به این ترتیب با نشان دادن اعتماد سازمان مالیاتی به مودیان و رسیدگی برخی از اظهارنامه‌ها به شیوه نمونه‌گیری، مودیانی که در این آزمایش اظهارنامه‌هایشان رد شود مشمول مجازات‌هایی شدیدتر از حد معمول می‌شود و همین عامل می‌تواند بسیاری از مودیان را از فکر سوء استفاده از طرح خوداظهاری باز دارد.از مزایای طرح خود اظهاری اینکه این روش آسان و قابل اجرا بوده به طوری که قانون به صورت ساده بیان شده و نیازی به توضیح و تفهیم مواد قانونی به مودی ندارد.
پیش نیاز اصلی اجرای طرح خوداظهاری، وجود سیستم اطلاعات جامع مالیاتی می‌باشد. لذا بر اساس تشخیص این نیاز، بند (ب) ماده (۵۹) قانون برنامه سوم توسعه تدوین گردیده است. در این بند آمده است:
وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است طی سه سال اول برنامه توسعه نسبت به طراحی و راه‌اندازی نظام جامع مالیاتی کشور اقدام کرده و با گردآوری و پردازش اطلاعات مربوط به فعالیت‌هایاقتصادی مودیان مالیاتی در شبکه فراگیر، روش خوداظهاری را در نظام مالیاتی کشور توسعه و ترویج دهد (حدادی و میرزایی،۹۰:۱۳۸۵).
در بخش مشاغل در سال‌های قبل از اجرای طرح خوداظهاری متوسط رشد سالیانه اظهارنامه دریافتی ۱۶ درصد می‌باشد ولی در سال اول اجرای طرح خوداظهاری افزایش ۱۲۳ درصدی داشته است. به گونه‌ای که تعداد اظهارنامه های دریافتی از ۷۱۴۷۹۷ عدد در سال برای عملکرد ۸۱ به ۱۵۹۵۹۱۷ عدد در سال برای عملکرد ۸۲ رسیده است. البته این افزایش، به خاطر اصلاحات انجام گرفته در قانون مالیات‌های مستقیم می‌باشد که معافیت پایه مالیاتی از ۰۰۰/۵۰۰/۱ ریال به ۰۰۰/۰۰۰/۱۵ ریال افزایش یافته و عدم تسلیم اظهارنامه توسط مودیان باعث عدم بهره‌مندی از معافیت مذکور می‌شده است و آنان را به نوعی مجبور به تسلیماظهارنامه کرده است. تعداد اظهارنامه دریافتی در بخش مشاغل در سال ۸۳ به ۱۶/۸ درصد رشد نسبت به سال قبل و به رقم ۱۷۲۶۰۸۸ عدد رسیدهاست در حالی که عملکرد سال ۸۴ در بخش مشاغل حدود ۱۶۰۰۴۳۴ اظهارنامه جمع‌ آوری شده که نسبت به سال قبل حدود ۲۷/۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد. یکی از دلایل کاهش اظهارنامه دریافتی در عملکرد ۸۴ کم توجهی به فرهنگ مالیاتی در بخش تبلیغات و اطلاع‌رسانی موارد مصرف مالیات بوده است.

هر زمانی مردم احساس نمایندکه مالیات پرداخت شده توسط آنان برای رفع نیازهای خودشان هزینه گشته و آنان خود را در عمران و آبادانی کشور سهیم بدانند با اشتیاق و طیب خاطر مالیات می‌پردازند. و این وظیفه سنگین از طریق تبلیغات وسیع و از آن مهمتر انتخاب مطالب مناسب در رسانه‌ها و بخصوص صدا و سیما امکان پذیر است. اما برای عملکرد ۸۴ جدا از این بوده است. با مراجعه به جدول زیر مشاهده می‌کنیم که هرچند مالیاتابرازی رشد را نشان می‌دهد ولی درصد رشد مالیاتابرازی نسبت به سال قبل روند صعودی تا سال ۸۲ و بعد نزولی تا سال ۸۴ را نشان می‌دهد.
