۳۵
۵۸
۶۰
۵۶
۶۰
۵۴
۵۰
تعداد دروس مورد تحلیل
۷
۶
۱۰
۷
مجموع دروس
۲۳
۲۲
۴۰
۲۴
تعداد صفحه
۹۷
۱۱۵
۱۶۴
۱۵۱
ابزار جمع آوری داده‌ها
در این پژوهش از روش تحلیل محتوا و روش ویلیام رومی استفاده شده است و ابزار جمع آوری داده‌ها فهرست کنترل و وارسی محقق ساخته شامل ۵ بُعد اقتصادی، اجتماعی، عاطفی، عقلانی و سازمانی و ۷۵ زیر مؤلفه می‌باشد که در آن متن، فعالیت‌ها و تصاویر را بر اساس مقوله‌های از پیش تعریف‌شده تحلیل می‌گردد بعد از این مرحله شاخص درگیری دانش آموزان طبق تکنیک ولیام رومی با متن و پرسش‌ها و تصاویر کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی در سال ۹۴/۹۳ مشخص می‌شود. مقوله‌های مورد استفاده در متن پرسش‌ها و اشکال کتاب در تحلیل کارآفرینی به ترتیب ذیل مورد بررسی می‌باشد.
۳-۴-۱ مؤلفه‌های کارآفرینی
مؤلفه‌های کارآفرینی شامل پنج مؤلفه اصلی شامل مؤلفه‌های اقتصادی، اجتماعی، عاطفی، عقلانی و سازمانی تقسیم شده است و هر کدام از این مقوله‌های اصلی به زیر مقوله‌هایی شامل ۱- مؤلفه‌های اقتصادی که خود شامل: “ثروت گرایی، سودگرایی، افزایش درآمد، توزیع ثروت، اهل کار و عمل بودن، فرصت‌جویی، انرژی و پشت‌کار، تلاش و کوشش، پیشرفت گرایی، رشد گرایی، پیش‌قدم بودن، تحمل ابهام، نتیجه‌گیری"می‌باشد. ۲- مؤلفه‌های اجتماعی “قدرت‌طلبی، همکاری، انعطاف‌پذیری، سازگاری با دیگران، رهبری و پویایی، توانایی نفوذ بر دیگران، پاسخ به پیشنهاد‌ها و انتقادات –، بلوغ و تعادل” می‌باشد. ۳- مؤلفه‌های عاطفی شامل “عشق، وقف ، خوش بینی، صداقت، آرزومندی، مرکز کنترل درونی، پافشاری، اعتماد به نفس، عزم و اراده، خود محوری، آرمان گرایی، همدلی، توفیق‌طلبی، جرات ورزی، خود مختاری، تحمل شکست.” می‌باشد ۴- مؤلفه‌های عقلانی شامل ” بصیرت، توجه به جزئیات، آینده نگری، استعداد، هوش هیجانی، ابداع، قدرت تخیل، دور اندیشی، دقت و کمال جویی، کنترل سرنوشت، استقلال طلبی، هدف‌گرایی، عمل‌گرایی، قاطعیت، ابتکار و نوآوری، دانش، توانایی تصمیم‌گیری، مدیریت زمان، نظم‌جویی، حل مسئله، واقع‌گرایی، کنجکاوی، تفکرواگرا، انگیزش، عکس العمل مثبت نسبت به مشکلات و موانع می‌باشد “۵- مؤلفه‌های سازمانی شامل ” نیاز به موفقیت، تعهد و مسئولیت‌پذیری، کارآمد بودن، مخاطره پذیری، سیاست، تعرض و تهاجمی بودن، دانش فنی، مهارت طلب –، تازگی ” می‌باشد.
در این روش ابتدا مؤلفه‌های مذکور در قالب یک پرسشنامه از منابع مختلف استخراج گردیدند و سپس پس از بررسی و مشورت با چند تن از اعضای هیئت‌علمی به پنج دسته که در بالا ذکر گردید تقسیم گردید سپس متن، فعالیت و تصاویر کتاب‌های مطالعات اجتماعی در قالب یک فهرست کنترل و وارسی توسط سه داور مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفت و روش تحلیل به این صورت بود که ابتدا یک متن، فعالیت یا تصویر از نمونه انتخابی مورد مشاهده و تفسیر قرار می‌گرفت و سپس داورها با توجه به فهرست کنترل و وارسی به هر مؤلفه از صفر تا یک نمره می‌دادند و در پایان داده‌های استخراج شده تجزیه‌وتحلیل گردید.
