. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ روﯾﮥ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﭼﯿﻦ، ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ذﻫﻦ (Robinson& Shambavgh, 1995:375)
ﻣﺘﺒﺎﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮدد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﭼﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ را ﺑﺮای رﺷﺪ و ارﺗﻘﺎء ﺟﺎﯾﮕﺎه ﭼﯿﻦ ﻓﺮاﻫﻢ آورده و روﯾﮥ ﭼﯿﻦ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺪﯾﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟
(۱-۴ﭼﯿﻦ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن؛ ﻓﺮآﯾﻨﺪ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ
آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ﻧﮕﺎه ﭘﺎرادﯾﻢ ﻧﺌﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ از اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاﯾﻨﺪهای ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ، ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎی ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ آن اﺳﺖ. در دوران ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ارﺗﺒﺎﻃﺎت و اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاﯾﻨﺪه اﻗﺘﺼﺎد، واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎی ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ.
ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻞ ﭼﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺣﺎدث در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻌﺪ از اﯾﻨﮑﻪ در ۱۹۴۹ ﺟﻤﻬﻮری ﺧﻠﻖ ﭼﯿﻦ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ، ارﺗﺒﺎط ﮐﺸﻮر ﺑﺎ »ﺟﻬﺎن ﺧﺎرج« ﺑﻮﯾﮋه ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدی و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ، ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺪود و ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﻮد. ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ در درون، ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎدی و در ﻋﺮﺻﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ، ﺑﺪﻧﺒﺎل ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻠﻞ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ و ﺣﻤﺎﯾﺖ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ و ﻣﺎدی از آﻧﻬﺎ ﺑﻮد. آﻏﺎز اﺻﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدی در ۱۹۷۸ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺎﯾﯽ دروازهﻫﺎی ﭼﯿﻦ ﺷﺪ. در اﯾﻦ زﻣﺎن ﭼﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ روﺷﻦ ﻧﻤﻮدن ﻣﻮﺗﻮر ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدی ﭼﯿﻦ و ﺑﻬﺒﻮد اوﺿﺎع ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن داﺧﻠﯽ، ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﯿﺴﺮ ﻧﻤﯽﮔﺮدد، ﺑﻠﮑﻪ ﭼﯿﻦ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ. رﻫﺒﺮان ﭼﯿﻦ ﻫﺪف ﺗﺒﺪﯾﻞ ﭼﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﺸﻮری ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدی، ﺑﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺎم ﻣﺪرﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ، ﺳﺮﻟﻮﺣﮥ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار دادﻧﺪ. اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﮔﺎم ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از: ﻣﺪرﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن در ﺻﻨﻌﺖ، ﮐﺸﺎورزی، دﻓﺎع ﻣﻠﯽ و ﻋﻠﻢ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی. ﺗﺤﻘﻖ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺟﺰ در ﺳﺎﯾﮥ ارﺗﺒﺎط ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ Liang & Lauderdle,2006:200.(ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﻮد(
درک ﭼﯿﻦ از ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﭼﯿﻦ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﻮد ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﮔﺸﺖ. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﭼﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎور رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن اﻗﺘﺼﺎد ﯾﮏ روﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎﯾﯽ ). ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ وزﯾﺮ ﭼﯿﻦ، ون Lardy,2002را ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ دارﻧﺪ، ﮔﺮﯾﺰی از آن ﻧﯿﺴﺖ ( ﺟﯿﺎﺑﺎﺋﻮ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ:
“ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن اﻗﺘﺼﺎد روﯾﻪای ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﻣﺪرﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﭼﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ در ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻫﺪاﯾﺖ ﮔﺮدد…ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن، ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﺗﻮاﻣﺎﻧﯽ را ﺑﻬﻤﺮاه دارد، ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﭼﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ روﯾﻪﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﮑﺎریﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺧﻮد، ﺑﺮای ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪی از ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﺰاﯾﺎی آن
(People’s Daily/26/March/2001)دارد.”
(۱-۱-۴ﺳﯿﺎﺳﺖ درﻫﺎی ﺑﺎز، ﺗﺠﺎرت ﺧﺎرﺟﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری
ﭘﯿﮕﯿﺮی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ اﺻﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدی و اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻢ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﭼﯿﻦ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪی از ﻣﺰاﯾﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن در ﻋﺮﺻﮥ اﻗﺘﺼﺎد، ﺳﯿﺎﺳﺖ درﻫﺎی ﺑﺎز را در اوﻟﻮﯾﺖ دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﭼﯿﻦ ﻗﺮار داد. ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ
ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ دو راﻫﺒﺮد ﻋﻤﺪه ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺒﺮد ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدی در (FDI)⁴⁸ ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪ (SEZ)⁴⁹ﻓﻀﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اوﻟﯿﻦ ﮔﺎم در ﺗﺤﻘﻖ ﺳﯿﺎﺳﺖ درﻫﺎی ﺑﺎز، اﯾﺠﺎد ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺠﺎری وﯾﮋه
ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﻮد. ﺷﻦزن^۵۰، ﺷﺎنﺗﺎﺋﻮ^۵۱، زوﻫﺎی^۵۲ و زﯾﺎﻣﻦ^۵۳در۱۹۸۰ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﯿﻦFِDIﻋﻨﻮان دروازهﻫﺎی ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺠﺎری وﯾﮋه ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮔﺸﺘﻨﺪ.در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﯾﺎد ﺷﺪه ﻣﺸﻮقﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮای روﻧﻖ ﺑﺎزار و ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ و ﺗﺨﻔﯿﻒ وﯾﮋه ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ، ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﺎر اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮ و ﺳﺎده، ﺗﻮﺳﻌﮥ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﻻزم ﺑﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻣﺰاﯾﺎی ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪی از زﻣﯿﻦ از ﺟﻤﻠﮥ اﯾﻦ ﻣﺸﻮقﻫﺎ ﺑﻮد. ﻣﺎﺣﺼﻞ اﯾﻦ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد؛ در ۱۹۸۰ذﺧﯿﺮه ارزی ﭼﻬﺎر ﻣﻨﻄﻘﮥ ﻓﻮق ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺷﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ.در اداﻣﮥ روﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻨﺎﻃﻖ آزاد ﭼﯿﻦ در۱۹۸۴ و ﺳﻪ ﻣﻨﻄﻘﮥ آزاد ﺗﺠﺎری در ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻟﺘﺎﯾﯽ(زوﺟﯿﺎﻧﮓ^۵۵، (OCC)از ۴ ﻣﻨﻄﻘﮥ وﯾﮋه ﺑﻪ ۱۴ ﺑﻨﺪر آزاد^۵۴
(Wei, 2001:16). ﻣﯿﻦ ﺟﯿﺎﻧﮓ ^۵۶و ﭼﻦ ﺟﯿﺎﻧﮓ(^۵۷در ۱۹۸۵ و ۱۹۸۶ارﺗﻘﺎء ﯾﺎﻓﺖ
(۱-۱-۱-۴ﭼﯿﻦ و ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ
در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻓﻌﻠﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﮐﻪ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ﺑﻪ ﺑﻌﺪ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ از ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ وﯾﮋه ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑﻌﺪ از اﺗﺨﺎذ ﺳﯿﺎﺳﺖ درﻫﺎی ﺑﺎز و اﯾﺠﺎد ﻣﻨﺎﻃﻖ وﯾﮋه، ﺗﺠﺎرت ﭼﯿﻦ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ رﺷﺪ ﻧﻤﻮد. ﻣﯿﺰان ﺻﺎدرات ﭼﯿﻦ از ۱۴ ﻣﯿﻠﯿﺎرددﻻر در ﺳﺎل ۱۹۷۹ ﺑﻪ ۱/۶ ﺗﺮﯾﻠﯿﻮن دﻻر در ۲۰۱۰ و ﻣﯿﺰان واردات آن از ﺟﺪول ۱-۴ و ۱۶Marrison,2011:10(. ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺑﻪ ۱/۴ ﺗﺮﯾﻠﯿﻮن دﻻر در اﯾﻦ ﺑﺎزه اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ( ﻧﻤﻮدار ۱-۴ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭼﯿﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ.
-Foreign Direct Investment^١ -Special Economic Zones^٢ -Shenzen^١ -Shantao^٢ -Zhuhai^٣ -Xiamen^۴
-Open Coastal Cities^۵ -Zhujiang^۶ -Minjiang^٧ -Changjiang^٨
ﺟﺪول :۱-۴ ﺗﺠﺎرت ﮐﺎﻻی ﭼﯿﻦ در ۱۹۷۹-۲۰۱۰ (ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر)