مکتب دادائیسم بخاطر اغکار و تند روی برخی از اعضای آن و نیز به سبب آن­که نتوانست با مردم ارتباط مناسبی بر قرار کند، عمر چندان طولانی نداشت و پس از سال ۱۹۲۲م رو به ضعف نهاد و در سال ۱۹۲۳م پایان یافت.(انوشه، ۱۳۷۶: ۵۶۸)
۲-۲-۳ سوررئالیسم:
سوررئالیسم مکتبی است “هنری و ادبی” که در فاصله جنگ‌های اول و دوم جهانی در “اروپا” شکل گرفت. زادگاه این مکتب کشور “فرانسه” بود. این جریان فکری در ادامه “مکتب دادائیسم” به وجود آمد. دادائیسم مکتبی “پوچ­گرا” و “هیچ انگار” بود؛ که در سال‌های پس از جنگ جهانی اول در اروپا رواج یافت. در واقع این مکتب واکنشی انقلابی در برابر پیامدهای جنگ جهانی محسوب می‌شد.(بیگزبی، ۱۳۷۹: ۵۴) در حدود سال ۱۹۲۰ میلادی، گروهی از دادائیست‌ها به سرپرستی “آندره برتون^[۸]” از گروه دادا جدا شدند و مکتبی با نام سوررئالیسم را پایه‌گذاری کردند.(نوری، ۱۳۸۵: ۷۴۱).
سوررئالیسم، در واقع عصیانی است در برابر تمدن غرب؛ چرا که اعضای این مکتب کسانی بودند که دوران نوجوانی آنها با جنگ جهانی اول مصادف شده بود. از نظر این افراد، تمدنی که عامل ایجاد جنگ و ویرانی است: به هیچ وجه قابل اعتماد نبود. به همبن سبب، این نوجوانان با انقلابی فکری و هنری در قالب مکتب سوررئالیسم، اعتراض خود را به این تمدن و جهان صرفا “مادی” نشان دادند.
مکتب سوررئالیسم توجه ویژه‌ای به قوای روحی انسان دارد. سوررئالیست‌ها می‌کوشیدند با کمک این نیروها، شرایط نابسامان زندگی خود را تغییر دهند. به عقیده آنها اگر نیروهای پنهان روح انسان آزاد گردد، دستیابی به یک زندگی بهتر چندان دور از انتظار نخواهد بود. آنها زندگی بر مبنای عقل را ناکار آمد می‌دانستند.
سوررئالیست‌ها در آغاز کار در مقابل افکار دادائیست‌ها ایستادند؛ چرا که بر خلاف دادائیست‌ها که به طور کلی ادبیات و هنر را انکار می‌کردند، سوررئالیست‌ها خواهان ایجاد تحول در ادبیات و هنر بودند. آنها با عقاید پوچ و کورکورانه دادائیست‌ها مخالف بودند و راهی برای رسیدن به رستگاری را جست‌ و جو می‌کردند. سرانجام آنها رستگاری را در آزادی مطلق انسان از همه قید و بندهای اجتماعی و فردی یافتند.

سوررئالیست‌ها برای گریز از جهان واقعی به واقعیتی دیگر پناه بردند که در ورای واقعیت‌های ظاهری وجود داشت. این جنبش همه ارزش‌های انسانی را نفی نمی‌کرد، بلکه در پی یافتن ارزش‌های تازه‌ای بود که بتواند زندگی بهتری را به ارمغان آورد. آنها این واقعیت مطلق را در آزادسازی ذهن از همه قیود یافتند. دیری نگذشت که مباحث “فروید” درباره “ناخودآگاه ذهن"، توجه سوررئالیست‌ها را به خود جلب کرد. “فروید"، ذهن بشر را به سه بخش خودآگاه، ناخودآگاه و نیمه آگاه تقسیم می‌کرد و معتقد بود که بخش ناخودآگاه ذهن اگر چه شناخته شده نیست، اما تأثیر فراوانی بر فعالیت‌های آگاهانه انسان دارد. او تجلی گاه ضمیر ناخودآگاه را رؤیا، توّهم و هنر می‌دانست.
سوررئالیست‌ها با توجه به این مطلب، اهمیت ویژه‌ای برای خواب و رؤیا قائل بودند. آنها می‌کوشیدند با کمک خواب(مصنوعی یا طبیعی) به آن بخش از ذهن که در حالت عادی قابل دسترسی نیست، دست یابند. بیشترین تجلی سوررئالیسم در هنر مربوط به “شعر” است. آنها شعر را رکن اساسی زندگی می‌دانستند. از این رو، آنها به “رمان” و “داستان کوتاه” توجه چندانی نشان ندادند؛ زیرا به عقیده آن­ها تنها در شعر می‌شد مجال بیشتری برای تخیّل به دست آورد. ناگفته نماند که دیگر هنرهای بصری مانند “نقاشی"، “تئاتر"، “سینما” و “مجسمه سازی” نیز در حیطه کار سوررئالیست‌ها قرار گرفت. سوررئالیست‌ها برای آفرینش‌های هنری خود از ابزار و روش‌های خاصی استفاده می‌کردند. یکی از این روش‌ها، نگارش خودکار بود. آنها با ذهنی نیمه هوشیار، بدون هرگونه طرح و تفکری شروع به نوشتن چیزهایی می‌کردند که در آن لحظه از ذهنشان عبور می‌کرد. در این روش بخش هشیار ذهن هیچ‌گونه دخالتی نداشت.(انوشه، ۱۳۷۶: ۸۳۶)
نخستین اثری که به این شیوه نگاشته شد “میدان‌های مغناطیسی” اثر مشترک “آندره برتون” و “فیلیپ سوپو” بود.
روش دیگر آن­ها “آفرینش‌های گروهی” بود. در این شیوه یکی از افراد، کلمه یا جمله‌ای را روی کاغذ می‌نوشت و افراد دیگر بدون آگاهی از نوشته نفر قبل، مطلبی را بر آن می‌افزودند. نخستین نمونه این نوع آفرینش جمله زیر است:
“لاشه خوشگوار، شراب تازه خواهد نوشید". واضح است که جملات تا چه حد از اصول نگارش به دور بود.
ثبت رؤیا‌ها، تصورات و اوهام، پناه بردن به مواد مخدر و هیپنوتیزم برای قرار گرفتن در حالت خلسه و ایجاد حالتی شبیه به اختلال مشاعر از دیگر کارهای سوررئالیست‌ها بود. (داد، ۱۳۷۵: ۱۷۵)
با شروع جنگ جهانی دوم و پیوستن گروهی از سوررئالیست‌ها به “حزب کمونیست"، رفته رفته میان اعضای این مکتب اختلافاتی به وجود آمد. “برتون” و جمعی از دوستانش به “آمریکا” مهاجرت کردند و به سبب شرکت نکردن در جنگ مورد بی‌مهری واقع شدند. جنگ به سوررئالیست‌ها فهماند که اگر چه روش آنها در دنیای هنر توانست تأثیرگذار باشد. اما نمی‌تواند در زندگی واقعی کارساز باشد. از سوی دیگر هرزه نگاری‌ها و پرداختن به مسائل شهوانی در آثار نقاشی و مجسمه­سازی و نیز سرودن شعرهایی از این دست، مردم را از آنها روی گردان نمود. سرانجام این مکتب ادبی که توانست با خلق ظرفیت‌های تازه تحولات زیادی در ادبیات و هنر به وجود آورد، در سال ۱۹۴۷م به انزوا کشیده­شد و کم‌کم از میان رفت. (ثروت، ۱۳۸۵: ۲۸) شاخص­ترین آثاری که در زبان فارسی تحت تاثیر مکتب سورئالیسم نگاشته شد، “بوف کور” و “سه قطره خون"، نوشته “صادق هدایت” بوده است. “هوشنگ ایرانی"، “یدالله رؤیایی” و “احمدرضا احمدی” نیز آثاری در این زمینه پدید آورده‌اند.
۳-۲-۳ اگزیستانسیالیسم:
اگزیستانسیالیسم یا مکتب اصالت وجود از مهمترین مکاتب فلسفی معاصر است که به طور رسمی در قرن بیستم موجودیت خود را اعلام کرد. به نظر می­رسد این واژه نخستین بار در سال ۱۹۴۰ م توسط فیلسوف فرانسوی گاوریل مارسل ابداع شد و پس از آن سارتر فلسفه خود را رسماً اگزیستانسیالیسم نامید(توماس، ۲۰۰۶: ۸۶) با این حال طرح مباحث اگزیستانسیالیستی عمری دیرینه­تر از اعلام موجودیت رسمی آن توسط سارتر و مارسل دارد. به عنوان مثال اندیشه­ های پاسکال قرابت بسیاری با فیلسوفانی که امروزه اگزیستانسیالیست نامیده می­شوند دارد و برخی از محققین طرح مباحث این مکتب را حتی در آثار کسانی نظیر آگوستین نیز ردیابی کرده ­اند. آنچه مسلم است مکتب اصالت وجود صرفاً پدیده روزگار جدید نیست بلکه یکی از انواع مهم و مبنایی تفکر است که گهگاه در تاریخ فلسفه ظاهر شده است(جان، ۱۹۷۲:۱۶-۱۷)
مشترکات افکار اگزیستانسیالیست­ها:
الف: تقدم وجود بر ماهیت
آن­ها معتقدند انسان­ها دارای ماهیت کلی و از پیش تعیین شده­ای به نام انسانیت نیستند وکه همگی در آن مشترک باشند، بلکه اساساً در افراد انسانی وجود، مقدم بر ماهیت است(سارتر، ۱۳۸۶: ۲۵)
ب: فردگرایی و طرد سیستم سازی
اگزیستانسیالیسم معتقد است که اساساً انسان دارای ماهیت کلی و فراگیر همه مصادیق وی در آن مشترک باشند نیست، بلکه هر انسانی کیستی متمایزی از دیگر انسان­ها دارد و برای شناخت وی باید وجود شخصی و فردی وی مورد مطالعه قرار گیرد(وال، ۱۳۷۲: ۹۸)
ج: آزادی
سارتر می­گفت: بشر محکوم به آزادی است(۱۲) اصولاً در میان آثار فلاسفه اگزیستانسیالیست توجه بسیاری به مساله آزادی انسان شده است. برتری اساسی بشر از منظر اغلب فیلسوفان این مکتب آزادی انتخاب است. به گونه ­ای که شاید گفت در در طول تاریخ فلسفه هیچ مکتبی به اندازه اگزیستانسیالیسم بر روی آزادی و انتخاب آدمی تکیه و تأکید نداشته است.( سارتر، ۱۳۸۶: ۴۰-۴۱)
د: دلهره و اضظراب
کی یرکگور در «یادداشت­های روزانه» می­نویسد: هولناک­ترین چیزی که به انسان عطا شده حق انتخاب و آزادی است وقتی که معتقد باشیم که خود خود را می­سازیم، وقتی معتقد باشیم که بشر در آزادی کامل به سر می­برد و مسئول همه انتخاب­هایی است که انجام می­دهد، خواه ناخواه به دلهره خواهیم افتاد(همان: ۳۷).
۳-۳ ژان پل سارتر و نظریۀ ادبیات متعهد:
ژان پل سارتر در سال ۱۹۴۷، در مجلۀ له­تان مدن، اولین بخش­های ادبیات چیست را منتشر و یک سال بعد آن را به صورت کتاب چاپ کرد. سارتر در این کتاب تز «ادبیات متعهد» را پیش کشید و مبارزه برای دستیابی به آگاهی، حقیقت و آزادی انسان را هدف ادبیات معرفی کرد. به دنبال انتشار اولین بخش­ها، بسیاری به مخالف با دیدگاه سارتر پرداختند. سارتر بر آن است که نظریه ادبی الزاماً نباید بر هنرهای دیگر، مثل موسیقی و نقاشی منطبق باشد؛ زیرا هنر با جوهری یگانه، در زبان­های هنری گوناگون نمودار نمی­ شود. از دیدگاه سارتر حتی شعر نیز با نثر متفاوت است و برای آن نمی­ توان تعهد قائل شد. از دید سارتر واژه برای شاعر، آیینه­ای است که تصویر او را به خودش باز می­تاباند. واژه در شعر یک شیء است؛ اما برای نثرنویس ابزاری است تا از خودش به در آید و خودش را درون دنیا پرتاب کند. از این رو برای نویسنده سخن گفتن حکم عمل کردن را دارد. هر چیز را که از آن نام می­بریم دیگر عیناً همان چیز نیست و «سخن همانا آشکارگی تغییر است». چنین است که، از دیدگاه سارتر، بی­طرفی اجتماعی رویایی دست نیافتنی برای نویسنده است. سارتر با نگرش اگزیستیالیستی خاص خود ( که آمیزه­ای از مارکس و هوسرل است)، کار انسان را آشکار کردن می­داند. امور جهان به وسیله انسان آشکار می­ شود. در این میان دو چپیز مسلم است: یکی آن­که ما انسان­ها آشکارکننده­ایم و دوم آن­که نسبت به شیء آشکار شونده اهمیت درجه دوم داریم. در این میان سارتر انگیزه اصلی آفرینش هنری رامهم احساس کردن خود در برابر جهان می­داند. سارتر با رویکردی پدیدار شناختی وجود مخاطب را شرط اصلی می­داند:« هنر وجود ندارد، مگر برای دیگری و از طریق دیگری.» (دقیقیان،۱۳۷۸ : ۴۴-۴۳)
سارتر در ادبیات چیست ، با دیدگاه کانت ، که غایتی برای اثر هنری قائل نیست، چالش می­ کند و سخن کانت را به این معنا می­داند که اثر هنری نخست در عمل وجود دارد و سپس در برابر دید همگان قرار می گیرد ولی سارتر ر این باور است که اثر هنری تنها وقتی نگیسته می­ شود وجود دارد.(مصطفی رحیمی، ۱۳۵۶: ۳)
۴-۳ ژرف­ساخت ادبیات متعهد عرب:
ادبیات متعهد که در زبان عربی به آن «الادب الملتزم» می­گویند از جمله اصطلاحاتی است که بر اثر شکوفایی مکاتب ادبی در قرن نوزدهم میلادی در اروپا پدید آمد، یعنی پس از پدید آمدن مکتب رمانتیک و مکاتب ادبی پس از آن.
بحث تعهد در ادبیات عربی در یک قرن گذشته تحت تأثیر مکاتب اروپایی پدید آمد و بر اثر شرایط خاص حاکم بر این کشورها که مهمترین آنها استعمار غربی و اوج گرفتن مبارزات اجتماعی بود، این نوع ادبیات در خدمت این مبارزات درآمد و آزادی از بند استعمار و مصائب و مشکلات مردم، از موضوعات محوری در آثار شاعران و نویسندگان عرب زبان گردید.
مهم­ترین موضوعی که شاعران به آن می­پرداختند تکیه بر ملیت و به­ طور خاص ناسیونالیسم عربی در برابر سلطه کشورهای غربی بر کشورهای عربی بود در نتیجه پرداختند به قومیت عربی و گاهی نیز مسائل و مشکلات اجتماعی و مسائل انسانی و اخلاقی معیار التزام در ادبیات معرفی گردید. لذا بسیاری از ناقدان عرب تعهد در ادبیات را به معنای تعهد در قبال انسان و جامعه و مسائل و مشکلات اجتماعی دانسته ­اند. محمد غنیمی هلال نویسنده ناقد فقید، از جمله کسانی است که درباره التزام در ادبیات در آثارش به تفصیل سخن گفته است وی دراین باره می­نویسد:« مقصود از التزام شاعر، ضرورت مشارکت فکری و هنری او در مسائل ملی و انسانی و درد و رنج مردم و امید و آرزوهای آنان است.» (غنیمی هلال، ۱۹۹۸: ۴۵۶).
وی در جای دیگر، موضوع تعهد در ادبیات را اخلاق و مسایل اخلاقی در نظر گرفته، می نویسد: «ادبیات متعهد ادبیاتی اخلاقی است؛ ولی با ویژگی های فنی و هنرمندانه که اخلاق و تربیت را تابعی از زیبایی در ادبیات مطرح می سازد.» (غنیمی هلال، ۱۹۹۸ قضایا معاصره: ۱۴۷) .
شوقی ضیف نیز پای­بندی به مسائل اجتماعی را برای نویسنده یا شاعر ضروری می­داند و می­نویسد:
«حقیقت آن است که ما امروزه در عصر مبارزه به سر می بریم و ادیب نیز باید همراه با ملت خویش مبارزه کند و اصلاً عاملی مؤثر در این مبارزه باشد و انگیزه و افکار و اصول خویش را از مبارزات اجتماعی الهام بگیرد و با آن پیوندی ناگسستنی داشته باشد و بدیهی است که جدایی شاعر از ملت خویش و مسایل آنان و انزوای او، موجب می گردد که از مسئولیت خویش در قبال جامعه ای که در آن زندگی می کند و زندگی خود را مدیون آن است شانه خالی کند.» (ضیف، دون تاریخ: ۱۹۲).
هرچند دین و اخلاق از دیر باز معیاری برای تعهد در ادبیات شناخته شده است، ولی تکیه بر دین و مذهب و آموزه­ها و گرایش­های اسلامی در قرن گذشته از سوی شاعران و نویسندگان مسلمان در کشورهای اسلامی و به­خصوص در کشورهای عربی مورد توجه بوده است. بسیاری از شاعران و نویسندگان مسلمان، تعالی انسان­ها و رهایی ملت­ها از بند استعمار و نجات مردم از مصائب و مشکلات اجتماعی را در گرو پایبندی به تعالیم اسلام دانسته ­اند و گرایش به اسلام را به عنوان تنها انتخاب باقی مانده فراروی کشورهای اسلامی و حتی جهان در ادبیات اسلامی وارد کرده ­اند.
پای­بندی به گرایش های اسلامی و اعتقاد به این که ادبیات متعهد در حقیقت همان ادبیات اسلامی است به صورت یک طرز تفکر دارای طرفداران فراوان و بسیار جدی با استدلال های قابل تأمل است. ولی باید توجه داشت که در مقابل، صرف نظر از دیدگاه های مغرضانه و غیرعلمی، گاهی دیدگاه هایی وجود دارد که اصل گرایش های دینی در ادبیات متعهد را به کلی مورد تردید قرار می دهد. غنیمی هلال در این باره می نویسد: «تبلیغات دینی یا مذهبی، نباید مبنایی برای تقویت اثر ادبی قلمداد گردد؛ به طوری که ادبیات به وسیله ای برای تقدیس نوع خاصی از شعایر دینی یا مذهبی یا حزبی تبدیل شود و ارزش خود را از خارج از محدوده ادب کسب کند» (غنیمی هلال، ۱۹۹۸: ۱۵۲).
۵-۳ ژرف­ساخت ادبیات متعهد در ایران:
دکتر فرشیدورد در کتاب دربارۀ نقد ادبی می­نویسد: بی­شک شعری که متعهد باشد و هنری که ارزش اخلاقی و اجتماعی داشته باشد اهمیت بیشتری دارد زیرا دارای دو جنبه است هم جنبه زیبایی و هنری دارد و هم جنبه اجتماعی و اخلاقی؛ بنابراین، در دیدگاه­ های ارائه شده موضوعات گوناگون دینی، اخلاقی، انسانی، ملی و اجتماعی به عنوان معیارهای تعهد در ادبیات مطرح گردیده؛ ولی عمده دیدگاه ­ها برمحور مسائل ملی، اخلاقی، اجتماعی می­چرخد و بسیاری از صاحب­نظران بر مشکلات اجتماعی و ملی مردم سرزمینی که شاعر به آن تعلق دارد تکیه می­ کنند. (فرشیدورد، ۱۳۶۳: ۹۷)
برخی از نویسندگان در تعریف ادبیات متعهد کوشیده­اند پا را از مسائل وطنی و ملی فراتر نهند آن را به مسائل جامعه بشری سرایت دهند و به قول معروف فراملی به آن بنگرند. عبدالحسین فرزاد می­نویسد:
«آنچه از مسأله تعهد امروزه در جهان دانسته می­ شود، نگران بودن نسبت به سرنوشت بشر است، در هرکجا که باشد، هر مرام و مسلکی که داشته باشد و از هر نژاد و محیطی که باشد.» (فرزاد، ۱۳۷۶: ۷۵).
۶-۳ گفتاری در باب عشق:
۱-۶-۳ عشق از دیدگاه عرفانی:
عشق و محبت از مهم­ترین مباحث عرفان نظری و عملی است. در واقع تجلی عشق است که تمام مراتب خلقت را ایجاد می­ کند و به ظهور می­رساند، و در مسیر کمالیه موجودات به سوی نیز همین عشق است که ایجاد حرکت و کمال می­ کند و مرتبه به مرتبه آن­ها را تا خود حق می­رساند.(آل رسول، بیتا: ۱۵۷)
عرفا گویند اگر عشق عالی نمی­بود، موجودات مضمحل می­شدند و آنچه حافظ ممکنات و معلولات نازاد است، عشق است(عشق عالی) که ساری در تمام ممکنات و موجودات جهان هستی می­باشد، زیرا همه موجودات عالم طالب و عاشق کمال­اند و غایت این مرتبه از عشق تشبیه به ذات خدای متعال است. مولوی می­گوید:
عشق چون شد بحر را مانند دیگ
عشق بشکافد فلک را صد شکاف (شاکر، ۱۳۸۸: ۲۲۸)
صوفیان، عشق را فرض راه و طریقت دانند، زیرا که بنده را به خدا رساند «چه حیات و ممات سالک عشق است»(گوهرین، ۱۳۸۲: ۱۳۶)
عشق یکی از مقامات عرفانی است که عطار در هفت وادی سلوک آن را اولین وادی شمرده است و مفهوم آن در کتب صوفیان آمده است. اهمیت آن چنان بود که کتب متعدد در این زمینه تألیف گشت و عشق از نظر نظامی و بسیاری از متفکران وشاعران ایرانی از قرن ششم به بعد از جمله عطار و مولوی و سعدی و حافظ یک حقیقت واحد است. معنایی است که در همه موجودات عالم ساری است(پورجوادی، ۱۳۷۲: ۱۷۴)
۲-۶-۳ انواع عشق در ادبیات عرب(عشق عذری و عشق اباحی):