۳– ۴- ۲ روش ویلیام رومی
از روش‌های عینی –کمی تجزیه‌وتحلیل کتب درسی به روش ویلیام رومی یا شیوه‌ی دعوت به پژوهش کتاب درسی و یا بررسی میزان به تفکر واداشتن کتاب درسی است. مفروضه اصلی این روش مبتنی بر این اصل است که برای ارائه محتوا می‌توان به شیوه (ارائه سنتی) و یا شیوه (فعال) عمل نمود.
این روش تجزیه‌وتحلیل کمی کتاب‌های درسی بر اساس تعداد واحدهای مربوط به روش ارائه فعال و تعداد واحدهای مؤید روش ارائه سنتی عمل می‌کند و نسبت گروه اول به دوم را (ضریب درگیری) می‌نامد. مقادیر این ضریب می‌تواند از صفر تا اعداد درشت‌تر را شامل شود. ضرایب در فاصله بین (۴/۰ تا ۵/۱) به‌عنوان ملاک مورد قبول و مناسب بودن ضریب درگیری محسوب می‌شود و نشان‌دهنده میزان متعادل و مطلوب بودن کتاب درسی است. مثلاً اگر در یک متن ۱۰۰ واحدی یا جمله‌ای موردبررسی قرار گیرد، نسبت واحدهای معرف روش فعال به واحدهای معرف شیوه سنتی یا غیرفعال باید حداقل ۳۰ به ۷۰ یا () و حداکثر ۶۰ به ۴۰ یا () باشد. از طرف دیگر ضرایب کمتر از ۴/۰ به خاطر تأکید بیشتر به بیان حقایق، تعاریف و حفظی و آمرانه بودن محتوا، ضعیف و نامطلوب تلقی می‌شود. همچنین ضرایب بیش از ۰۵/۱ حاکی از متنی است که گرچه یادگیرنده را به فعالیت واداشته و او را به تفکر کشانده، اما خوراک لازم برای فعالیت و خمیرمایه موردنیاز را در اختیار او نگذاشته است.(رومی،۱۹۶۸، به نقل از هرندی و همکاران،۱۳۸۷)
۳-۴-۲-۱ متن: روش انجام بررسی در این پژوهش تفکیک متون فعال از متون غیرفعال است که برای پژوهش این مسئله کتاب‌های مطالعات اجتماعی بررسی شده است. واحد بررسی و تحلیل در این روش جمله و یا متن است که در هر درس مورد بررسی قرار می گیریند بر اساس روش ویلیام رومی هر یک از واحدهای تحلیل شده جملات متن، در طبقه‌های ذیل قرار می‌گیرد.
مقوله a- بیان حقایق – بیان ساده اطلاعات یا مشاهداتی است که به وسیله فردی غیر از دانش‌آموز عرضه می‌شود.
مقوله b- بیان نتایج یا تعمیم‌ها (اصول کلی) عبارت است از اظهار نظر مؤلف درباره معنی یا ارتباط موضوع‌ها در مجموعه‌ای از حقایق.
مقوله c- تعاریف.
مقوله d- سؤالاتی که جواب آن ها بلافاصله به وسیله مؤلف داده شده است.
مقوله e- سؤال‌های که لازم است دانش آموزان پس از تجزیه‌وتحلیل اطلاعات داده شده پاسخ بدهند.
مقوله f-از دانش‌آموز می‌خواهد نتایجی را که خود دست یافته بیان کند.
مقوله g- از دانش‌آموز می‌خواهد آزمایش یا فعالیتی را انجام دهد و سپس نتایج آن را تجزیه‌وتحلیل کند یا مسائل مطرح شده را حل کند.
مقوله‌ی h- سؤال‌هایی که به منظور جلب توجه دانش آموزان مطرح می شود اما بلافاصله به وسیله‌ی متن پاسخ داده نمی‌شود.
مقوله i- جمله‌ای که خواننده را راهنمایی می‌کند تا یک شکل یا مراحل آموزش یک آزمایش را ملاحظه کند یا جمله ای که در هیچ یک از طبقه‌بندی‌های فوق قرار نمی‌گیرد.
