بسیاری از ایرانیان برای گوش دادن به موسیقی های ایرانی اقدام به مسافرت به دبی، اروپا، امریکا و… می‌کنند. حال آنکه با حمایت از هنرمندان داخلی که آثاری بمراتب غنی تر و پرمایه تر تولید می‌کنند و فراخوانی هنرمندان ایرانی مقیم در کشورهای دیگر، ایران سالیانه شاهد رشد و اعتلای صنعت گردشگری خواهد بود. و این مسئله تاثیر مفیدی در جذب سرمایه های اقتصادی و نیز بهبود تعاملات تجاری و نیز انتقال فی مابین فرهنگ های مختلف در دنیا خواهد داشت(معاونت برنامه ریزی و توسعه شهرداری ‌کلان‌شهر تبریز، ۱۳۹۱).

امروزه گردشگران به عوامل بسیار مهمی همچون فرهنگ ها، مکان های تاریخی، آسایش و راحتی در کشور مورد نظر و نیز وجود مکان های تفریحی مناسب توجه می‌کنند. قابل ذکر است که موسیقی یکی از فاکتورهای بسیار مهم در جذب گردشگران در نقاط مختلف دنیا می‌باشد(رنجبریان و همکاران، ۱۳۹۲).

‌بنابرین‏ با توجه به مسائل مطرح شده می توان گفت، موسیقی های مؤثر و مفید بومی ایران علاوه برآنکه می‌تواند در ایجاد روحیه و نشاط مردم ایران مؤثر باشد می‌توانند در ایجاد روحیه نشاط در جهانگردان غربی نیز مؤثر باشد.

علاوه بر این، موسیقی در ایجاد روحیه غیرت، حفظ فرهنگ ها، سلامت روان و نیز در تقویت هنجارهای اجتماعی جامعه نقش بسیار مهمی دارد و اجرای موسیقی های بومی در القای این روحیه و حفظ ارزش های اخلاقی جامعه نقش بسیار مهمی را دارا است(نتل، ترجمه رستمی، ۱۳۹۱).

موسیقی بدون شک اگر مهم ترین عامل جذب گردشگر نباشد یکی از مهم ترین عوامل آن است که بایستی بدان توجه کافی را مبذول داشت. اجرای موسیقی بومی در محیط های باز و طبیعی و بکر می‌تواند سبب شادابی و نشاط روح گردد و در این بین، موسیقی بومی ایران نمایشگاهی است که در آن می توان به خصوصیات و خلقیات اقوام مختلف پی برد و آن گونه که از اسمش پیدا‌ است مختص قبائل محلی ایران است و لذا با فرهنگ اقوام مرتبط است. موسیقی بومی علاوه بر شناخت فرهنگ کشور عزیزمان می‌تواند منجر به گسترش روحیه تفکر، ایجاد حالت آرامش و تعادل در انسان و نیز گسترش تفکرات اسلامی-عرفانی گردد. بلاشک این امر هم در جذب گردشگران داخلی و هم در جلب گردشگران خارجی مؤثر است.

‌بنابرین‏ در این بررسی که با هدف مطالعه تاثیر موسیقی بومی در جذب گردشگران و توسعه صنعت گردشگری صورت می‌گیرد به بررسی اثرات موسیقی بومی پرداخته می شود و نهایتاً تاثیرات این عوامل بر جذب گردشگری مطالعه می شود.

۱-۴ اهمیت و ضرورت تحقیق

کشورهای صنعتی دنیا توجه ویژه ای به مسائل فرهنگی می‌دهند و آن را به عنوان عامل مناسبی برای رشد وضعیت اقتصادی به حساب می آورند. یکی از عوامل توسعه اقتصادی در هر کشوری توجه به صنعت گردشگری می‌باشد(حسینی و همکاران، ۱۳۹۲). گردشگری پدیده ای است که بدون توجه به عوامل مؤثر در جذب گردشگران معنا و مفهومی ندارد.

کشور ایران با وسعت پهناور خود و مردمان خونگرم بایستی سالیانه گردشگران بسیاری را پذیرا باشد که این مسئله توجه به عوامل جذب گردشگر را می طلبد. عوامل مختلفی در جذب گردشگر وجود دارد(شمس و امینی، ۱۳۸۸) که از این میان می توان به نقش موسیقی های بومی اشاره کرد. موسیقی بومی با برگزاری کلاس ها و همایش ها و نیز معرفی آن توسط هنرمندان می‌تواند در گسترش و اعتلای فرهنگ کشور نقش مهمی را بازی کند.

‌بنابرین‏ بررسی ارتباط بین فرهنگ ها و توسعه گردشگری از اهمیت بسزایی برخوردار است. چرا که با اجرای پژوهش فوق و نتایج کسب شده از تحقیق و در اختیار گذاشتن نتایج بررسی فوق به سازمان های متولی اشاعه فرهنگ غنی ایرانی، می توان گامی هر چند کوتاه در توسعه و شناساندن این عامل فرهنگی-موسیقی بومی- داشت و از طرفی ارتباط بین این عامل و رشد گردشگری را نیز نشان داد که این از این لحاظ اجرای این پژوهش از اهمیت بسزایی برخوردار است و بررسی فوق نیز با هدف نقش موسیقی های بومی در توسعه صنعت گردشگری انجام می شود.

۱-۵ اهداف تحقیق

۱-۵-۱ هدف اصلی

بررسی نقش موسیقی های بومی در توسعه صنعت گردشگری.