شاخص کیفیت اقلام تعهدی معرف خطرپذیری است.

رد

شاخص کیفیت اقلام تعهدی معرف خطرپذیری نیست.

بحث و نتیجه‌گیری
این که کیفیت حسابداری به طور عام و کیفیت اقلام تعهدی به طور خاص بر هزینه سرمایه اثر می‏گذارد، یک موضوع مهم برای محققان و پژوهشگران است. درحالی که درک بسیاری از افراد از اهمیت اطلاعات برای بازارهای سرمایه این است که هیچ نظریه کاملاً پذیرفته شده‌ای وجود ندارد که ثابت کند خطرپذیری اطلاعاتی قابل تنوع بخشی نیست. در پرتو تحقیقات اخیر، موارد نظری برای اثرات اطلاعات بر هزینه سرمایه ضعیف است. لمبرت و همکاران (۲۰۰۷) نشان دادند که اثر اطلاعاتی در تحقیق ایزلی و اهارا (۲۰۰۴) قابل تنوع بخ پشی است. آن‏ها همچنین به نکته‌ای ظریف در تحقیق لیز و ورچینا^[۱۲۲] (۲۰۰۵) اشاره می‏کنند، این مفهوم که خطرپذیری اطلاعاتی به طور مستقیم بازده مورد انتظار را تحت تأثیر قرار نمی‏دهد؛ اما ممکن است به طور غیرمستقیم از طریق ارتباط با بتا آن را تحت تأثیر قرار دهد. از طرف دیگر‏، در مقایسه با ادبیات نظری، کارهای تجربی متنوعی از جمله فرانسس و همکاران (۲۰۰۵ و ۲۰۰۴) وجود دارد که ارائه کننده شواهدی مبنی بر اهمیت کیفیت حسابداری برای بازده مورد انتظار است. بر این اساس، مهم به نظر می رسد که محققان نظری و تجربی قبل از خاتمه یافتن این بحث به اتفاق نظر بیشتری در این خصوص دست یابند (کور و همکاران ۲۰۰۸، ص ۲۰).

کور و همکاران (۲۰۰۸) بیان می‌کنند تحقیق‌شان از طریق راه‌های زیر به ادبیات مالی در این حوزه کمک کرده است. ابتدا، رگرسیون‏های سری زمانی همزمان بازده اضافی نسبت به بازده عوامل خطرپذیری انجام شده توسط فرانسیس و همکاران (۲۰۰۵ و ۲۰۰۴) شواهدی ارائه نمی‌دهد که یک عامل مشخص (نظیر عامل کیفیت اقلام تعهدی) قیمت‏گذاری شده است. دوم، برای آزمون این که آیا کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت‏گذاری شده است، از هر دو رگرسیون‏های سری زمانی و مقطعی که در ادبیات مالی برای این موضوع مناسب شناخته شده است استفاده کرده‌اند. با بهره گرفتن از این آزمون‌های سنتی کور و همکاران (۲۰۰۸) دریافتند، هیچ شواهدی سازگار با این فرضیه که شاخص کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت گذاری شده است وجود ندارد (همان منبع، ص ۲۰).
در این تحقیق نیز همانند کور و همکاران (۲۰۰۸) برای آزمون این که آیا کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت‏گذاری شده است، از هر دو رگرسیون‏های سری زمانی و مقطعی (روش رگرسیون مقطعی دومرحله‏ای) استفاده شد که نتایج همانند نتایج کور و همکاران (۲۰۰۸) نشان دهنده عدم تایید این فرضیه است که شاخص کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت گذاری شده است. همچنین برای تکمیل کار، با بهره گرفتن از متدولوژی ماشرووالا و ماشرووالا (۲۰۱۱) رابطه‌ی بین شاخص کیفیت اقلام تعهدی و بازده آتی سهام به صورت ماه به ماه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان دهنده عدم وجود رابطه معنی‌دار در ماه‌های مختلف است. بنابراین هیچ شواهدی سازگار با این فرضیه که شاخص کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت گذاری شده است وجود ندارد.
البته یافته‏های این تحقیق بدین معنا نیست که کیفیت حسابداری عاملی بی‌ارتباط است یا این که خطرپذیری اطلاعاتی به طور کلی بازده مورد انتظار را تحت تأثیر قرار نمی‏دهد. همان‏طور که کور و همکاران (۲۰۰۸) بیان می‌کنند در مدل لمبرت و همکاران (۲۰۰۷) اطلاعات حسابداری یک عامل خطرپذیری مستقل نیست، اما بر هزینه سرمایه از طریق تأثیر بر ارزیابی سرمایه‏گذاران از کوواریانس جریان‏های نقدی شرکت با جریان‏های نقدی بازار و در نتیجه تحث تأثیر قرار دادن بتا شرکت، اثر می‏گذارد. همان‏طور که فرانسیس و همکاران و سایرین نشان دادند، کیفیت اقلام تعهدی همبستگی زیادی با معیارهای مختلف خطرپذیری دارد که از لحاظ اقتصادی مهم است (در واقع جداول ۷-۴، ۸-۴، ۹-۴ و ۱۰-۴ این تحقیق نشان می‏دهد که کیفیت اقلام تعهدی با بتا و سایر عوامل همبستگی زیادی دارد). بنابراین حتی اگر کیفیت اقلام تعهدی خود یک عامل خطرپذیری جداگانه‏ای نباشد، همانطور که کور و همکاران (۲۰۰۸) بیان می کنند تاثیرات آن ممکن است به خوبی توسط سایر عوامل خطرپذیری آشکار شود. علاوه بر این، کیفیت اقلام تعهدی تنها یکی از پروکسی‏های بالقوه خطرپذیری اطلاعاتی است و در پژوهش‏های آینده ممکن است پروکسی‏های جایگزین دیگری برای خطرپذیری اطلاعاتی شناسایی شود که ویژگی‏های یک عامل خطرپذیری را داشته باشند. بنابراین شایسته است محققان و شرکت‏ها عوامل اساسی تعیین کیفیت اقلام تعهدی و به طور کلی عوامل اساسی تعیین کیفیت افشاء خطرپذیری اطلاعاتی را در نظر داشته باشند.

محدودیت‌های تحقیق
مهم‌ترین محدودیت این تحقیق، ویژگی خاص پژوهش‌های تجربی است، که تأثیر متغیرهای دیگری که کنترل آن‌ ها خارج از دسترس پژوهشگر است و امکان تأثیرگذاری آن‌ ها بر نتایج پژوهش دور از ذهن نیست، کنترل نشده است. برای مثال اگنوا (۲۰۱۰) با کنترل شوک‌های جریان نقدی نشان داد که بازده تحقق‌یافته آتی با کیفیت اقلام تعهدی همبستگی منفی دارد. همچنین چون سهام بسیاری از شرکت‌ها دارای وقفه معاملاتی روزانه هستند و محاسبه متغیر نقد‌شوندگی سهام نیاز به اطلاعات معاملات روزانه سهام دارد، امکان اندازه‌گیری و کنترل این متغیر فراهم نشد. عدم کنترل این متغیرها ممکن است تعمیم نتایج را با محدودیت مواجه سازد. در نتیجه، یافته‌های پژوهش با در نظر گرفتن این شرایط قابل استناد هستند.
به دلیل نبود شاخص مناسبی که نماینده واقعی پرتفوی بازار باشد، در تحقیق حاضر از بتای (سالانه) محاسبه‌شده توسط بانک اطلاعاتی تدبیرپرداز به عنوان شاخص بتای شرکت‌ها استفاده شده است که در صورت انتخاب شاخص مناسب تری ممکن است نتایج تحقیق دچار تغییر شود؛
گردش معاملات بخش عمده‌ای از سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران پایین بوده است، بدین ترتیب به دست آوردن اطلاعات قابل‌اتکا در خصوص بازدهی سهام جهت تحلیل‌های آماری با مشکل روبرو بوده است؛
عدم وجود یک بانک اطلاعاتی قوی و الکترونیکی برای شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار تهران که تمامی اطلاعات مالی و غیرمالی شرکت‌ها را به صورت منظم، صحیح، به‌روز و سهل‌الوصول در اختیار محققان قرار دهد؛
پیشنهادهای تحقیق
پیشنهادهای کاربردی
نتایج این تحقیق و تحقیق‌های انجام‌شده در کشورهای دیگر (که در پیشینه تحقیق به آن اشاره شد) این ابهام را مطرح می‏کند که آیا به واقع شاخص کیفیت اقلام تعهدی منعکس‌کننده خطرپذیری نظام‏مند اطلاعاتی است و به هیچ‌وجه این مفهوم را نمی‏رساند که دیگر جنبه‏ه ای خطرپذیری اطلاعاتی یا سایر شاخص‌های چنین خطرپذیری‏هایی، قیمت‏گذاری نشده‏اند. بنابراین برای اندازه‌گیری خطرپذیری می‌توان به شاخص کیفیت اقلام تعهدی در کنار دیگر شاخص‌ها توجه کرد.