سال عملکرد تعداد کل اظهارنامه ها جمع کل مالیات ابرازی (ارقام به هزار ریال می‌باشد)درصد رشد تعداد اظهارنامه ها درصد رشد مالیات ابزاری سرانه مالیات هر اظهارنامهدرصد رشد سرانه هر اظهارنامه
۸۰ ۵۹۷۹۱۱ ۴۱۳۲۴۳۴۳۷ ۰ ۰ ۱/۶۹۱ ۰
۸۱ ۷۱۴۷۹۷ ۵۷۷۸۶۷۴۸۸ ۵/۱۹ ۸/۳۹ ۴/۸۰۸ ۱۷
۸۲ ۱۵۹۵۹۱۷ ۱۰۵۰۱۶۵۲۸۲ ۱۲۳ ۷/۸۱ ۶۵۸ ۶/۱۸
۸۳ ۱۷۲۶۰۸۸ ۱۴۳۵۰۵۲۶۰۲ ۱۶/۸ ۶/۳۶ ۴/۸۳۱ ۳/۲۶
۸۴ ۱۶۰۰۴۳۴ ۱۸۲۴۱۲۸۴۵۹ ۲۷/۷- ۱/۲۷ ۸/۱۱۳۹ ۱/۳۷
متوسط درصد رشد از ۸۱ تا ۸۴ ۲/۵۰ ۳/۴۶ ۸/۲۴
ماخذ: آمارهای دفتر امور تشخیص مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور
بخش دوم- پیشینه تحقیق
پیشینه داخلی تحقیق
منصوری (۱۳۸۸) در مطالعه خود تحت عنوان “بررسی ارتباط متقابل مسئولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی” به این نتیجه رسیده است که بین مسئولیت اقتصادی شرکت و عملکرد مالی رابطه معنی داری وجود دارد. میان مسئولیت قانونی شرکت و عملکرد مالی رابطه معنی داری وجود دارد. بین مسئولیت اخلاقی شرکت و عملکرد مالی رابطه معنی داری وجود دارد. بین مسئولیت نوع دوستانه شرکت و عملکرد مالی رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین در این تحقیق ارتباط معنی داری میان مسئولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی ملاحظه شد.
معصومی (۱۳۸۸) در مطالعه خود تحت عنوان “بررسی رابطه ریسک پذیری شرکتی و عملکرد مالی” به این نتایج رسیده است که ریسک پذیری شرکتی در این تحقیق با سه بعد استراتژی شرکت، ویژگیهای ریسک و کارآفرینی مشخص شده و تأثیر عوامل موجود بر عملکرد مالی شرکتها مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین محتوای سازمانی با سه بعد فرهنگ سازمانی، کنترل سازمانی و حمایت مدیریت ارشد و محتوای محیطی با سه بعد پویایی محیط، عدم تجانس محیط و خصومت محیطی مشخص شده و تأثیر این عوامل بر ریسک پذیری شرکتی مورد بررسی قرار گرفته است و نتایجیکسانی در مورد شرکت ها حاصل نشده است.
موسوی جهرمی و همکاران (۱۳۸۸) در مطالعه خود تحت عنوان ” فرار مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده: یک مدل نظری ” به این نتیجه رسیده اند که با افزایش پرداخت های هزینه ای مشمول مالیات بر ارزش افزوده، فرار مالیاتی افزایش می یابد و به عبارتی تمکین مالیاتی کاهش خواهد یافت. همچنین، افزایش در احتمال رسیدگی و کشف فرار مالیاتی و افزایش نرخ جریمه، برای مواردی که پرونده مالیاتی رسیدگی نمی شود، افزایش تمکین مالیاتی و در نتیجه کاهش فرار مالیاتی موجب، خواهد شد.
انصاری و همکاران (۱۳۸۸) در مطالعه خود تحت عنوان “بررسی رابطه بین سلامت سازمانی و نگرش های مثبت کاری کارکنان در ادارات امور مالیاتی استان اصفهان” به این نتیجه رسیده اند که رابطه مثبت معناداری بین سلامت سازمانی و نگرش های مثبت کاری وجود دارد و توجه به سلامت سازمانی به دلیل تأثیری که بر اعمال تلاش های کاری دارد، از اهمیت زیادی در سازمان برخوردار است.
پیشینه خارجی تحقیق
ایناو و همکاران^[۶] ( ۲۰۱۱)در مطالعه خود تحت عنوان ” اثرات ابعاد مختلف مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها بر عملکرد مالی شرکت ها در صنایع مرتبط با گردشگری ” مسئولیت های اجتماعی را در ۵ بعد شامل روابط کارکنان، کیفیت محصولات/خدمات، روابط اجتماعی، عوامل محیطی، و عوامل مربوط به تنوع، از منظر تأثیر بر عملکرد مالی در صنایع مرتبط با توریسم(هواپیمایی، کازینو، هتل و رستوران و …). مورد بررسیقرار داده اند و نتیجهاین بوده است که تمام مؤلفه های ۵ گانه بر عملکرد مالی به طور مثبت تأثیر دارند. هر چند از منظر بلند مدت و کوتاه مدت بودن تأثیر، و اینکه در کدامیک از صنایع مربوطه اتفاق بیفتند، با یکدیگر متفاوت خواهند بود. نتیجه کلی آنکه مدیران در صنایع مرتبط با توریسم می بایست برای ارتقای عملکرد مالی، توجه ویژه به مسئولیت های اجتماعی داشته باشند.
ایواتا و همکاران^[۷] (۲۰۱۱) در مطالعه خود تحت عنوان “چگونگی عملکرد محیطیبر عملکردمالی؟ مدارکوشواهدازشرکت های تولیدیژاپن” به این نتیجه رسیده اند نتایج این پژوهش چگونگی تأثیر و تأثر مؤلفه های مالی با نوع واکنش آن ها به مسائل محیطی را نشان می دهد. مسائل مربوط به مدیریت پسماند تاثیر قابل توجهی بر عملکرد مالی نداشت از سوی دیگر توجه به کاهش آلایندگی تاثیر مثبتی بر عملکرد مالی نشام داد.
لینگ و همکاران^[۸] ( ۲۰۰۹) در مطالعه خود تحت عنوان “تاثیر مسئولیت اجتماعی شرکت هابر عملکردمالی:شواهدیاز کسب و کاردر تایوان ” به نتایج گسترده ای در بحث ارتباط مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی دست یافته اند. در بین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ این تحقیق حدود۱۰۰۰ شرکت تایوانی را مورد بررسی قرار داده و ارتباط مثبت مسئولیت اجتماعی بر عملکرد مالی را روشن ساخته است.
اسچولتنز^[۹] ( ۲۰۰۹) در مطالعه خود تحت عنوان “درتعامل بینمسئولیت اجتماعی شرکت هاو عملکردمالی توجه داشتهباشید” انجام داد و به این نتیجه رسیده است که بین مسئولیت اجتماعی شرکت ها و عملکرد مالی آنها رابطه مثبت معنی داری وجود دارد و همچنین تمامی ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت هابر روی عملکردمالی آنها تأثیر معنی داری مثبتی را نشان داده اند.
ماهانی و همکاران^[۱۰] (۲۰۰۷) در مطالعه خود تحت عنوان “عملکرد اجتماعی شرکت های بزرگ، عملکرد مالی و مالکیت نهادی در شرکت های کانادا ” به بررسی رابطه مسئولیت های اجتماعی شرکت ها با عملکرد مالی و مالکیت نهادی در کشور کانادا پرداخته و به این نتیجه رسیده اند که بر اساس بررسی اطلاعات مربوط به بازه زمانی ۴ ساله، ارتباطی مشخص و معنادار بین مسئولیت های اجتماعی و عملکرد مالییافت نشد. هر چند تأثیرهای مولفه های دیگر موجود در فرایند کسب و کار بر این دو مولفه مشهود بود.
فصل سوم:
روش تحقیق
مقدمه
پژوهش را می­توان علمی منظم دانست که در نتیجه آن پاسخ­هایی برای سوال‌های مورد نظر مطرح شده پیرامون موضوع پژوهش بدست می‌آید. همچنین روش پژوهش به عنوان فرایندی نظام‌مند برای یافتن پاسخی به پرسش یا راه‌حلی برای مساله­ای قلمداد شده است. در این فصل روش پژوهش، روش گردآوری اطلاعات، جامعه آماری، ابزار سنجش، روایی و پایایی پرسش­نامه، روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه و روش­های آماری که در انجام این پژوهش بکارگرفته شده ­اند، مورد بررسی قرار می­گیرد.
روش شناسی تحقیق
در انتخاب نوع روش تحقیق حتماً باید در نظر داشت که چه کسانی در ارتباط با تحقیق تصمیم گیرنده به حساب می‌آیند؛ و اینکه کاربردهای تحقیق برای چه افرادی و با چه دیدگاه‌هایی است، تا تحقیق با مشکل عدم کارآمدی مواجه نشود (علی احمدی و سعید نهایی، ۱۳۸۶). نوعشناسیتحقیق، روشرابرایروششناسیآنمهیامی‌کند (علی احمدیونهایی، ۱۳۸۶). ویژگیهایاینتحقیقبهطورخلاصهبه شرحزیراست:
بر اساس ماهیت و روش، پژوهش‌های علمی را می‌توان به پنج گروه توصیفی، تاریخی، همبستگی، تجربی و علی تقسیم نمود. در پژوهش‌های توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و می‌خواهد بداند وضع موجود چگونه است و سعی می‌کند به توصیف نظامند وضعیت فعلی بپردازد، ویژگی‌ها و صفات آن را مطالعه کرده و ارتباط بین متغیرها را بررسی کند.پژوهش‌های توصیفی را می‌توان به سه گروه پیمایشی، ژرفانگر و تحلیل محتوا تقسیم کرد. (حافظ نیا، ۱۳۸۳).
با توجه به مطالب فوق، پژوهش جاری از نظر هدف در گروه پژوهش‌های کاربردی قرار می­گیرد و از نظر نوع، پژوهش در دسته پژوهش‌های توصیفی- همبستگی قرار داد. نظر به اینکه پژوهش جاری از آن دسته از ابزارهای گردآوری داده که هدف آنها توصیف شرایط یا پدیده مورد بررسی بهره گرفته است این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی می‌باشد و از آنجا که جمع‌ آوری داده‌ها در این پژوهش با بهره گرفتن از مطالعات کتابخانه‌ای و پرسشنامه‌ای پشتیبانی می‌شود می‌توان آن را در گروه پژوهش‌های میدانی قرار داد.
متغیر­های تحقیق
مهمترین و مفیدترین راه برای طبقه بندی متغیرها و نقشی که پژوهش به عهده دارند تقسیم آنها به دو نوع مستقل و وابسته است، متغیر مستقل توسط پژوهشگر اندازه گیری، دستکاری یا انتخاب می شود تا تاثیر یا رابطه آن با متغیر دیگری (وابسته) اندازه گیری شود. متغیرهای مستقل و وابسته در تحقیق حاضر عبارتند از:
الف. متغیرهای مستقل تحقیق عبارتند از: مسئولیت پذیری اقتصادی، مسئولیت پذیریاجتماعی، مسئولیت پذیریاخلاقی، مسئولیت پذیریقانونی.
ب. متغیر وابسته تحقیق عبارت است از: تمکین مالیاتی.
روش و ابزار گرد آوری اطلاعات
روش­های گردآوری اطلاعات به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند :
الف) روش‌های کتابخانه‌ای: در این پژوهش،جهت جمع آوری اطلاعات از روش­های مطالعات کتابخانه­ای با ابزار­های: کتب، پایان نامه­ های دانشگاهی، مقالات علمی- پژوهشی و مجلات و پایگاه های اینترنتی استفاده شده است.
ب) روش‌های میدانی: در این پژوهش به منظور تحلیل کمی اطلاعات و نیز آگاهی از نگرش مدیران و کارکنان اداره کل امور مالیاتی جنوب استان تهران از طریق ابزار پرسش­نامه، اطلاعات جمع آوری شده است.
جامعه­آماریتحقیق
جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه مودیان حقوقی اداره کل امور مالیاتی جنوب استان تهران است که در سال ۱۳۹۲ با روش نمونه گیری تصادفی، پرسشنامه ها در میان آنان تقسیم گردید. لذا جامعه آماری دارای ساختاری متجانس و یکپارچه می باشد.
نمونه­آماری
چون سؤالات پژوهش از نوع چند ارزشی با مقیاس ترتیبی بوده و حجم جامعه نامحدود می­باشد از رابطه (۳-۱) برای تعیین حجم نمونه استفاده گردیده است.
رابطه (۳-۱) :
در این فرمول: