- نیازی به اندازهگیری شرایط مالی ندارند.
- این روشها، برای سازمانهای غیرانتفاعی، واحدهای تجاری، بنگاههای دولتی و برای اهداف زیست محیطی و اجتماعی بسیار مفید هستند.
- عیب اصلی این روشها این است که به آسانی نمیتوان نتایج حاصل از آنها را به نتایج مالی ارتباط داد(دستگیر،۱۳۸۸:۳۱).
-
- روش های بازار سرمایهگذاری[۲۴](روش های تشکیل بازار سرمایه): محاسبه کردن اختلاف بین ارزش بازار شرکت (برمبنای قیمت بازار سهام) و حقوق صاحبان سهام تعدیل شده از بابت تورم یا بهای جایگزینی، به عنوان ارزش سرمایه فکری یا داراییهای نامشهود در نظر گرفته میشود. این روش دارای نقاط قوت و ضعفی به صورت زیر است:
- این روشها روی ارقام مالی تأکید دارند که باوجود کامل نبودن، قابلیت حسابرسی دارند.
- این روشها تلاش میکنند که یک ارزشیابی واقعی از سازمان ارائه دهند.
- مزیت اصلی آنها این است که میتوانند برای مقایسه ساده بین شرکتهای فعال در یک صنعت مشابه، مورد استفاده قرار گیرند، ولی جزئیات بسیار اندکی در اختیار تحلیلگران مالی قرار خواهند داد.
-
- روش های بازده داراییها: محاسبه میانگین سودهای قبل از مالیات چند سال شرکت و تقسیم آن بر میانگین داراییهای مشهود شرکت در آن سالها، نتیجه این محاسبه را نرخ بازگشت داراییها مینامند که بعداً با میانگین صنعت مقایسه میشود. تفاضل این دو رقم، در میانگین داراییهای مشهود ضرب میشود تا میانگین درآمدهای سالانه حاصل از داراییهای نامشهود به دست آید. بعد این میانگین درآمد به دست آمده، بر میانگین وزنی هزینه سرمایه یا نرخ بهره، تقسیم میشود تا از این طریق برآوردی از ارزش داراییهای نامشهود یا سرمایه فکری به دست آید. این روش هم دارای ویژگیهایی است:
- روش های نرخ بازده داراییها، به نرخهای بهره بسیار حساس هستند.
- در این روشها از مقایسه مستقیم ارزشها با ارزشهای بازار استفاده نمیشود، بلکه تنها از بعضی عوامل که تحلیلگران بازار در ارزیابی خود از شرکت از آنها استفاده میکنند، بهره گرفته میشود.
- این روشها همانند روش های بازار سرمایهگذاری روی ارقام مالی تأکید میکنند، که باوجود کامل نبودن، دارای قابلیت حسابرسی هستند.
-
- روش های کارتهای امتیازی: این روشها بر مبنای شناسایی عناصر مختلف داراییهای نامشهود یا سرمایه فکری و شاخصها و مقیاسهای به دست آمده براساس کارت امتیازی و گزارش آنها به صورت گراف، استوارند. این روشها شبیه روش های مستقیم سرمایه فکری هستند و تنها تفاوتشان این است که در روش های کارتهای امتیازی، برآوردی از ارزش پولی داراییهای نامشهود یا سرمایه فکری صورت نمیگیرد. این روشها دارای ویژگیهایی هستند:
- پیشنهادهای بالقوهای برای ایجاد تصویر جامعتری از سلامت مالی مؤسسات ارائه میکنند.
- در این روشها، منابع سرمایهای از پایین به بالا اندازهگیری میشوند.
- این روشها، برای سازمانهای غیرانتفاعی، واحدهای تجاری، بنگاههای دولتی و برای اهداف زیست محیطی و اجتماعی بسیار مفیدند.
- یکی از معایب این روشها این است که شاخصهای مورد استفاده در آنها از نوع شاخصهای محتوایی هستند. بدین معنی که برای هر هدف و هر سازمان میتوانند متفاوت باشند و از این لحاظ مقایسه شرکتها با یکدیگر بسیار مشکل است.
- عیب دیگر آنها، عدم توانایی ربط دادن آنها به نتایج مالی است(دستگیر،۱۳۸۸، ص۳۲).
در هر حال منابع حسابداری متداول شامل منابع فیزیکی (اموال و ماشین آلات) و منابع پولی (وجه نقد و سرمایه گذاری ها) هستند. در حالی که منابع سازمانی با رویکرد سرمایه فکری شامل سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی و سرمایه ارتباطی است. منابع فیزیکی و منابع پولی روی ارزش جاری تأثیر گذار هستند، در حالی که منابع سرمایه فکری روی ارزش آتی اثرگذار خواهند بود(ویلیام،۲۰۰۲).
۲-۲-۱۱- الگوهای اندازه گیری سرمایه فکری
الگوهای مختلفی که در جدول (۲-۳) معرفی شده است، در سطوح مختلفی توسط شرکت های بسیاری در دنیا استفاده شده است، اما میزان مقبولیت هر کدام به دقت مدیریتی و نیازهای سازمان بستگی دارد(علوی،۱۳۸۶، ص۱۳۵).
جدول(۲-۳): الگوهای موجود اندازه گیری سرمایه فکری (اسویبای، کارل اریک،۲۰۰۷)
ردیف | نام فارسی الگو | نام انگلیسی الگو | طراح/طراحان الگو | سال |
۱ | شاخص سرمایه فکری ملی | NICI | بنتیس | ۲۰۰۴ |
۲ | ضریب هوش کسب و کار | Topplinjen/Business | سندویک | ۲۰۰۴ |