پیشنهادها برای تحقیقات آتی
همان طور که در پیشینه تحقیق بررسی شد شواهد متناقضی در خصوص قیمت‌گذاری کیفیت اقلام تعهدی وجود دارد. همچنین اگنوا (۲۰۱۰) با کنترل شوک‌های جریان نقدی نشان داد که بازده تحقق‌یافته آتی با کیفیت اقلام تعهدی همبستگی منفی دارد. لذا پیشنهاد می‌شود در تحقیقات مدل مورد بررسی در این تحقیق با کنترل شوک‌های جریان نقدی مجدداً مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.
با توجه به اینکه در صنایع مختلف ترکیب دارایی‌ها و بدهی‌های عملیاتی و مالی تا اندازه‌ای متفاوت از یکدیگر است لذا برای تحقیقات آتی پیشنهاد می‌شود که این مدل در صنایع مختلف به تفکیک مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.
به دلیل اینکه دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری مالی متفاوت از سایر شرکت‌ها است، برای همسانی بیش‌تر، شرکت‌های مذکور از نمونه آماری این تحقیق حذف شدند، لذا پیشنهاد می‌شود مدل مورد بررسی در این تحقیق برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری مالی بررسی شود تا چگونگی رابطه‌ی بین متغیرهای مورد بررسی، در این‌گونه شرکت‌ها نیز مشخص شود.
خلاصه فصل پنجم
در این تحقیق رابطه بین شاخص کیفیت اقلام تعهدی و بازده آتی سهام و همچنین این موضوع که آیا شاخص کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت‌گذاری شده است یا خیر، مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل از داد‌های این تحقیق نشان داد که رابطه معنی‌داری بین شاخص کیفیت اقلام تعهدی و بازده آتی سهام وجود ندارد و شاخص کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت‌گذاری شده نیست. به عبارت دیگر نتایج این تحقیق شواهدی مبنی بر قیمت‌گذاری شاخص کیفیت اقلام تعهدی ارائه نداد. البته نتایج این تحقیق و تحقیق‌های انجام‌شده در کشورهای دیگر (که در پیشینه تحقیق به آن اشاره شد) تنها این ابهام را مطرح می‏کند که آیا به واقع شاخص کیفیت اقلام تعهدی منعکس‌کننده خطرپذیری نظام‏مند اطلاعاتی است و به هیچ‌وجه این مفهوم را نمی‏رساند که دیگر جنبه‏ه ای خطرپذیری اطلاعاتی یا سایر شاخص‌های چنین خطرپذیری‏هایی، قیمت‏گذاری نشده‏اند.

منابع و مأخذ
منابع
حافظ نیا، محمدرضا. “مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی"، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت)، چاپ یازدهم، تابستان ۱۳۸۴٫
حسینی، وحید (۱۳۸۵). “تأثیر کیفیت اقلام تعهدی بر هزینه سرمایه شرکت‌ها"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
درخشنده دشتی، غلامرضا. “بکار گیری روش برش مقطعی در رابطه با بررسی تأثیر اندازه شرکت و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام بر روی بازده سهام و سودآوری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، دانشگاه شیراز، شهریور ۱۳۸۲٫
دلاور، علی. “مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی"، انتشارات رشد، ۱۳۸۰٫
طبیبی، سید جمال‌الدین.، محمدرضا ملکی، بهرام دلگشایی. “تدوین پایان‌نامه، رساله، پروژه پژوهشی و مقاله علمی"،انتشارات فردوسی، چاپ اول ۱۳۸۸٫
غلامعلی‌پور، رضا. (۱۳۸۳). “بررسی توان اقلام تعهدی غیراختیاری در پیش‌بینی سود و جریان‌های نقدی آتی". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی.
فلاح نژاد، فرهاد. (۱۳۸۸). “بررسی ارتباط بین کیفیت اقلام تعهدی و هزینه سرمایه سهام عادی در شرکت‏های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
محمد زادگان، اکبر (۱۳۸۵). “بررسی رابطه‌ی بین قابلیت اتکای اقلام تعهدی با پایداری سود و قیمت سهام در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
ناظمی، امین (۱۳۸۴). “بررسی ارتباط بین کیفیت سود و بازده سهام با تاکید بر نقش ارقام تعهدی"، پایان‌نامه دکترا، دانشگاه تهران.
نوروش، ایرج.، امین ناظمی، مهدی حیدری. (۱۳۸۵). “کیفیت اقلام تعهدی و سود با تاکید بر نقش خطای برآورد اقلام تعهدی". بررسی‌های حسابداری و حسابرسی ۴۳: ۱۶۰-۱۳۵٫
نیک جو، مهدی. (۱۳۸۸). “بررسی رابطه کیفیت اقلام تعهدی و بازده مورد انتظار سهام با کنترل تغییرات غیرمنتظره جریان‏های نقدی آتی"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
همایون، علی (۱۳۸۴) “بررسی ارتباط بین کیفیت اقلام تعهدی و سود در شرکت‏های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.
Aboody, D., J. Hughes, and J. Liu. 2005. “Earnings quality, insider trading, and cost of capital". Journal of Accounting Research 43 (5): 651–۶۷۳٫
Ashbaugh-Skaife, H., D. Collins, W. Kinney, and R. LaFond. 2009. “The effect of SOX internal control deficiencies on firm risk and cost of equity". Journal of Accounting Research 47 (1): 1–۴۳٫
Barton, J., and M. Mercer. 2005. “To blame or not to blame: Analysts’ reactions to external explanations for poor financial performance". Journal of Accounting and Economics 39 (3): 509–۵۳۳٫

(بنابراین از متن فوق چنین استفاده می گردد که رشید الدین و فضل ا… در کتاب وقفنامه ربع و رشیدی توصیه می کند که کلیه کارکنان، از همه جهات اخلاقی، اعتقادی وامانتداری و تعهد و کار و کوشش مورد ارزیابی و کنترل قرار گیرند.^[۲۶]

مبانی قانونی ارزشیابی و تعیین لیاقت وشایستگی در ایران
(مبدا توجه به نظام ارزشیابی و تعیین لیاقت و شایستگی بر مبنای اندازه گیری ومقیاسها را در ایران شاید بتوان از سال ۱۳۳۲ به بعد دانست. در این سالها برای نخستین بار در دروسی که در موسسه علوم اداری، وابسته به دانشگاه تهران، توسط استادان ایرانی و خارجی تدریس می شد در باب درجه بندی لیاقت و شایستگی کارکنان واستفاده از نتایج ارزشیابی در انتصاب و ارتقاء و اقدام به مشاوره و راهنمای با کارکنان بعد از تعیین ارزش از طریق مصاحبه مقالات و جزواتی به زبان فارسی منتشر گردید.^[۲۷]
باری امر الزاحی و تکلیف وزارتخانه ها و موسسات دولتی به ارزشیابی وتعیین مراتب شایستگی و استعداد مستخدمین رسمی و پرداخت پاداش بر اساس ان برای نخستین بار در موارد ۲۸ و ۴۱ قانون استخدام کشوری مصوب خرداد سال ۱۳۴۵ مطرح گردیده است که هنوز به قوت خود باقی هستند. قوانین و مقررات مربوط به امر ارزشیابی عبارتند از: مواد ۲۴ و ۴۱ قانون استخدام کشوری برخی از مواد و بندهای قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران قانون نظام هماهنگ پرداخت- دستور العمل تعیین ضریب افزایش سنواتی کارکنان دولت مصوب ۱۷/۳/۷۲ هیات وزیران ؟ مورخ ۲۸/۳/۷۲ شورای عالی اداری راجع به ارزشیابی کارکنان دولت و بخشنامه شماره ۲۴۴۶/ د مورخ ۵/۵/۷۲ سازمان امور اداری واستخدامی کشور در مورد ابلاغ طراح جدید ارزشیابی کارکنان که با ابلاغ آن از تاریخ ۱/۱/۷۲ به بعد کلیه ضوابط و مقررات قبلی مغایر با آن ملغی شده است.
بررسی متون مروبط به موضوع پژوهش:
بدون شک انسان در تمام مراحل زندگی خود می بایستی پس از انجام هر گونه عمل و یا عکس العمل، نسبت به ارزشیابی آنچه انجام داده و یا اتفاق افتاده اقدام نماید. ارزشیابی امری است مستمر و مداوم که همواره باید در کلیه فعالیتهای انسانی اعم از فردی و یا جمعی معمول و رایج گردد. بعضی از نگرشهای ارزشی به صورت ناخود آگاه در نزد انسان انجام می پذیرد و بعضی از اعمال ارزشیابی به صورت خود آگاه واز پیش دانسته شده و از روی قصد وغرض انجاام می شود. بدین وسیله است که در مورد انجام فعالیتی انسان برای ارزشیابی و سنجش تصمیمات لازم را اتخاذ می کند.^[۲۸] ارزشیابی کارکنان و مدیران تحت عناوین تعیین شایستگی وارزیابی عملکرد و نظایر اینها در اغلب سازمانها و موسسات مطرح می باشد. ارزشیابی ابزار موثری در مدیریت منابع انسانی است که با انجام صحیح و منطقی آن، ضمن آنکه سازمانها با کار آئی و کار آمدی به اهداف خود می‌رسند، منافع کارکنان نیز تامین می گردد. انجام صحیح و دقیق ارزشیابی امری نسبتا مشکل است. زیرا کار ارزشیابی مستلزم اعمال نوعی قضاوت و داوری درباره رفتار و عملکرد و افراد است. بنابراین انجام ارزشیابی با کیفیت و روشی که کمترین آثار سوء را داشته باشد و موجب حداقل مخالفت و تعارض گردد ضرورت دارد. در تعدادی از سازمانها و موسسات امر ارزشیابی جنبه ظاهر سازی وتشریفاتی پیدا کرده و آثار ونتایج مورد انتظار از آن حاصل نمی گردد.
بیشتر روش های معمول ارزشیابی، جنبه دخالت ذهنی و کیفی دارند. همین امر سبب عدم، رضایت وناخرسندی کارکنان می گردد زیرا آنها معیارهای عملکردی و قابل اندازه گیری را بر ظوابط کیفی و مرتبط با خصوصیات کلی ترجیح می دهند. کارکنان به تجربه دریافته اند که در اغلب موارد به دلیل متعدد شخصی و سازمانی، معیارهای کلی و کیفی ارزشیابی به صورت آگاهانه یا نا خود آگاه با تعصب، حمایت از کارکنان خاص و انحراف از اهداف ارزشیابی همراه است.^[۲۹]
در نتیجه اجرای طرح ارزشیابی شاغلین، سازمانهای اجتماعی می توانند نارسائیهای کار آنها را مشخص سازند و از برای بر طرف کردن آن نارسائیها، کوششهای مجدانه ای معمول دارند.
اجرای طرح ارزشیابی شاغلین و سیله ای خواهد که می تواند بسیاری از عوارض نهان و زیان آور سازمانهای اجتماعی را آشکار گرداند. و در ضمن مدیران سازمانی را از برای بهسازی فعالیتهای شاغلین به صورت جدی آگاه گرداند تا بدان وسیله وضع شرایط مطلوبی که منجر به خلق وایجاد محیط سالم اداری می شود به وجود آورند از مقدمات فوق به طور کلی چنین نتیجه گیری می شود که ارزشیابی کارایی سازمان از وهله نخست منوط به ارزشیابی کار مدیران توسط خود آنهاست و در وهله دوم ارزشیابی کارکنان توسط مدیران است و در مرحله نهایی ارزشیابی کار آئی و کار آمدی سازمانی توسط کادری مجرب و متخصص خواهد بود که آنها را کارشناسان امور ارزشیابی در اداره امور پرسنل سازمانها می شناسند.^[۳۰]
تاریخچه ارزشیابی عملکرد:
بدون شک انسان در تمام مراحل زندگی خود می بایستی پس از انجام هر گونه عمل و یا عکس العمل نسبت به ارزشیابی آنچه انجام داده و یا اتفاق افتاده اقدام نماید. ارزشیابی مروری است مستمر و مداوم که همواره باید در کلیه فعالیتهای انسانی اعم از فردی و یا جمعی معمول و رایج گردد. بعضی از نگرشهای ارزشی به صورت ناخود آگاه در نظر ایشان انجام می پذیرد و بعضی از اعمال به صورت خود آگاه و از پیش دانسته شده و از روی قصد و غرض انجام می شود. بدین وسیله است که در مورد انجام و یا عدم انجام فعالیتی انسان برای ارزشیابی و سنجش تصمیمات لازم را اتخاذ می نماید. یکی از مهم ترین وظایف مدیران سازمان ارزشیابی علمی و عملی کار کارکنان سازمان است. از زمانی که دانش مدیریت به صورت آکادمیک و منظم در آمده ارزشیابی علمی به صورتی نو در نظام اداری سازمانهای مختلف بکار گرفته شده است مدیران سازمان می بایستی برای کار آمدی سازمان و کار آئی افراد از اصول و مفاهیم ارزشیابی که بر مبنا و اساس فلسفی و عملی خاص خود الهام گرفته اند. توسل چسته به عبارت دیگر اداره کنندگان امور سازمانهای اجتماعی از برای حفظ صیانت انسانی می بایستی ارزشهایی که حافظ و نگاهدارنده کوششهای متنوع و متعدد انسانی است مشخص سازند بعضی از متفکران و اندیشمندان در باب طبیعت و جوهر ذاتی آدمیان اعتقادی روشن دارند که انسان بالفطره موجودی پاک سرشت و نیک نهاد است و از کار و کوشش مفید و سازنده لذت می برد.
بنابراین با توجه به جمله فوق این اعتقاد فلسفی که انسان از هر گونه بدسرشتی, تنبلی و سستی دوری می گزیند آن را حاصل محیطی می دانند که آن انسان ها در شرایطی زیست می کنند که ارزشهای انسانی نامشخص اند و از هم پاشیده می باشند. بنابراین با توجه به مقدمه فوق برای شناخت ارزشهای والای انسانی و همچنین دوری گزیدن انسان از نابرابریها و بی عدالتیها, می بایست همیشه و در همه حال از نظام واحدی که مبتنی بر حاکمیت عقل و منطق استوار شده باشد پیروی کنند تا انسانهایی متعادل و سالم از فکر و فلسفی, ارزشگذاری و ارزشیابی به عنوان وسیله ای مطمئن و سازنده تلقی می شود که می توان با بکار بردن نتایج حاصله از آنها در انسانها برداشتی مثبت و سازنده بوجود آورده شود.
در نتیجه اجرای طرح ارزشیابی شاغلین, سازمانهای اجتماعی می توانند نارسائیهای کار آنها را مشخص سازند و از برای بر طرف کردن آن نارسائیها, کوششهای مجدانه ای معمول دارند. اجرای طرح ارزشیابی شاغلین وسیله ای خواهد بود که می تواند بسیاری از عوارض پنهان و زیان آور سازمانهای اجتماعی را آشکار گرداند تا به آن وسیله وضع و شرایطی مطلوب که منجر به خلق و ایجاد محیط سالم اداری می شود بوجود آورند.
بدون شک با دور شدن نهال ارزشیابی در یک سازمان به میزان قابل توجهی محتاج مراقبت و حمایت مدیران خواهد بود. مدیران سازمانی در به ثمر رساندن چنین فرآیندی نو پا نقش بستانکار سنگین بر عهده دارند. آنهائیکه به خوبی می توانند در ایجاد محیط سالم اداری توام با سلامت نفس انسانی, موجبات رشد و اشاعه عدالت اجتماعی را فراهم سازند. آنانند که بخوبی می توانند در پرتور کاربرد نظام ارزشیابی به تجهیز و پرورش تخصصهای علمی و عملی مورد نیاز سازمانها همت گمارند و خو و سازمانهای تا بعد را در تشخیص و قبول نتایج حاصله تشویق و ترغیب نمایند و تحقیق چنین تدابیری با وسعت نظر مدیران همراه خواهد بود. بنابراین از مقدمات فوق چنین نتیجه گیری می شود که ارزشیابی کار آئی سازمانی در وهله نخست منوط به ارزشیابی کار مدیران توسط خود آنها است. و در وهله دوم ارزشیابی کارکنان توسط مدیران است و در مرحله نهایی ارزشابی کار آئی و کار آمدی سازمانی توسط کادری مجرب و متخصص خواهد بود که آنها را کارشناسان امور ارزشیابی در اداره امور پرسنلی سازمانها می شناسند.
تعاریف ارزشیابی:
(ارزیابی شایستگی کارکنان عبارت است از سنجش سیستماتیک و منظم کار افراد در رابطه با نحوه انجام وظیفه آنها در مشاغل محوله و تعیین پتانسیل موجود در آنها جهت رشد و بهبود) (فرایند ارزشیابی عبارت است از یک سلسله اقدامات رسمی است که به منظور بررسی عملکرد کارمند در فاصله زمانی معین و شامل تمامی رفتارهای فردی در ارتباط با کار کرد او در آن دوره ی زمانی می شود.^[۳۱]
(ارزیابی عبارت است از سنجش نسبی عملکرد انسانی در رابطه با نحوه ی انجام کار مشخص در ی دوره ی زمانی معین, در مقایسه با استاندارد انجام کار و همچنین تعیین استعداد و ظرفیتهای بالقوه ی فرد به منظور برنامه ریزی در جهت به فعالیت در آوردن آنها )^[۳۲]
منظور از ارزیابی عملکرد فرآیندی است که به وسیله آن کار کارکنان در فواصلی معین و به طور رسمی مورد بررسی و سنجش قرار می گیرد)^[۳۳]
(ارزشیابی عبارت است از روشی که به وسیله آن میزان نزدیکی به هدف مورد نظر سنجیده می شود و در درک این مساله از طریق مقایسه وضع فعلی با هدف نهایی روشن می گردد.^[۳۴]
ارزشیابی فرآیندی است که در آن سطوح تصمیم مورد نظر تعیین می شود, اطلاعات مناسب برگزیده, جمع آوری و تجزیه و تحلیل می گردد تا گزارش تهیه شود که بر اساس آن تصمیم گیران بتوانند تصمیمات مناسب نو مقتضی اتخاذ نمایند.^[۳۵]
استافل بیم (۱۹۸۶) ارزشیابی را چنین تعریف کرده است:
(ارزشیابی عبارتست از فرایند تعیین کردن, بدست آوردن, فراهم ساختن اطلاعات توصیفی و قضاوتی در مورد ارزش و مطلوبیت هدفها, طرح, اجرا و نتایج به منظور هدایت تصمیم گیری, خدمت به نیازهای پاسخگویی و درک بیشتر از پدیده ای مورد بررسی ^[۳۶]
در این دو تعریف دو نقش برای ارزشیابی
در نظر گرفته شده است.
نقش تصمیم گیری یا نقش نکوینی.
نقش پاسخگویی یا نقش پایانی
کولی (۱۹۸۶ ارزشیابی را چنین تعریف می کند.^[۳۷]
(ارزشیابی فرآیندی است که از طریق آن داده های مرتبط جمع آوری و در جهت اخذ تصمیم تبدیل به اطلاعات می شود.) چنانچه از تعریف فوق بر می آید ارزشیابی یک فرایند است تا یک بازده, ارزشیابی و رای تحقیق است و منجر به اتخاذ تصمیم می گردد.
ضرورت و اهمیت ارزشیابی:
ارزشیابی را می توان به عنوان فرایند تحلیل و کنترل طراحی شده برای تعیین ارتباط, اثر بخشی معنی دار بودن و تاثیر فعالیتهای مشخص و درجه کار آئی که از طریق آن حاصل می شود مورد توجه قرار دارد. در این حالت, ارزشیابی چیزی بیش از کاربرد روشهاست ارزشیابی یک فعالیت سیاسی است و غالبا به عنوان بخش بنیادی و فعالیتهای مدیریتی است ارزشیابی تاثیر برنامه و اثر بخشی هزینه را معین می کند. اثر بخشی هزینه برنامه بر می گردد به کار آئی آن یا به طور اخص تاثیر مفید برنامه در ارتباط با هزینه هایش^[۳۸]
احتمالا مشهورترین تحقیق در زمینه ارزیابی عملکرد در نخستین سالهای دهه ۱۹۶۰ به وسیله هربرت مایر و همکارانش در شرکت جنرال الکتریک انجام شد آنها به این نتیجه رسیدند که ارزشیابیهای رسمی که به وسیله مدیران انجام می شود نمی توانند در اصلاح کارکنان و بهبود عملکرد زیر دستان اثر بخش باشند. کسانیکه به صورت رسمی در رابطه عملکردشان مورد انتقاد قرار گرفته بودند. وضع دفاعی به خود گرفته یا رنجیده خاطر شده بودند و پس از دریافت نتیجه ارزیابی, عملکردشان بدتر شده بود. این پژوهشگر و همکارانش پیشنهاد می کنند که اگر مدیر بصورت سنتی نقش یک قاضی یا داور را ایفا کند هدف ارزیابی(بهبود عملکرد کارمند در آینده) تامین نخواهد شد. او و همکارانش بر این باورند که یک مدیر وزیر دستش باید باهم هدفها را تعیین کنند و سپس مراحل پیشرفت (در جهت تامین آن هدفها) ارزیابی نمایند آنها به این نتیجه رسیدند که مشارکت دادن افراد در ارزیابی باعث می شود که رضایت طرفین بدست آید و عملکرد ها بهتر شوند این پژوهشگر و همکارانش پیشنهاد می کنند که فرایند ارزیابی باید مستمر باشد. (یعنی آن باید به صورت یکی از بخشهای اصلی روابط متقابل بین مدیر و زیر دست در آید و نه آنکه سالن یک یا دو بار بر زیر دست یا کارمند تحمیل گردد). تقریبا در جنرال الکتریک انجام دادند نتیجه تحقیق آنها همان دستاوردهای نخستین را تایید کرد ودر این زمینه آنها توصیه های دیگری هم نمودند. نخست, مدیریت عالی سازمان باید دقت کند تا عملکرد را فرد در استراتژی سازمان (با توجه به منابع انسانی و فرهنگ حاکم بر سازمان) بگنجاند واین که به موضوع ارزیابی مستمر واهمیتی که آن دارد تاکید شود. دوم ماهیت کار کارمند، انتظاراتی را که از عملکرد وی می رود و شیره ای که عملکرد مورد ارزیابی قرار می گیرد. باید از آغاز کار کاملا روشن و مشخص باشد. سوم بحث درباره ی پایه حقوقی و روابط بین میزان پرداختی و عملکرد به صورت جزء لایتجزای سیستم مدیریت کل منابع انسانی، مدیر باید درباره پیشرفت کارمند و فرصتهایی که می توانند مسیر شغلی وی را تعیین کنند به بحث بپردازند و آنچه را که فرد کارمند می تواند و (به صورت بالقوه) به آنها دست یابد مشخص نماید. سرانجام کارمند باید به عنوان یک شریک فعال وهمتای مدیر (برابری با وی) در سراسر فرایند ارزیابی به حساب آید.^[۳۹] ارزشیابی می تواند یک ابزار بسیار قوی در برنامه ریزی باشد. ارزشیابی به خودی خود هدف نیست و به هدف اینکه فی نفسه مفید است نباید انجام شود. بلکه باید از آن بعنوان وسیله ای برای پیشبرد کیفی کارها استفاده شود. با درک روشنتر نقش ارزشیابی در تصمیم گیری، ارزش آن درهدایت وارده فعالیتها بیشتر معلوم می گردد- ارزشیابی اساس معتبری برای انتخاب اصلح به دست می دهد و در صورتی که برنامه به اصلاحاتی نیاز داشته باشد. امکان اقدام به موقع را برای مجریان فراهم می نماید. ارزشیابی به عنوان یک فرایند داوری کننده باید متسمرا ادامه یابد و یکی از مهارتهای حرفه ای مدیریت باشد شاید انگیزه اصلی میل به پیشرفت وبهبود کار مهم ترین دلیل ضرورت انجام ارزشیابی باشد زیرا بدین وسیله خواهم فهمید که چه مواردی باید بهبود یابد واصلا این بهبود چگونه انجام خواهد پذیرفت. خلاصه اینکه تصمیمهای اداری و آموزشی و انجام عملیات مربوط، عملا بر اساس یک سلسله ارزشیابیهای که به طور رسمی یا غیر رسمی در سازمان انجام می شود اجرا می گردد^[۴۰] ارزیابی عملکرد یکی از مهمترین کارهای مدیران است ولی بیشتر مدیران براحتی این واقعیت را می پذیرند که کاری بس سخت و مشکل است همیشه وضع بگونه ای نیست که بتوان براحتی درباره عملکرد زیر دست به صورتی دقیق قضاوت کرد وغالبا کار مشکلتر این است که بتوان نتیجه متفاوت دارد بگونه ای سازنده و بدون اینکه بر روحیه کارمند ضربه وارد شود به وی منتقل کرد.^[۴۱]
شناخت کارکنان قوی واعطای پاداش به آنها و از این طریق ایجاد انگیزه برای بهبود عملکرد آنان و سایر کارکنان از جمله علل اصلی ارزیابی عملکرد است. در گذشته مدیران کلاسیک ارزیابی عملکرد را فقط به منظور کنترل کار کارکنان انجام می دادند. در حالی که امروزه جنبه راهنمایی و ارشادی این عمل اهمیت بیشتری یافته است و هدف اصلی از ارزیبای عملکرد این است که اطلاعات ضروری درباره ی نیروهای شاغل در سازمان جمع آوری گردد و در دسترس مدیران قرار گیرد تا آنها بتوانند تصمیمات بجا و لازم را در جهت بالا بردن کمیت و کیفیت کار کارکنان اتخاذ نمایند. بنابراین هدف نهایی از ارزیابی عملکرد افزایش کار آئی و اثر بخش سازمان است به توبیخ و تنبیه کارکنان ضعیف بدیهی است که ارزیبای عملکرد کارکنان فرآیندی بسیار مهم واز حساسترین مسائلی است که مسئولین سازمان با آن روبرو هستند. علی رغم سعی دائمی در طراحی سیستمهای بهتر و موثر تر برای ارزیابی کارکنان شواهد و مدارک نشان می دهد که به طور کلی مسئولین سازمان از روشها و سیستمهای مورد استفاده برای ارزیابی کارکنان راضی نیستند. دلیل اصلی این نارضایتی، پیچیدگی فرایند ارزیابی و در نتیجه ناتوانی در طراحی یک سیستم ارزیابی جامع است، عدم پشتیبانی مدیریت، غیرقابل اجرا بودن سیسمتهای ارزیابی، ناتوان ارزیابان در ارزیابی درست وعادلانه و عدم تناسب و انطباق سیمستهای ارزیابی با واقعیات از جمله مشکلاتی هستند که معمولا اثر بخشی اکثر سیمتهای ارزیابی را دچار اشکال می نمایند.^[۴۲]
اهداف ارزیابی عملکرد
گر چه بقای سلامت سازمان و ایجاد میل و رغبت به کار در کارکنان د رگروه وجود سیستم صحیح ارزیابی نیروی انسانی است ولی به طور کلی می توان اهم اهداف آن را به این شرح عنوان نمود
تعیین بازدهی کار یا بهره وری (produotivity)
عبارت است از قدرت تولید یک شخص یا یک کارگر در یک واحد زمانی، عبارت دیگر می توان گفت: بهره وری عبارتست از میزان و قدرت تولید یک واحد تولیدی، به نسبت میان مقدار معینی محصول ومقدار معین از یک یا چند عامل تولید.
تعیین کار آئی (Effiviency)
عبارتست از نسبت کار انجام شده یا انرژی مصرف شده به منابع مصرفه یا نسبت مقدار تولید شده به مقدار عواملی که به کار گرفته شده است.
تعیین کار آمدی (Effectiveness)
عبارتست از میزان موفقیت در تحقیق اهداف یا انجام ماموریتها
طبقه بندی عادلانه کارکنان (personal classif ication)
دستیابی به وضعیت استعداد و توان نیروی انسانی موجود و سوق دادن استعدادهای نهفته به سمت اهداف مطلق سازمان است به کارگیری این اطلاعات در انتصابات وترفیعات آتی و بر آورد نیازهای آموزش کارکنان و بالاخره تعیین طبقه بندی عادلانه کارکنان در گروه های مختلف شغلی می باشد. بنابراین هدف ارزیابی عملکرد کارکنان، شناسایی میزان اثر بخشی و کار آمدی کارکنان سازمانی به وسیله ایجاد و توسعه اطلاعات حیاتی منابع انسانی است که این خود سبب رسیدن به اهداف ویژه دیگری می شود البته بعید است که یک سیستم ارزیابی بتوان طور موثر به تمام مطلوب برساند ولی در قالب مدیریت منابع انسانی به اهداف زیر می توان دست یافت.^[۴۳]
برنامه ریزی نیروی انسانی:
می دانیم که یکی از منابع تامین نیروی انسانی مورد نیاز نیروهای موجود در درون سازمان است برای استفاده صحیح از این منبع ضروری است که کیفیت قابلیت ارتقاء و توانایی های بالقوه نیروهای شاغل در سازمان شناخته شود و اطلاعات لازم درباره آنها جمع آوری گردد در صورت طراحی درست، اطلاعاتی که به وسیله سیستم ارزیابی به دست می آید می توان به طور دقیق و صحیح نقاط ضعف و قوت نیروهای درون سازمان را آشکار سازد ارزیابی معلوم می کند که آیا فرد مهارت، تخصص و سایر شرایط لازم را به منظور احراز سمتی بالاتر دارد و برای ترفیع مقاوم آماده است یا اینکه حتی دارای دانش و مهارتهای لازم برای انجام شایسته شغل فعلی خویش هم نیست. اگر مشخص گردید که مشکل ناشی از آموزش نیست یعنی اگر بدانیم که نمی توان کم کاری یا بی اثر کارمند را با آموزش رفع نمود. چاره ای جز انتقال، نتزل مقام یا حتی اخراج خود از سازمان نخواهد بود.
کارمند یابی و انتخاب:
نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد کارکنان فعلی سازمان می تواند در پیش بینی عملکرد آتی کسانی که می خواهیم انتخاب و استخدام نماییم مفید واقع شود. برای مثال ممکن است ارزیابی کارکنان نشان دهد عملکرد کسانی که دارای درجه تحصیلی خاصی هستند. یا از دانشگاههای خصوصی فارغ التحصیل شده اند بهتر از سایر کارکنان می باشد. چنین اطلاعاتی به طور یقین فرایند جذب نیرو را تحت تاثیر قرار خواهد داد. زیرا با داشتن این قبیل اطلاعات مسئولین سازمان برای کسانی که دارای ویژگیهای بخصوصی باشند. ارزش بیشتری قائل می شوند یا اصولا به دنبال چنین کسانی می‌روند
تعیین روایی آزمون های استخدامی
عملکرد فرد بعد از استخدام معیاری است که به وسیله آن می توان روایی آزمونهای استخدامی را تعیین نمود، یعنی اگر عملکرد فرد بخصوصی که بر اساس نتایج آزمونهای استخدامی انتخاب شده رضایت بخش باشد این آزمونها فاقد روایی هستند. بنابراین نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد کارکنان شاخص و مقیاس سودمندی برای تعیین اعتبار و روایی آزمونهای استخدامی است و به مسئولین سازمان و طراحان این نوع آزمونها کمک می کند تا در صورت لزوم اصلاحات لازم را در آنجا به عمل آورند.
آموزش و تربیت کارکنان
بخشی از اطلاعاتی که از ارزیابی عملکرد به دست می آید به سازمان در تعیین نیازهای آموزشی کمک می کند بدین معین که اگر معلوم شود عملکرد ضعیف کارمند ناشی از فقدان آموزش است مسئولین مربوط می توانند با در برگذاری دوره های آموزشی مناسب این کاستی را از بین ببرند. پس نتایج ارزیابی عملکرد کارکنان اولا در تعیین نیازهای آموزشی سازمان ثانیا در تعیین نوع مهارتهای بخصوصی که بیشتر مورد نیاز سازمان است نقش مهمی دارد همچنین ارزیابی عملکرد کارکنان معلوم می کند که در کجا و در چه واحد و دایره ای در سازمان به خودی خود ضمانتی برای آموزش و ترتیب شایسته کارکنان خواهد بود ولی اطلاعات حاصل از ارزیابی عملکرد کار تعیین نیازهای آموزش را ساده تر می نماید.
تعیین مسیر شغلی:

این پارامتر در نمودار ارائه شده توسط(TM5-1300) با حرف(U) نمایش داده شده است.
ب: مدت زمان فاز مثبت (زمان داوم انفجار )()
مدت زمان فازمثبت() مدت زمانی است که در اثر انفجار فشار بیش از فشار محیطی است در حقیقت مدت زمان فاز مثبت() زمانی است که اعمال تکانه ویژه انفجار(قسمت پ همین بخش) بر روی سازه خاتمه می یابد. این زمان علاوه بر اینکه به زمان اعمال فشار مبنای انفجار و فشار بازتاب انفجار بستگی دارد، به سرعت حرکت موج شوک نیز وابسته است .
بدیهی است که مدت زمان اعمال بار، پارامتر مهمی در محاسبه پاسخ سازه است. از آنجا که در کارهای انفجاری از اثر فاز منفی صرف نظر می شود، لذا می توان مدت زمان مثبت() را زمان تداوم انفجار فرض نمود. در نمودار آیین نامه(TM5-1300) برای محاسبه پارامترهای مختلف انفجار این پارامتر با( ) نشان داده شده است.

پ.تکانه ویژه انفجار ():
سطح زیر منحنی فشار زمان را تکانه ویژه انفجار برای محل معین گویند که به دو جزء ضربه مثبت و منفی تقسیم می گردد. به دلیل کوچک بودن مقدار تکانه بخش منفی از آن صرف نظر می شود، تکانه بخش مثبت از رابطه( ۳-۴۹) و(۳-۵۰) بدست می آید [۶].

ت: طول موج():
فاصله مکانی هر نقطه با فشار مبنا را تا نزدیکترین نقطه با فشار محیطی «طول موج» نامیده می شود مقدارطول موج از رابطه(۳-۵۱) محاسبه می گردد [۶].
( ۳-۵۱)
در رابطه فوق :
طول موج ،بر حسب متر :
سرعت انتشار موج ، بر حسب متر بر ثانیه
مدت زمان فاز مثبت بر حسب ثانیه است .:
این پارامتر در نودار آیین نامه( TM5-1300) با( ) نشان داده شده است .

شکل ۳-۲۷ پارامترهای مختلف فاز مثبت انفجار برای انفجار در هوا در سطح دریا ارائه شده توسط TM5-1300 [29]

۳-۲-۵ سازه های بتن آرمه مناسب در برابر انفجار

به دلیل مقامت و جرم قابل توجه سازه های بتن مسلح، این مصالح به طور ویژه ای در برابر بارهای انفجاری، مناسب هستند. همچنین بتن ،مقاومت موثری را برابر آتش و نفوذ ترکش دارد. روش های ساده شده جهت طراحی انفجاری بتن مسلح بر اساس پاسخ خمشی بوده و مشروط به حذف مودهای شکست ترد شکن می باشند. برای رسیدن به پاسخ شکل پذیر برای بتن، جزئیات بندی مناسبی از میلگردها نیاز است. با افزایش تنش و کرنش در مقطعی از عضو ،میلگرد ها به تسلیم می رسند و اجازه شکل گیری مفصل پلاستیک می یابند. بتن در این نواحی در سطح کششی دچار ترک می شود و متعاقباً به حد کرنش فشرده شدن در سطح فشاری می رسد [۱۴].
حذف مودهای ترد شکن و شکل پذیری در سازه بتنی منوط به کار گیری طول های مناسب گیرایی در سازه بتن آرمه می باشد. این طول ها ، همانطور که پیشتر بیان گردید، نقش کلیدی در عملکرد یکپارچه سازه داشته و به خصوص تحت اثر بارهای دینامیکی تاثیر به سزایی در شکل پذیری دارد. در آیین نامه های طراحی در برابر انفجار نظیر( (TM5-1300، روابط مستقلی برای طول های گیرایی ارائه نشده و همان طول های آیین نامه های طراحی سازه های بتنی نظیر (ACI1318) در نظر گرفته شده است. این روابط نیز تجربی بوده و بارگذاری های دینامیکی نظیر انفجار و زلزله در ارائه روابط طراحی در نظر گرفته نشده اند.

۳-۲-۶ مقاومت دینامیکی بتن مسلح تحت اثر انفجار

اعضای سازه ای که تحت اثر بار انفجار قرار می گیرند ،مقاومت بالاتری نسبت به اعضای مشابه که تحت اثر بارگذاری استاتیکی قرار می گیرند نشان می دهند. این افزایش مقاومت که هم در بتن و هم در فولاد رخ می دهد، به دلیل نرخ بالاتری کرنش در اعضایی است که تحت اثر بار دینامیکی انفجار قرار می گیرند. این تنش های افزایش یافته که مقاومت دینامیکی نامیده می شود، برای محاسبه مقاومت دینامیکی اعضا تحت اثر بار انفجار استفاده می گردد. بنابراین مقاومت نهایی دینامیکی یک عضو تحت اثر بار انفجار بزرگ تر از مقاومت نهایی استاتیکی آن می باشد [۲۹].
همانطور که در بالا ذکر شد،بتن و فولاد تسلیح در بتن آرمه مقاومت بیشتری تحت اثر کرنش نرخ بالا نشان می دهد. این پدیده در طراحی سازه ها در برابر بار انفجار با بهره گرفتن از تنش های دینامیکی حداکثر در بتن و فولاد در نظر گرفته می شود. منحنی های تنش –کرنش مربوط به بتن و فولاد تسلیح در شکل های(۳-۲۸) برای بتن و(۳-۲۹ ) برای فولاد آورده شده است.

شکل ۳-۲۸ منحنی تیر تنش –کرنش در بتن [۲۹]

شکل۳-۲۹ منحنی تیر تنش –کرنش در فولاد [۲۹]
افزایش مقاومت دینامیکی در مصالح بر اساس مبحث ۲۱مقررات ملی ساختمان با اعمال ضرایبی در مقاومت مصالح در نظر گرفته می شود. این ضرایب و نحوه محاسبه آنها در ادامه معرفی می شوند.

۳-۲-۶-۱ ضریب افزایش مقاومت (SIF)

به صورت تجربی به دلیل اینکه مقاومت تسلیم متوسط فولاد تقریباً ۲۵% بیشتر از مقدار مشخصه است، ضریب افزایش مقاومت برای منظور نمودن این مشخصه در نظر گرفته می شود.
جدول ۳-۳ ضریب افزایش مقاومت [۶]

استعمال برخی از کلمات اضافه و ربط به جای کلماتی که در این عصر متداول است: ۴۸ مورد
دانش‌پژوه، محمدتقی. “گونه‌گون واژ‌ه‌ها در گفتار". نامه فرهنگستان. س۱. ش۱. پیاپی ۱. بهار ۱۳۷۴، ص ۴۷ـ۵۰.
نخستین تقسیم‌بندی کلمه در یونان و عراق؛ فهرستی برای دستورهای زبان فارسی نوشته‌شده.

دانشور، عبدالمحمد. “نگاهی به کتاب «دستور پنج استاد»” [نقد اثر عبدالعظیم قریب و دیگران] اطلاعات. ش۱۸۴۷۳. ۵ خرداد ۱۳۶۷، ص ۶.
داوری آشتیانی، حسین. “نگاهی کوتاه به نشانه‌شناسی". چیستا. س۱۱. ش ۲ـ۳. پیاپی ۱۰۲ـ۱۰۳. آبان‌ ـ آذر ۱۳۷۲، ص ۱۹۷ـ۱۹۹.
دانش نشانه‌شناسی: ۱ـ کاربردشناسی ۲ـ معنی‌شناسی ۳ـ نحوشناسی.
داوودی، حسین. “نگاهی به نشانه‌های جمع عربی در فارسی". رشد آموزش ادب فارسی. س۱۰. پیاپی۴۰. پاییز ۱۳۷۵، ص ۲۴ـ۲۷.
آیا ما “فارسی معیار” را می‌سازیم یا برعکس؟؛ همه نشانه‌های جمع فارسی و هیچ یک از نشانه‌های جمع؛ نتایجی از مطالعه نشانه‌های جمع در فارسی.
دباشی، حمید. “غلط ننویسیم یا فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی” [معرفی اثر ابوالحسن نجفی]. ایرانشناسی. بتسدا، آمریکا. س۱.ش۱. بهار ۱۳۶۸، ص ۱۸۳ـ۱۸۴.
دبیر، بابک. “مبانی پیدایش و تکوین دستور زایشی"، در همایش علمی‌ـ پژوهشی دانشگاه گیلان (۱۳۷۹)، مجموعه مقالات هفتمین همایش علمی‌ـ پژوهشی دانشگاه گیلان. رشت: [بی‌نا]، ۱۳۷۹، ص ۷۴ـ۸۱ .*
دبیر بازنشسته. “آیا فعل مجهول لازم است یا متعدی” [نقد مبحثی از کتاب درسی دوم راهنمایی]. رشد آموزش ادب فارسی. س۱. ش۳. پاییز ۱۳۶۴،ص۴۰ـ۴۱.
دبیرسیاقی، محمد. “تشریف، تشریفات". سخن. دوره ۱۸. ش۲. تیر ۱۳۴۷، ص ۱۸۳ـ۱۸۸.
تشریف و ترکیبات آن همراه با مثال.
ــــــ . “دگر، دیگر، ددیگر، دویگر و دیگر “[نقد مقاله علی‌اشرف صادقی]، در: همایی‌نامه، مجموعه مقالات علمی و ادبی تقدیم شده به استاد جلال‌الدین همایی. زیرنظر مهدی محقق. تهران: انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی، ۱۳۵۵، ص ۲۰۵ـ۲۱۹.
ــــــ . “«دن» نه «ون» “[پاسخ به مقاله “«دن»یا «ون»"،اثر محمدپروین گنابادی]. سخن. دوره ۲۲. ش۳. مهر ۱۳۵۱، ص ۲۴۹ـ۲۵۳.
مثال‌های از “دن"؛ نوع و شکل‌های دستوری دیگری از “دن".
ــــــ . “سپیده “. سخن. دوره ۱۷. ش۸ . آبان ۱۳۴۶، ص ۷۹۲ـ۷۹۳.
سپیده از نظر دستوری؛ معانی و ترکیب‌های آن؛ سپیده در شعر شاعران.
ــــــ . “محل نگذاشتن". سخن. دوره ۱۷. ش۱۰. دی ۱۳۴۶، ص ۹۷۸ـ۹۸۶.
بررسی دستوری کلمه؛ “محل نگذاشتن “در نثر و قلم کهن.
ــــــ . “مرتبه‌دار". سخن. دوره۱۷. ش ۱۱ـ۱۲. اسفند ۱۳۴۶ـ فروردین ۱۳۴۷، ص ۱۰۶۷ـ۱۰۷۲.
اجزاء در واژه “مرتبه‌دار"و نوع دستوری آنها؛ استفاده از این واژه درمتون کهن.
دبیرمقدم، محمد. “پیرامون «را» در زبان فارسی “. زبان شناسی. س۷. ش۱. پیاپی۱۳. بهارـ تابستان ۱۳۶۹، ص ۲ـ۶۰.
۱ـ مقدمه ۲ـ نگرش‌های پیشین به “را” ۳ـ پرتوی دیگر به “را” ۴ـ پی‌آمدها.
ــــــ . “زبان فارسی و نظریه‌های زبانی: طرحی برای تدوین دستور جامع زبان فارسی"، ارائه شده در نخستین هم‌اندیشی دستور زبان فارسی (تهران، ۲۸ـ۲۹ بهمن‌ماه ۱۳۸۲).*
ــــــ . “ساخت‌های سببی در زبان فارسی". زبان شناسی. س۵. ش۱. پیاپی۹. بهارـ تابستان ۱۳۶۷، ص ۱۳ـ۷۶.
۱ـ مقدمه ۲ـ ساخت‌های سببی مرکب ۳ـ نظام سببی مرکب در زبان فارسی ۴ـ ساخت‌های سببی مرکب و ساده.
ــــــ . “فعل مرکب در زبان فارسی". زبان شناسی. س۱۲. ش۱ـ۲. پیاپی ۲۳ـ۲۴. ۱۳۷۴، ص ۲ـ۴۵.
۱ـ مقدمه ۲ـ تحقیقات پیشین ۳ـ تحلیل تازه‌ای از نظام فعل مرکب در زبان فارسی ۴ـ یافته‌ها و پیامدها.
ــــــ . “مجهول در زبان فارسی". زبان شناسی. س۲. ش۱. بهارـ تابستان ۱۳۶۴، ص ۳۱ـ۴۶.
۱ ـ نگرش‌های پیشین به ساخت مجهول درزبان فارسی ۲ـ نگرش نوین به مسأله مجهول در فارسی ۳ـ فاعل نقش‌باخته.
دبیری‌نژاد، بدیع الله."بررسی یک نکته از دستور زبان فارسی: قواعد جمع کلمات در دستورهای سنتی “. یغما. س۲۷. ش۱. پیاپی ۳۰۷. فروردین ۱۳۵۳، ص ۸۸ـ۹۱.
نقد نظر محمدمعین درباره “جمع و جمع مکسر” در کتاب “طرحی برای دستور زبان فارسی: مفرد و جمع".
درخشان، مهدی. “سبک نثر تاریخ بلعمی"، در سمینار بین‌المللی طبری (۲۲ـ۲۴ شهریورماه ۱۳۶۸)، خلاصه مقالات شیخ ‌المورخین ابوجعفر محمدبن جریر طبری. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، معاونت پژوهشی، دفتر امور پژوهشی/ دانشگاه مازندران، ۱۳۶۸، ص ۴۲.*
ــــــ . “سبک نثر ناصرخسرو در سفرنامه"، در کنگره جهانی ناصرخسرو (مشهد، ۱۴ـ۱۹ سپتامبر ۱۹۷۴)، یادنامه ناصرخسرو. مشهد: دانشگاه مشهد، ۱۳۵۵، ص ۱۹۴ـ۲۱۴.
بیان برخی ویژگی های سبکی و دستوری کتاب سفرنامه ناصرخسرو.
ــــــ . “سیف‌الدین محمود محلاتی و کتاب «قند پارسی در مقدمات فارسی» دستوری آموزنده برای غیر فارسی‌زبانان” [معرفی و نقد و بررسی]. گوهر. س۵. پیاپی۵۸. مهر۲۵۳۶=۱۳۵۶، ص ۷۷۵ـ۷۷۸؛ ش۱۱ـ۱۲. بهمن‌ـ‌‌اسفند ۲۵۳۶=۱۳۵۶، ص۸۸۰ـ۸۸۵؛ س۶. ش۳. پیاپی۶۳. خرداد ۲۵۳۷=۱۳۵۷، ص ۲۴۹ـ۲۵۳.
ــــــ . “یادآوری نکاتی در تدریس زبان فارسی در دوره ابتدایی". آموزش و پرورش. س۳۴. ۱۳۴۳، ص ۱۷ـ۲۰*.
درزی، بتول. “نقدی بر نام‌گذاری متمم". رشد آموزش زبان و ادب فارسی. س۱۵. پیاپی ۵۷. بهار ۱۳۸۰، ص ۸۲ـ۸۵ .
درزی، علی. “ضرورت تمایز مبانی ساخت‌های ارتقاعی و مبتداسازی"، ارائه شده در نخستین هم‌اندیشی دستور زبان فارسی (تهران، ۲۸ـ۲۹ بهمن‌ماه ۱۳۸۲).*
ــــــ . “کشش جبرانی مصوت‌ها در فارسی محاوره‌ای امروز". زبان شناسی. س۱۰. ش۲. پیاپی ۲۰. پاییزـ زمستان ۱۳۷۲، ص ۵۸ـ۷۵.
۱ـ ساختمان واجی زبان فارسی ۲ـ واج‌شناسی مورایی ۳ـ کشش جبرانی در فارسی محاوره‌ای امروز تهران.
درگاهی، زین‌العابدین. “بررسی دیدگاه‌ها در مورد فعل گذشته ساده نقلی در دستور مازندرانی"، در: در قلمرو مازندران. ۱۳۷۲، ج۲، ص ۸۴ـ۹۰.*
دزفولی، محمد. “راهنمای زبان‌های باستانی ایران (جلد دوم: دستور و واژه‌نامه )” [معرفی اثر محسن ابوالقاسمی]. آشنا. س۷. ش۳۶. پاییز ۱۳۷۶، ص ۱۴۸.
دوست‌خواه، جلیل. “اسم مفعول یا صفت مفعولی در زبان فارسی". کاوه.دوره جدید.س۲. ۱۳۴۳، ص ۵۶ـ ۵۸.*
دوفرن، میکل. “صفت فاعلی مرکب مرخم"، ترجمه احمد سمیعی. نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی. دوره ۶. ش ۲. پیاپی ۲۲. بهمن ۱۳۸۲، ص ۶۳ـ۷۱.*
دولت‌آبادی، عزیز. “وجه وصفی". معلم امروز. س۳. ۱۳۳۶، ص ۸۷ به بعد.*
دولت‌آبادی، یحیی. “نثر فارسی” [صرف و قواعد فارسی و…]. آینده. س۱. جلد ۲. ش۱۲. پیاپی ۲۴، ص ۸۵۷ـ ۸۷۲ .
زبان فارسی پس از رهایی از ستیزه عرب؛ تألیف قوانین فارسی برای تعلیم و تعلم عمومی؛ غربیان و دستور زبان فارسی؛ فرهنگ فارسی؛ اسلوب نگارش.
دهبندی، صفرعلی. “ذخیره‌های زبانی". رشد آموزش زبان و ادب فارسی. س۱۵. پیاپی ۵۷. بهار ۱۳۸۰، ص ۴۸ـ۴۹.
تعداد ذخیره‌های زبانی در هر جمله؛ دسته‌بندی افعال با توجه به جمله؛ بحث نشانه.
دهخدا، علی‌اکبر. “فرهنگ شعوری” [معرفی و نقد اثر م. جمال]، در: محمدحسین بن خلف برهان [برهان تبریزی]. برهان قاطع. به اهتمام محمد معین. تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲، ص شصت ـ شصت و سه.