۱-۵-۲ اهداف فرعی

1. 1. بررسی تاثیر انواع موسیقی بومی در جذب گردشگر.

1. 1. بررسی تاثیر اشکال اجرائی موسیقی بومی در جذب گردشگر.

1. 1. بررسی تاثیر اجرای موسیقی در مکان های گردشگری در جذب گردشگر.

1. بررسی تاثیر گسترش دانش موسیقی در جذب گردشگر.

۱-۶ فرضیه های تحقیق

1. 1. انواع موسیقی بومی در جذب گردشگر تأثیر دارد.

1. 1. اشکال اجرائی موسیقی بومی در جذب گردشگر تأثیر دارد.

1. 1. اجرای موسیقی در مکان های گردشگری در جذب گردشگر تأثیر دارد.

1. گسترش دانش موسیقی در جذب گردشگر تأثیر دارد.

۱-۷ تعاریف واژه ها

گردشگری^[۲]

لغت گردشگری از کلمه tour به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین turns به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد دارد که از یونانی به اسپانیائی و فرانسه و درنهایت به انگلیسی راه یافته است. گردشگری، سیاحت یا توریسم به طور کلی به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته می‌شود.

موسیقی^[۳]

واژه موسیقی از واژه ای یونانی و از کلمه musica و مشتق از کلمه muse می‌باشد که نام رب النوع حافظ شعر و ادب موسیقی یونان باستان است. موسیقی معادل موسیقی در فارسی خُنیا است و به معنی نوای خوش است. موسیقی را هنر بیان احساسات به وسیله آواها گفته اند که مهم ترین عوامل آن صدا و ریتم هستند و همچنین دانش ترکیب صداها به گونه‌ای که خوش‌آیند باشد و سبب انبساط و انقلاب روان گردد نیز نامیده می‌شود.

موسیقی بومی^[۴]

موسیقی بومی یا موسیقی فولکلور یا موسیقی مردمی به نوعی از موسیقی سنتی و یا به طور کلی‌تر موسیقی روستایی گفته می‌شود که در اصل توسط خانواده ها یا دیگر گروه‌های کوچک اجتماعی به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود. این نوع موسیقی همانند ادبیات عامه یا فولکلور، بیشتر به جای نواختن از روی نوت‌های نوشته شده، سینه به سینه و با گوش سپردن منتقل می‌شود و بیشتر محبوب طبقات پایینتر اجتماعی و روستاییان در فرهنگ‌های گوناگون است و قالب استانداردی ندارد.

۱-۸ کلیات روش تحقیق

روش شناخت علمی، سیستمی از دستور العمل های صریح و روشنی است که تحقیق بر آن ها مبتنی است و ادعا برای علم بودن به وسیله همان دستور العمل ها ارزیابی می شود. دستور المل های مذبور دائما در حال بهبود و پیشرفت هستند و دانشمندان در جستجوی روش ها و فنون جدید مشاهده، استنباط، تجزیه تحلیل و تعمیم هستند. همان‌ طور که این فنون توسعه می‌یابند و با فرضیات علم تطبیق می‌کنند، جزء دستور العمل های روش تحقیق قلمداد می‌شوند. این دستور العمل ها در واقع کار دانشمندان را از دو نقطه نظر فراهم نمودن درک مشترک در زمینه ارتباط متقابل وکشف قوانین علیت، تسهیل می‌کند.

بنا به جهات فوق و با توجه به پیشینه و سابقه فتاوی فقها در خصوص مال موقوفه باید چنین اعتقاد داشت که وقف حقوق (مالکیت) معنوی قابل پذیرش نیست.( محمدی , ۱۳۸۷ , ص۴۲۹)
اما این استدلالات قانع کننده و وافی به مقصود نیستند یا حداقل قابل رد هستند در این قسمت به مباحث غیر قابل توجیه بودن وقف از نظر فقهی و استدلات حقوق موضوعه در باب مالکیت فکری پرداختیم .دربند زیر به تفضیل به توجیه وقف اموال غیر مادی می پردازیم .

بند ب : توجیه وقف اموال غیر مادی

امروزه در کلیت مشروعیت وقف شکی نیست . ملاحظه شد که طرفداران بطلان وقف حقوق (مالکیت) معنوی از چند جهت این عمل حقوقی را رد کرده‌اند و پذیرش آن را خلاف مقتضای ذات این نهاد نیکوکارانه و نماد صلح خواهی و بشر دوستی اسلام دانسته اند. پاسخ موارد به ترتیب ذکر می شود:

۱ : مردود بودن نظریه لزوم عین

الف-از منظر مبنایی و تاریخی، حقوق (مالکیت) معنوی از امتیازها و حقوق مالی و عرفی مستحدثه ای می‌باشند که سابقه ای از شناسایی شرعی آن در گذشته و در زمان حداقل همه فقهای متقدم و غالب فقهای متأخر و در زمان ابتدای شریعت اسلامی وجود ندارد .

مطالعه تاریخ فقه و روند تکاملی نظریات فقهای مختلف این مطلب را مورد گواهی قرار می‌دهند که ابتدا وقف به اموال غیر منقول محدود بوده است و به تدریج اموال منقول نیز مشمول آن قرار گرفته اند .

