گناه موجب نزول بلاونکبت برفردواجتماع گناهکاراست.قرآن کریم ازامتهـایى یادمى کنـد که ازنعمت خداونـدبرخوردار بودند،ولی دراثرگناه،آن نعمتهااز آنان بازگرفته شد ودرنتیجه هلاک شدند:« أَلَمْ یَرَ‌وْا کَمْ أَهْلَکْنَا مِن قَبْلِهِم مِّن قَرْ‌نٍ مَّکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْ‌ضِ مَا لَمْ نُمَکِّن لَّکُمْ وَأَرْ‌سَلْنَا السَّمَاءَ عَلَیْهِم مِّدْرَ‌ارً‌ا وَجَعَلْنَا الْأَنْهَارَ‌ تَجْرِ‌ی مِن تَحْتِهِمْ فَأَهْلَکْنَاهُم بِذُنُوبِهِمْ وَأَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قَرْ‌نًا آخَرِ‌ینَ[۲۱۷]»( انعام/ ۶). امام باقر (ع)می فرماید: «مَا مِنْ نَکْبَهٍ تُصِیبُ الْعَبْدَ إِلَّا بِذَنْبٍ وَ مَا یَعْفُو اللَّهُ عَنْهُ أَکْثَرُ [۲۱۸] »(کلینی، ۱۳۶۵، ۲ :۲۶۹).مقصود از این عبارت، این است که هر گناهى مى تواند، موجب رنج و مصیبت براى گناهکار باشد،ولى خداوند به رحمت خود، بسیارى از گناهان را مى بخشاید و در اثرآنها مصیبتى نازل نمى فرماید. امام موسى کاظم (ع) مى فرمایند:«حَقٌّ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُعْصَى فِی دَارٍ إِلَّا أَضْحَاهَا لِلشَّمْسِ حَتَّى تُطَهِّرَهَا[۲۱۹]»( همان:۲۷۲ ).امام رضا(ع)می فرماید:«کُلَّمَاأَحْدَثَ الْعِبَادُ مِنَ الذُّنُوبِ مَالَمْ یَکُونُوایَعْمَلُونَ أَحْدَثَ اللَّهُ لَهُمْ مِنَ الْبَلَاءِ مَالَمْ یَکُونُوایَعْرِفُونَ [۲۲۰]»(همان:۲۷۵) و همچنین حضرت علی (ع) می فرماید: «قَدْ یَبْتَلِی اللَّهُ الْمُؤْمِنَ بِالْبَلِیَّهِ فِی بَدَنِهِ أَوْ مَالِهِ أَوْ وُلْدِهِ أَوْ أَهْلِهِ وَتَلَا هَذِهِ الْآیَهَ ماأَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ [۲۲۱]»(مجلسی ،۱۴۰۴، ۷۵: ۵۲٫)و نیز فرموده است:«وا حذروا ما نزل بالامم قبلکم من المثلات بسوء الافعال و ذمیم الاحوال[۲۲۲]»(خطبه، ۱۹۲: ۲۱۸).دراین عبارت نیز بیان شده است که چگونه زشتکارى و گناه موجب کیفر دیدن اُمتها مى شود. خسکسالی و نباریدن باران امام باقر (ع) می فرمایند: « إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا عَمِلَ قَوْمٌ بِالْمَعَاصِی صَرَفَ عَنْهُمْ مَا کَانَ قَدَّرَ لَهُمْ مِنَ الْمَطَرِ فِی تِلْکَ السَّنَهِ إِلَى غَیْرِهِمْ [۲۲۳]»(مجلسی،۱۴۰۴ ،۷۰: ۳۲۹) . عدم ایمنی از حوادث حضرت امیرالمؤمنین امام علی (ع)می فرماید:« تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ سَطَوَاتِ اللَّهِ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ مَا سَطَوَاتُ اللَّهِ قَالَ الْأَخْذُ عَلَى الْمَعَاصِی[۲۲۴]»(کلینی،۱۳۶۵،۲: ۲۶۹). حکومت جائران و زمامداران امام صادق (ع)می فرمایـد:«یَقُولُ اللَّهُ- عَزَّوَجَلَّ- إِذَا عَصَانِی مَنْ عَرَفَنِی سَلَّطْتُ عَلَیْهِ مَنْ لَا یَعْرِفُنِی[۲۲۵]»(همان: ۲۷۶). ترس از حکام و زمامداران امام صادق علیه السلام می فرماید:«إِنَّ أَحَدَکُمْ لَیَکْثُرُ بِهِ الْخَوْفُ مِنَ السُّلْطَانِ وَ مَا ذَلِکَ إِلَّا بِالذُّنُوبِ فَتَوَقَّوْهَا مَا اسْتَطَعْتُمْ [۲۲۶]»(همان :۲۷۵) . ۳-۲-۲-۳-کیفرومجازات های دنیوی گناه ازمنظر قرآن وروایات درقرآن کریم اطاعت و عصیان دربرابرهم قرار دارند.خداوند متعال درآیات فراوانی از قرآن کریم به آثارو پیامدهای دنیوی گناهان برخی از امت های پیشین اشاره می کندوعلت اصلی مصائب و گرفتاری‌های امت ها را، ارتکاب گناهان می‌داند،بطوریکه درسوره بقره می فرماید: «فأَنزلنا علی الّذینَ ظلموا رِجزاً من السماءِ بِما کانوا یَفسَقون[۲۲۷]»ودرجایی دیگر برادامه همین سنت،نسبت به اقوام آینده تأکید می کند و می فرماید:« وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَهٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَن کَثِیر[۲۲۸]ٍ». امام علی(ع)به نقل ازپیامبر اکرم (ص) مى فرماید: «خیر آیه فى کتاب الله هذه الایه[۲۲۹]» ورسول خدا(ص)مى فرماید: «یاعلى ما من خدش عود لانکبه قدم الا بذنب[۲۳۰] »(مجلسی،۱۴۰۴ق،۷۰: ۳۱). که در اینجا به ذکر چند نمونه می پردازیم: *«…یرید اللّه اَن یُصیبَهم بِبَعض ذُنُوبهم…[۲۳۱]». *«ممّا خطیئاتِهم اُغرِقُوا…[۲۳۲]». *«…فَاهلَکناهُم بِذُنوبِهم…[۲۳۳]». *«…اِنّ اللّه لایُغَیّرُ ما بقَوم حتّى یُغَیّروا ما بِاَنفُسهم…[۲۳۴]». *«…فاَخذناهُم بِما کانُوا یَکسِبون[۲۳۵]». *«فَتِلکَ بُیوتَهم خاوِیهً بِما ظَلموا…[۲۳۶]». *«…فَدَمدَم عَلیهِم رَبّهم بِذَنبِهم فَسوّاها[۲۳۷]». *«کلاّ بَلْ رانَ على قُلوبِهم ما آانوا یَکسِبون[۲۳۸]». ۳-۲-۳-کیفرومجازات اُخروی گناه مجازات های جهان دیگر،رابطه تکوینی قویتری با گناهان دارند.رابطه عمل وجزا در آخرت نه مانند نوع اول، قراردادی است و نه مانند نوع دوم،از نوع رابطه علی و معلولی است، بلکه ازآن هم یک درجه بالاتر است؛یعنی،آنچه که درآخـرت به عنوان پاداش یاکیفر به نیکوکاران وبدکاران داده می‌شود، تجسم خوداعمال آنهاست. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ وجدوا ما عَمِلو حاضراً و لایَطلِمُ ربُّکَ احداً [۲۳۹]». همچنین درباره خوردن مال یتیم تعبیر قرآن کریم چنین است : «اِنَّ الَّذین یاکلون اموال الیتامی ظلماً انِّما یاکلون فی بُطونِهم ناراًو سَیَطون سعیراً[۲۴۰]»؛یعنی،مال یتیم خوردن عیناً آتش خوردن است،اماچون دراین دنیا هستند، نمی‌فهمند.به محـض این که حجاب بدن کنار رفت و از این جهان بیرون شدند، آتش می‌گیرند و می سوزند. مجازات آخرت،تجسم یافتن عمل است.نعیم وعذاب آنجا همین اعمال نیک و بد است که وقتی پرده کنار رود ،تجسم و تمثل پیدا می‌کند. تلاوت قرآن صورتی زیبا می‌شود و در کنار انسان قرار می‌گیرد. غیبت ورنجانیدن مردم به صورت خورش سگان جهنم درمی‌آید.به عبارت دیگر اعمال ما صورتی ملکی داردکه فانی وموقت است و آن همان است که در این جهان به صورت سخن یا عملی دیگر ظاهرمی‌شود وصورتی،وجهه‌ای ملکوتی دارد که پس ازصدور ازماهرگز فانی نمی‌شودو ازتوابع ولوازم وفرزندان جداناشدنی ماست.اعمال ماازوجه ملکوتی وچهره غیبی باقی است وروزی ما به آن اعمال خواهیم رسیدوآن هاراباهمان وجهه وچهره مشاهده خواهیم کرد،اگرزیباولذت بخش است، نعیم ماخواهدبودواگرزشت وکریه است،آتش وجحیم ماخواهد بود(مطهری ،۱۳۷۲: ۲۰۹). فصـل چهـارم بررسـی رابطـه ی بین اعمـال دنیـوی انـسان و نتایـج اُخـروی آن ۴-۱- ارتباط دوجهان از جمله مسائلی که دربحث معاد به آن پرداخته شده ودرآیات الهی وروایات معصومین(ع)، فراوان به چشم می‌خورد، مسئله‌ی جزای اعمال و نتیجه‌ی کردار آدمی در دنیاست و این که هر عملی که از انسان صادر می‌شود، خوب یا بد، به گونه ای آن را در آخرت پیش روی خود خواهد دید،اما این که بین اعمال دنیایی با نتایج اخروی آن چه ارتباطی وجود دارد،پرسشی است که بایدبدان پرداخت. قبل از هر چیز لازم است بدانیم که دنیا و آخرت با هم مرتبط اند.رابطه ای که بین این دو نشئه از حیات انسان وجود دارد، رابطه ای است چون کاشتن و برداشتن.دنیا،فصل کاشت و حرکت و تکاپو و عمل است و آخرت،فصل برداشت نتیجه‌ی همان تلاش‌ها و زحماتی که دردنیا کشیده شده است.به عبارت دیگر«ارتباط دنیا و آخرت در این حد است که مانند دو بخش ازیک عمرودو فصل از یک سال اند،دریک فصل بایدکاشت ودر فصل دیگربایددرو کرد،بلکه اساسا یکی کشت است و دیگری محصول،یکی هسته است ودیگری میوه آن،بهشت وجهنم آخرت دراین جاپدیدمی آیند » (مطهری،۱۳۷۲: ۱۹۹). حضرت امیرالمؤمنین(ع)می فرماید:«َإِنَّ الْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لَاحِسَابَ وَ إِنَّ غَداً حِسَابٌ وَ لَاعَمَلَ [۲۴۱]» (مجلسی،۱۴۰۴،۳۱: ۳۵۴).بنابرین دنیا،ظرف به فعلیت رساندن استعدادهای درونی است.انسان با عملش کمالات بالقوه خودرا به فعلیت می رساند.درحقیقت انسان دردنیا با عقاید و رفتارش، صورتی ازخودرا درآخرت می سازد،اگرخودرا کامل کند،آن جانیز کامل خواهد بود ودر هرزمینه ای که کاستی داشته باشد،در آخرت نیز همان نقص تبلور می یابد.