های تحول بخش است. (غفاریان و علی احمدی، ۱۳۸۶، ص۳۴) برنامه ریزی استراتژیک در واقع نوعی برنامه عملیاتی توسعهیافته بر اساس استراتژیهای از پیش تعیین شده میباشد. درحالی که تفکر استراتژیک «مهارت معماری استراتژی» است و آمیزهای از فرایندهای به کارگیری بصیرت و نوآوری میباشد. در این ارتباط رویکرد سنتی برنامه ریزی تمایل به ندیده گرفتن تفکر استراتژیک دارد، و این امر منجر به شکست آن میشود. (کیانی، ۱۳۸۹، ص ۲۲)
این دو رویکرد (برنامه ریزی و تفکراستراتژیک) به دو انتهای طیف مکاتب دهگانه استراتژی تعلق دارند. برنامه ریزی استراتژیک جزو مکتب «طرح ریزی» است که در محیط قابل شناخت و قابل پیش بینی اثربخش است و تفکر استراتژیک با مکتب «یادگیری» تعریف می شود که برای محیط غیرقابل درک و پیش بینی مناسب است. (غفاریان و علی احمدی، ۱۳۸۶، ص۳۴)
۴-۱-۲ تعریف تفکر استراتژیک
تعریف، ابزاری است که برای توضیح معنای یک چیز بکار می رود ولی شناخت مفاهیم پیچیده ای مانند تفکر استراتژیک از طریق تعریف آن کاری کم ثمر است. علت این امر به ابعاد گوناگون و مفاهیم عمیق موضوع باز می گردد. در چنین شرایطی به جای تعریف، بهتر است به تشریح ابعاد موضوع پرداخته شود، هر چند در انتهای کار، تعاریف می توانند نمادی مفهومی برای شناخت موضوع باشند. (غفاریان و کیانی، ۱۳۸۹، ص ۴۷)
نمودار ۲-۲. تفکر استراتژیک در سه بعد قابل توصیف است.
ناپیر و آلبرت نیز سه جنبه بر ای تفکر استراتژیک قائل هستند.
الف) گستردگی حوزه مورد توجه فرد به هنگام تفکر در خصوص مسائل سازما نی
ب) افق زما نی در تصمیمات
پ) افراد کلیدی که در سازمان از قابلیت تفکر استراتژیک بهره مند هستند و همچنین میزان استفاده آنها از سیستم های رسمی برنامه ریزی