به هر حال، صرف نظر از این بحث مبنایی، به لحاظ تاریخی هیچ منعی ‌در مورد وقف حقوق مورد بحث در دیدگاه فقهای اسلام دیده نمی شود و هر آن چه دیده می شود مربوط به عین و منفعت و حقوق مالی- با ماهیتی متفاوت از حقوق (مالکیت) معنوی- است( همان , ص ۴۳۱ ).

ب : از منظر سنت

رسول اکرم وقف را اینگونه توصیف کرده‌اند : ” وقف را بازداشت اصل و رها کردن فایده ” اطلاق کلمه اصل در حدیث مذکور هر مالی را که با انتفاع از آن اصل محفوظ بماند شامل می‌گردد و به نظر می‌رسد نبدیل آن به کلمه ” عین ” در تعابیر فقهای قرون بعدی از این بابت بوده است که به استنباط فقها مالی را که بتوان اصل آن را حبس نمود و منفعت آن را تسبیل کرد باید مالی باشد که معین و در دسترس باشد و با صرف منفعت آن تلف نگردد و این چنین مالی فقط از اعیان می‌تواند باشد لذا این کلمه را به معنای حاضر و در دسترس برگزیده اند تا آشکارتر در مراد باشد و گرنه شرط عین بودن مال موقوفه و یا به زعم عده ای مادی و محسوس بودن آن موضوعیت ندارد و آنچه موضوعیت دارد آن است که مال مورد نظر معلوم و معین و در دسترس باشد و قابلیت حبس با امکان انتفاع از آن باشد و تعبیر عین از بابت تامین این شرایط بوده است .( اشتیاق , ۱۳۸۵, ص۹۳-۹۴ )

ج : از منظر علم حقوق (قانون )

با توجه به قانون مدنی و سایر قوانین و مقررات نیز انحصار وقف به اعیان حاصل نمی شود. اگرچه این نظر به ظاهر به ویژه با مواد و احکام قانون مدنی در باب وقف که خود مبتنی بر نظریه فقهای شیعه می‌باشد، سازگار به نظر نمی رسد، ولی به جهات زیر می توان چنین اعتقادی داشت:

۱ : قانون مدنی به طور صریح و قطعی وقف را به ” عین ” محدود نکرده است و اگرچه در موارد مختلف از ” عین ” نام برده است ولی هر جا از موضوع وقف نام برده از اصطلاح ” مال ” استفاده کرده و هر جا از ویژگی های آن مال بحث می‌کند از ” عین ” استفاده نموده است.موادی مه در این رابطه میتوان ذکر کرد شامل مواد ۵۵ , ۵۸ , ۵۹ است .در این مواد قانون مدنی بر این شرط دلالت لفظی ندارند اگر چه کلمه ” عین ” به کار رفته است .^[۱۳]

مقصود از عین مال در ماده ۵۵ این است که خود مال یا اصل مال حبس و منافع در مسیر معین هدایت شود؛ از این ماده در بیان اینکه مال موقوفه باید دارای چه شرایطی باشد به چیزی بیشتر از اینکه اصل مال باید قابل حبس باشد و منافعی سازگار با حبس بودن مال داشته باشد دلالت ندارد با توجه ‌به این که قانون مدنی باید منطبق با نظریات فقها تفسیر شود و نظریات فقها دلیلی بر انحصار وقف به عین ندارند، باید قانون مدنی به گونه ای تفسیر شود که وقف منحصر به اعیان نباشد و حداقل شامل حقوق (مالکیت) فکری باشد.در ماده ۵۸ نیز آشکار می‌گردد که مضاف الیه کلمه ” عین ” به قرینه لفظی حذف شده است .مضافا اینکه ماده ۵۹ نیز در مقام بیان شرایط مال موقوفه به هیچ منعی در خصوص وقف سایر اموال تصریح نکرده است و حال آنکه نظر مشهور و به ادعای برخی اجماع فقها در فقه امامیه این است که وقف سایر اموال باطل است .( صالح آبادی , دبیری , ۱۳۸۷ , ص ۱۶۴-۱۶۵)

۲ :قانون اوقاف

قانون اوقاف سال ۱۳۵۴ در تبصره ماده ۱۸ خود اعلام ‌کرده‌است: «خرید سهام مؤسسات تولیدی به تشخیص شورای عالی اوقاف و با رعایت مقررات قانون مدنی در مقام تبدیل به احسن مجاز است و انتقال این سهام جز در موارد تبدیل به احسن جایز نیست». تبصره ماده بعد نیز می‌گوید «سهام موضوع… ماده ۱۸ باید در اختیار سازمان اوقاف قرار گیرد تا به نحو اطمینان بخشی نگهداری کند».

تبصره ماده بعد نیز می‌گوید «سهام موضوع… ماده ۱۸ باید در اختیار سازمان اوقاف قرار گیرد تا به نحو اطمینان بخشی نگهداری کند». ماده ۴۴ آئین نامه اجرایی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه مصوب ۱۰/۱۲/۱۳۶۵ نیز اعلام ‌کرده‌است «سهام اوراق بهاداری که از محل ثمن موقوفات خریداری شده در حکم عین موقوفه است و قابل انتقال نیست مگر در موارد تبدیل تبصره – ادارات حج و اوقاف و امور خیریه صورت مشخصات اوراق سهام موضوع این ماده و هم چنین سایر سهام و اوراق موقوفه را در دفتر مخصوص ثبت و نگهداری خواهند کرد»
آن چه از این مقررات حاصل می شود این است که سهام (ماده ۴۰ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷) در حالی که قابل قبض و اقباض و تسلیم است فی نفسه عین نیست

گفتار سوم : بررسی قابلیت وقف حقوق مالکیت فکری

۲-۲- اعتماد

۲-۲-۱- تعریف اعتماد

فرهنگ آکسفورد اعتماد را اینگونه تعریف ‌کرده‌است: پذیرفتن یا اعتبار دادن به شخص یا سازمان بدون بررسی و دریافت شواهد و قراین(دانایی فرد و الوانی،۱۳۸۰).

فرهنگ وبستر اعتماد را تکیه مطمئن بر افراد و اشیا و وابستگی مطمئن بر ویژگی ها، توانایی، قدرت و درستی افراد معرفی می‌کند(نوروزی و سریع القلم،۱۳۸۸).

اعتماد عبارت است از انتظارات عمل کننده از شایستگی ها، خوش نیتی ها و رفتارهای دیگر بخش ها(قربانی،۱۳۸۶).

اعتماد به معنی یک رابطه جهت دار بین دو گروه ضامن و اعتماد کننده است. اعتماد این امکان را فراهم می‌سازد تا مردم بتوانند در یک شرایط نامطمئن و ریسکی در کنار هم زندگی کنند، همچنین وسیله ای را فراهم می‌سازد تا در این دنیای پیچیده، سردرگمی ها تا حدی کاهش یابد(الهی و همکاران،۱۳۸۸).

۲-۲-۲- ابعاد اعتماد

در تحقیقات مختلف برای سازه اعتماد ابعاد مختلفی تعریف شده است که از آن جمله می‌توان به اعتماد پنج بعدی اسچیندلر و توماس^[۷] (۱۹۹۳)، رابینز^[۸](۲۰۰۳) و مایر^[۹] و همکارانش(۱۹۸۵) اشاره کرد.

توماس و اسچیندلر بر اساس تحقیقات خود ارکان کلیدی اعتماد را شامل این پنچ عامل می‌دانند :

۱- صداقت: درستی پاکی و دارای حقیقت بودن

۲- شایستگی: داشتن مهارت و دانش در زمینه ی فنی و روابط انسانی

۳- وفاداری: حفظ آبرو ‌و حیثیت

۴- ثبات و پایداری: قابلیت اعتماد، توانایی پیش‌بینی و قضاوت خوب به هنگام رویایی با اوضاع و شرایط مختلف

۵- روراستی: تبادل نظر و دادن اطلاعات به صورت آزاد(زرندی و جعفری،۱۳۸۸).

رابینز چهار بعد صداقت، ثبات، وفاداری و صراحت را به عنوان عناصر کلیدی اعتماد می شناسد(شیرازی و همکاران،۱۳۹۱).

مایر و همکارانش نیز سه مؤلفه اعتبار، صلاحیت و خیرخواهی را به عنوان ابعاد اصلی اعتماد مطرح می‌کنند.

۱- اعتبار: به معنی اعتقاد ‌به این می‌باشد که یک فرد یا سازمان آنچه را که قول انجام آن را داده است، انجام خواهد داد و بی تناقض عمل خواهد کرد.

۲- صلاحیت: صلاحیت به قابلیت های دیگران برمی گردد که بر اساس آن می‌توانند وظایف خود را انجام دهند(بر اساس مهارت ها و دانش).

۳- خیرخواهی: خیرخواهی به معنی انگیزه های مهربانانه و میزان محبت یک شخص نسبت به گروه مقابل و توجه صادقانه به رفاه دیگران است(هندیانی و همکاران،۱۳۹۳) .

۲-۲-۳- انواع نگرش به اعتماد

در مطالعات صورت گرفته رویکردهای مختلفی به حوزه اعتماد شده است. این رویکردها را در یک دسته بندی کلی می توان به رویکردهای فرایندی و ایستایی تقسیم بندی نمود. در رویکرد فرایندی، نحوه انجام اعتماد مورد بررسی قرار می‌گیرد و مراحلی همانند چگونگی شکل گیری، نحوه تداوم، روش های گسترش و در پایان از بین رفتن اعتماد در مجموع و به صورت جزء به جزء مطالعه می شود. در رویکرد ایستایی پس از تعریف متغیر اعتماد سعی بر تجزیه آن به عوامل و متغیرهای ملموس تر می‌گردد که از آن با عنوان ابعاد اعتماد نام برده می شود و سپس متغیرهای تاثیر گذار و مداخله گر در سازه اعتماد بررسی می‌گردد(زرندی و عابدی،۱۳۸۸).

۲-۳- اعتماد الکترونیک

۲-۳-۱- تعریف اعتماد الکترونیک

اعتماد الکترونیک حالتی ذهنی است که در آن فرد به دلیل اقدام به خرید و فروش به صورت الکترونیک، در حالت آسیب پذیر قرارمی گیرد(رحیم نیا و همکاران،۱۳۹۰).

دراکثر تحقیقات عواملی مانند شایستگی، خیرخواهی قابلیت پیش‌بینی و صداقت در تجارت الکترونیک را از موارد بارز اعتماد متصور شده اند. شایستگی باور به توانایی ها، مهارت ها و تخصص های طرف مقابل، در حوزه تجارت الکترونیک است و خیرخواهی نشانگر آن است که طرف مقابل خیرخواه مشتریان بوده و تنها به دنبال سود و منفعت شخصی خود نیست و قابلیت پیش‌بینی نیز اعتقاد به با ثبات بودن رفتار طرف مقابل را می کند و در نهایت صداقت نیز بیانگر این نکته است که اعتماد کننده اعتقاد دارد که طرف مقابل صادقانه برخورد خواهد نمود و به اصول و استانداردها در رفتارش پایبند است(سید نقوی و جمال آباد،۱۳۹۲). اعتماد الکترونیک به مفهوم تمایل به در معرض خطر قرار گرفتن از طرف فعالیت‌های بخش دیگر است، بر پایه این انتظار که بخش دیگر یک فعالیت خاص را که برای اعتماد کننده حائز اهمیت است، صرف نظر از توانایی برای نظارت و کنترل طرف دیگر انجام خواهد داد. در تعریف دیگری، اعتماد الکترونیکی به نگرش فردی ‌در مورد انتظار اعتماد در یک وضعیت پر خطر برخط است که از آسیب پذیری فرد سوء استفاده نخواهد شد. در نهایت اعتماد الکترونیک به تمایل مشتریان به انجام مبادلات برخط است با این انتظار که سازمان به تعهدات خود عمل خواهد کرد و از توانایی‌های نظارتی و کنترلی خود سوء استفاده نخواهد کرد(امینی،۱۳۹۰).

۲-۳-۲- ابعاد اعتمادالکترونیک

تان و ساترلند^[۱۰](۲۰۰۴) سه بعد را برای اعتماد در فضای سایبر شناسایی کرده‌اند.

۱- اعتماد سرشتی: این بعد به نقش مصرف کننده و فعل و انفعالاتی که در ذهن وی در رابطه با اعتماد و یا عدم اعتماد به یک فروشنده الکترونیکی اتفاق می افتد توجه دارد. به عبارت بهتر با توجه ‌به این بعد اگر فرد به طور کلی نتواند به پدیده‌های اطراف خود اعتماد لازم را داشته باشد، آنگاه احتمال اعتماد وی به اینترنت به عنوان جایگاهی راحت و مناسب برای انجام خرید کاهش می‌یابد. بعد شخصیتی از اعتماد را می توان به ‌عنوان زیر بنای سایر ابعاد به شمار آورد.

۲- اعتماد نهادی: این بعد از اعتماد، نشان دهنده اعتماد مشتری به اینترنت و به عبارت بهتر به فناوری مورد استفاده در خرید الکترونیکی می‌باشد. از طرف دیگر همین نوع از اعتماد است که لزوم ادراک مشتریان از قابل اعتماد بودن محیط قانونی و حقوقی در تجارت الکترونیکی را مورد توجه قرار می‌دهد.

۳- اعتماد میان شخصی: اعتماد میان شخصی بر اعتمادی که به وسیله طرف دیگر در مبادله الکترونیکی ایجاد می شود تمرکز می‌کند .به عبارت بهتر اعتماد میان شخصی ناظر به برنامه ها، اقدامات و فعالیت هایی است که فروشنده الکترونیکی برای ایجاد اعتماد در خریدار انجام می‌دهد. چرا که ممکن است فردی از میان ابعاد سه گانه اعتماد، اعتماد سرشتی و اعتماد نهادی کافی داشته باشد اما باز هم قادر به انجام معامله به صورت به هنگام، با یک وب سایت یا فروشنده الکترونیکی مشخص به علت فقدان اعتماد میان شخصی نباشد(شفیعی،۱۳۹۰).

۲-۳-۳- مؤلفه‌ های تاثیر گذار بر اعتماد الکترونیک

۲-۱-۳-۶ مراحل فشار روانی از لحاظ سازگاری

هنگامی که فرد از یک سو خود را تابع الزاماتی می‌بیند و از سوی دیگر دارای ظرفیت‌های است که منطبق با نیازها و خواسته‌هایش عمل می‌کند، اگر هیچ گونه ارتباطی بین آن ها مشاهده نکند، دچار ناهماهنگی خواهد شد که این ناهماهنگی به طریق مختلف منجر به بروز فشار روانی می‌گردد و تنها راه غلبه بر برقراری نوعی سازگاری و تجانس می‌باشد. (ابراهیمی، ۱۳۸۷)

هانس سلیه می‌گوید «امروز ما دریافته‌ایم که بسیاری از بیماری‌های رایج، بیشتر به نبود سازگاری در برابر استرس مربوط می‌شود، تا به حوادث ناشی از میکروب‌ها و ویروس‌ها. سلیه مراحل فشار عصبی (استرس) را به سر مرحله هشدار، مقاومت و فرسودگی تقسیم می‌کند.»

مرحله اول: (هشدار- خطا): ترشح هورمون‌ها افزایش می‌یابد. بدن در حالت آمادگی نسبی قرار می‌گیرد. علائم فیزیولوژیکی مانند ضربان قلب و فشار خون رویت می‌شود.

مرحله دوم (مقاومت): ترشح هورمون‌ها به بالاترین حد خود رسیده است، بدن در حالت آمادگی کامل به سر می‌برد.

مرحله سوم (افسردگی): بدن در حالت استراحت و تجدید قوا قرار می‌گیرد، قدرت دفاعی در برابر بیماری‌ها تضعیف می‌گردئد و فرد منفعل و فرسوده می‌شود.

۲-۱-۳-۷ پژوهش‌های انجام گرفته درباره استرس

استرس شدید و بلند مدت نظیر تغییرات زندگی (هارکنیس و لوتر^[۲۴۴]، ۲۰۰۱) می‌تواند توانایی سازگاری فرد را تحت تاثیر قرار دهد، موجب افسردگی شود و ضمن آسیب به بدن، لذت زندگی را از بین ببرد (کی کولت- گلاسر^[۲۴۵]، ۲۰۰۲).

از نظر وایت^[۲۴۶] (۲۰۰۰)زمانی که افراد تحت استرس هستند، باید مهارت‌های مقابله ای لازم را داشته باشند تا بتوانند، اثر استرس را کاهش دهند. چنانچه استرس، مدیریت شود و مهارت‌های مقابله ای مؤثر فراهم شود، فرد قادر خواهد بود تا با نیازها و چالش های زندگی خود به شیوه ی بهتری کنار آید. پژوهش ها نیز نشان می‌دهد، آنان که انتظار خودکارآمدی بیشتری دارند( ماسی جفسکی^[۲۴۷] ،۲۰۰۰) از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند (هک هاوزن^[۲۴۸] ، ۲۰۰۱) در زندگی خود تعهد، چالش و کنترل بیشتری اعمال می‌کنند، شوخ طبع هستند (گادفری^[۲۴۹] ،۲۰۰۴)از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردارند (هاوی^[۲۵۰] ،۲۰۰۰) مقاومت بیشتری در مقابل آن نشان می‌دهند و به اصطلاح دیرتر ، پریشان می‌شوند و در مقابل پریشانی، مقاوم ترند.

تحقیقات مرتبط نشان می‌دهد که بین کیفیت زندگی و متغیرهای روانشناختی مثل استرس، سرمایه اجتماعی، عزت نفس و … ارتباط وجود دارد(اسدی، صادقی آذر و همکاران، ۲۰۰۶؛ پسندیده، ۱۳۸۶؛ چن و همکاران، ۲۰۰۷؛به نقل از قاسمی زاد و همکاران، ۱۳۸۹).

برخورد با موقعیت های استرس زا اغلب باعث پریشانی و کاهش امنیت و سلامت فرد و خانواده و افت سطح کیفیت زندگی می شود(لوکر و گرگسون، ۲۰۰۳، ترجمه رضایی، ۱۳۸۵).

در قرن حاضر، استرس یکی از علل عمده ی بسیاری از بیماری‌ها به شمار می‌آید و اختلالات روانی، بیماری قلبی، سرطان، ناراحتی های گوارشی، پوستی و مانند این ها، همگی می‌توانند با فشار روانی پیوند داشته باشد. بر پایه ی برآورد پزشکان، ۷۵ درصد از شکایت های پزشکی، استرس است(کیه کولت و همکاران^[۲۵۱]، ۱۹۸۶).

استرس یا فشار روانی از جمله مسایل همه گیری است که همه انسان ها متناسب با حرفه و موقعیت خود با آن درگیر هستند و دامنه نفوذ آن در زندگی فردی و زندگی سازمانی بسیار گسترده می‌باشد(استورا^[۲۵۲]، ۱۹۹۹).

۲-۱-۳-۸ سبک های مقابله با استرس

هر فرد، در معرض رویدادهاى استرس آور قرار مى گیرد و آنهایى سالم تراند که باا سترس های طولانی مدت سازگاری پیدا نموده و با استرس های کوتاه مدت و گذرا مقابله نمایند. اگر فرد نتواند در زمینه هاى مختلف در برابر استرس سازگاری از خود نشان دهد و یا اینکه با آن مقابله نماید، دچار اختلال و بیماری می‌گردد. هر نوع تنش فیزیولوژیکی و یا روانی، که تعادل عمومی انسان را مورد تهدید قرار دهد، استرس تلقى مى شود، که با توجه به شدت و نوع آن مى تواند تعادل زیستی وی را بر هم زند، احساسات منفی ایجاد نماید و احساس خوب بودن فرد را به مخاطره بیاندازد. ممکن است باعث شود دیدگاه فرد نسبت به واقعیت هاتغییر یافته و یا فرایند تفکر و مشکل گشایی وی را به کلی مختل سازد، می‌تواند روابط بین افراد و احساس تعلق نسبت به دیگران را در آن ها دگرگون سازد و به طور کلی نگرش افراد نسبت به زندگی را تغییر دهد(سجودی، ۱۳۷۸).

خصوصیات و تفاوت‌های افراد با یکدیگر باعث می‌شود که در رویدادهای استرس زا به گونه‌ای متفاوت با یکدیگر عمل نمایند. سن، جنس، سلامتی، موقعیت، نوع ورزش و نوع تغذیه تماماً در رویدادهای استرس زا دارای اثراتی هستند که شدت و اثر آن از شخصی به شخص دیگر متفاوت می‌باشد.

در تمام راه های مداخله که در برابر استرس تدبیر می‌شوند،آموزش را عنصری اساسی می دانند. در حوزه مدیریت استرس چند نوع آموزش لازم است:آموزش به فرد برای مقابله با استرس،آموزش به مدیران درباره اهمیت طراحی شغل،و آگاهی دادن به کارکنان درباره میزان بروز بی نظمی های روانی و ‌در مورد آن دسته از عامل‌های شغلی که خطر بروز بی نظمی های روانی را افزایش می‌دهند.البته بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها تنها بر مدیریت استرس به عنوان راه مداخله تکیه می‌کنند.که باید توجه داشت آموزش در برابر مدیریت استرس به تنهایی برای برطرف کردن مشکل کافی نیست،بلکه چنین آموزشی را باید بخشی از راهبرد بزرگتری برای مداخله به حساب آورد.(رأس وآلتایمر؛ترجمه خواجه پور،۱۳۷۷).

۲-۱-۳-۹ مطالعات پیرامون شیوه ها و راهبردهاى مقابله با استرس

روش های مقابله از جمله حل مسأله، روش هایی برای مقابله با استرس و حل مشکلات زندگی می‌باشند و برای ارتقاء زندگی به مطلوب ترین سطح ممکن، افراد می‌توانند راه های مختلف مقابله با استرس را بیاموزند (هاوتون، کرک، سالکووسکیس و کلارک^[۲۵۳]، ۱۳۸۵). کنار امدن و سازگاری موفقیت آمیز با محیط اجتماعی مستلزم مجموعه ای از مهارت های حل مسئله بین شخصی است که نمی توان آن ها را به وسیله آزمون های رایج یا آزمون های شخصیت اندازه گیری کرد.

پوشش معاملات اوراق قرضه و سهام از دیگر اقدامات اساسی است. کارت­های اعتباری و سایر روش­های پرداخت­های الکترونیکی باید به گونه ­ای طراحی و توسعه یابند که مبادلات داخلی و بین ­المللی را شامل شود. بدین منظور باید امکان استفاده از کارت­های اعتباری بین ­المللی نیز در داخل فراهم شود. دستگاه­های اجرایی باید به گونه ­ای عمل کنند تا امکان استفاده از خدمات شرکت­هایی همانند بولرو برای انتقال ایمن اسناد و داده ­های تجاری و برای جایگزینی اسناد اعتباری بانکی روی خط مؤسسات پوشش دهنده مدیریت ریسک های روی خط فراهم شود(عماد زاده،۱۳۹۳؛۱۲).

۲-۷- چارچوب تجارت الکترونیک:

چارچوب­هاى تجارت­الکترونیک از ۳ سطح تشکیل یافته است که براى داشتن تجارت­الکترونیک موفق وجود این چارچوب­ها لازم است:

۲-۷-۱- زیر­ساختار: بخش اول از چارچوب­هاى مورد نیاز تجارت­الکترونیک شامل سخت­افزار، نرم­افزار، پایگاه­هاى داده­اى و ارتباطى است که براى انجام وظیفه در قالب خدمات« وب جهان گستر^[۲۸]» بر روى اینترنت و یا سایر روش­هاى پیام­گذارى و پیام­گیرى بر روى اینترنت و یا سایر شبکه­ ها به­کار مى­رود.

۲-۷-۲- خدمات: بخش دوم از چارچوب­ها شامل دامنه گسترده­اى از خدمات که توانایى پیدا کردن و ارائه اطلاعات را فراهم مى­آورند و شامل جست­وجو براى شرکاى تجارى و همچنین مذاکره و توافق درمورد مبادلات تجارى هستند.

۲-۷-۳- محصولات و ساختارهاى تجارت­الکترونیک: این بخش از چارچوب­هاى«تجارت الکترونیک بر مبنای اینترنت^[۲۹]» مشتمل بر پیش­بینى و تدارک مستقیم کالاها و خدمات تجارى وابسته به اطلاعات براى مشتریان و شرکاى­تجارى، همکارى و سهیم­شدن در اطلاعات داخل و خارج سازمان و سازمان­دهى محیط بازار الکترونیکى و زنجیره تهیه و پشتیبانى است(نامور،۱۳۸۷؛۲).

سطوح تجاری الکترونیک:

تجارت­الکترونیک را می‏توان به سطوح مختلفی تقسیم بندی کرد . هر یک از ابعاد سه گانه اصلی تجارت ، یعنی محصول یا خدمات مورد مبادله ، فرایند فروش و تحول خدمات پس از فروش می ‏توانند از حالت فیزیکی و کاملا ملموس تا حالت الکترونیکی و نرم­افزاری (یا اصطلاحاً مجازی‌ ) تغییر نمایند . در حالتی که در تجارت سنتی هر سه عامل ، فیزیکی و کاملا قابل لمس هستند ، در تجارت کاملا الکترونیکی (بالاترین سطح تجارت الکترونیک ) هر سه عامل حالت الکترونیکی دارند . ترکیبات گوناگون از حالت‌های فیزیکی و الکترونیکی سطوح مختلف تجارت الکترونیکی را شکل می ‏دهند.

لذا تجارت الکترونیک می‏تواند در تمام یا بخشی از مراحل چرخه تجاری^[۳۰] به کار گرفته شود .

چرخه تجاری از موارد یافتن کالاها و خدمات متناسب با نیازها و یافتن راه های مبادله مورد توافق (جستجو و مذاکره) ، سفارش ، حمل و پرداخت بها (اجرای توافق وپرداخت ) ، فعالیت‌های پس از فروش مثل گارانتی و خدمات پس از فروش تشکیل شده است .

مراحل تجارت الکترونیک:

مراحل رشد و گسترش تجارت­الکترونیکى را مى توان به ۵ بخش تقسیم کرد که هر چه به گام­هاى پایانى­تر نزدیک مى­شویم در حقیقت به تجارت­الکترونیکى واقعى نزدیک­تر شده­ایم و شرکت­ها و سازمان­هایى که در جست­وجوى بازار الکترونیکى براى کالاها و خدمات خود هستند، سعى در رسیدن به مراحل پایانى این چرخه دارند.

۲-۹-۱- مرحله اول: در مرحله اول از مجموعه مراحل پنج گانه، شرکت یا سازمان متقاضى تجارت الکترونیک سعى در ایجاد یک سایت ساده شامل اطلاعات محصولات و خدمات تولیدى خود را دارد تا این اطلاعات از طریق اینترنت در اختیار مشتریان قرار بگیرد. در حقیقت، مرحله اول به معناى به وجود آمدن ویترینى بر روى شبکه جهانى وب براى بازدیدکنندگان است تا اطلاعات مورد نظر خود را از طریق این صفحات دریافت کنند.

۲-۹-۲- مرحله دوم: این مرحله شامل توسعه و گسترش مرحله اول است. در این مرحله سایت شرکت تبدیل به یک پایگاه داده­اى^[۳۱] قوى شده، براى نگهدارى اطلاعات مورد استفاده قرار مى­گیرد و اطلاعات همه محصولات و خدمات و شرح کامل آن ها در بانک اطلاعات قرار مى­گیرد و کاربران امکان ارسال سفارش خرید از طریق این وب سایت را خواهند داشت، اما هنوز زیرساخت­هاى لازم براى پرداخت اینترنتى فراهم نشده است و پرداخت پول به همان روش سنتى انجام خواهد گرفت.

۲-۹-۳- مرحله سوم: برقرارى امکان تعامل از مهمترین نکات مرحله سوم است. در این مرحله، کاربران امکان تعامل با مدیر سایت را خواهند داشت که این تعامل از طریق ایمیل^[۳۲]، چت^[۳۳] و ویس^[۳۴] خواهد بود و کاربران در بازه زمانى بسیار کوتاه مدت پاسخ خود را از مدیر سایت دریافت خواهند کرد و امکان پرسش و پاسخ آنلاین میان فروشنده و خریدار و نیز رد و بدل شدن اطلاعات ‌در مورد کالا و یا خدمات خواسته شده وجود دارد.

۲-۹-۴- مرحله چهارم: در این مرحله، امکان پرداخت اینترنتى براى کاربران فراهم خواهد شد و مشتریان پس از ارسال فرم­هاى سفارش خرید و دریافت کالا، وجه موردنظر و توافق شده را از طریق پایانه­هاى فروش بانک­ها و مؤسسات مالى طرف قرارداد براى فروشنده ارسال خواهند کرد که این حمل و نقل پول به صورت بسیار امن از طریق اینترنت براى مشتریان فراهم خواهد شد.

۲-۹-۵- مرحله پنجم: مرحله آخر به مرحله یکپارچگى معروف است. در این مرحله، سیستم هاى واسطه­اى میان فروشنده و خریدار با سیستم­هاى موجود در سازمان و یا شرکت به حالت یکپارچگى کامل ‌در خواهند آمد. بدین معنا که اگر کالایى فروش رود، موجودى کالاى فروش رفته به میزان خریدارى شده از موجودى انبار کسر شده و همزمان دستور خرید جدیدى براى جایگزین کردن کالاى فروش رفته به انبار ارسال خواهد شد و در خریدهاى بعدى موجودى انبار بلافاصله به نمایش درخواهد آمد. این مرحله از مجموعه مراحل تجارت الکترونیک کامل­ترین مرحله در تجارت­الکترونیکى است که در آن نتیجه همه عملیات مربوط به داد و ستد در همه سیستم­هاى سازمان منعکس مى­شود(روزنامه ایران،۱۳۸۶؛۳).

مدل­هاى تجارت­الکترونیک:

استفاده از اینترنت به عنوان اصلى­ترین بستر ارتباطى در تجارت­الکترونیکى باعث به وجود آمدن مدل­هاى گوناگونى در این سبک از تجارت شده است. این مدل­ها که حاصل تعامل ۳ گروه اصلى تجارت­الکترونیکى یعنی دولت، مشترى و بنگاه­هاى اقتصادى است، باعث توسعه و گسترش مدل­هاى مختلف تجارت­الکترونیک شده است:

۲-۱۰-۱- مدل تجارت فروشنده با فروشنده ^[۳۵](B2B):

این مدل از تجارت­الکترونیک مهمترین نوع تجارت­الکترونیکى است که در حدود نصف درآمدهاى تجارتى الکترونیکى را به خود اختصاص خواهد داد. این مدل سبب پیدایش ارتباطى گسترده میان تأمین کنندگان،تولیدکنندگان،توزیع­کنندگان­‌و فروشندگان­خواهدبود.
در این مدل، ارتباط میان دو یا چند سازمان ، توسعه اقتصادى، تولیدکنندگان مواد اولیه و ارائه­کنندگان انواع گوناگون خدمات موردنظر است. در حقیقت، این مدل را به نوعى مى­توان توسعه یافته مدل قدیمى «تغیر داده های الکترونیکی^[۳۶]» دانست، اما در این مدل واسطه­ها کاهش یافته، همین خود سبب کاهش قیمت­ها خواهد شد(نامور،۱۳۸۷؛۲).

۲-۱۰-۲- مدل تجارت فروشنده با مصرف کننده ^[۳۷]B2C یا مصرف کننده با فروشنده ^[۳۸]C2B: