معنی بیت: اگر سیاره مشتری که سعد اکبر است حق وفاداری به تو را به جای نیاورد در چشم روزگار حکم زوال یافتن و حقارتش، ناچیز و بی ارزش جلوه کند. (یعنی اگر مشتری وفادار تو نباشد، روزگار، به آسانی، حکم به زوال او بدهد).
۱۶)ای ظلّ تو مثال ره نور ز اختران خورشید ز آفتای دلت مستنیر باد
ظلّ: سایه
مستنیر: نور جوینده، روشنایی جوینده مقابل منیر، روشن (معین)
بین خورشید و آفتاب تناسب (یا ایهام تناسب) و بین ظلّ و آفتاب تضاد وجود دارد.
معنی بیت:‌ای کسی که سایه فرخنده و مبارک تو همچون راه کهکشان، که از پرتو ستارگان روشن است، نورانی و پرتوافشان می باشد. خورشید با آن همه عظمت از آفتاب منور دل تو کسب نور کناد.
۱۷)آن در رکاب مجلس این پرده پرورست در مجلس تو پردگی پرده گیر باد
مجلس: مجازاً اهل مجلس ، کنایه از ستارگان فلک، مجاز مرسل از نوع ذکر محل اراده حال.
پرده: کنایه از فلک و نیز عالم غیب، حرمسرا (فرهنگنامه شعری)
پردگی: هر چیز پوشیده عموماً و زنان و اهل حرم خصوصاً
مرجع «آن» به قرینه‌ بیت قبل، خورشید می باشد.

بباید چو آید بر شهریار چنین پردگی را چنان پرده دار

(نظامی به نقل از فرهنگنامه شعری)
بین پردگی و پرده گیر جناس زاید (مذیل) وجود دارد.
معنی بیت: خورشید که در رکابِ ]اهل[ مجلس (ستارگانِ) این فلک پردگی پرور است در مجلس تو، اهل عفیف حرم باد. (دکتر احمد شوقی نوبر)
۱۸)…… رضای دل تو نیست روشن شبش ز نامه یوم عسیر باد
یوم: روز، ایام
عسیر: سخت، دشوار، مشکل، مقابل یسیر
مصرع اول افتادگی دارد لذا از آن نمی توان معنی درستی استنباط کرد.
۱۹)گر آب بحر نزپی در پروری تست طبع و دمش چو آتش و چون زمهریر باد
دُر پروری:‌ پرورش دادن مروارید
زمهریر:‌سختی سرما، برودت عظیم، باد سرد. در قرآن کریم آیه ۱۳ از سوره ۷۶ آمده:
(متکئین فیها علی الارائک لایرون فیها شمساً و لازمهریرا)، برهان قاطع نوشته؛ جایی است بسیار سرد نزدیک به انتهای کوره هوا، و این لفظ مرکب است از (زم) و (هریر) به معنای سرمای سخت کننده چه زم به معنی سرمای سخت و هریر به معنی کننده باشد که فاعل است. (با تلخیص از لغت نامه)
بین آتش و زمهریر طباق وجود دارد.
معنی بیت: اگر آب دریا برای نثار قدوم تو، مروارید گرانبها نپرورد طبیعت او همچون آتش سوزان و غیرقابل تحمل و نفس و دم او همچون زمهریر سرد و گزنده باد.

۲۰)ور آنکه نز برای تو باشد عیار کان گنج دلش ز مایه گوهر فقیر باد
معنی بیت: و اگر عیار زر معدن و کان پر از جواهر برای نثار به تو نباشد، گنج خانه دلش خالی از گوهر و زر باد.
۲۱)ور نظم و نثر بنده نه مدح و ثنای تست …………………… غدیر باد
معنی مصراع اول روشن است و مصرع دوم در دیوان تصحیحی مرحوم دکتر آبادی (تنها نسخه تصحیح شده دیوان مجیر)، به صورت فوق آمده است.
۲۲)ور صورت این غزل نه روان بخش عزتست صورت روان زهره چو عشر عشیر باد
زهره:  قصیده‌ی ۲۸
عشرِ عشیر: یک جز از صد جز چیزی

یافت احمد به چهل سال مکانی که نیافت به نود سال براهیم از آن عشر عشیر

(فرهنگنامه شعری به نقل از ناصرخسرو)
بین صورت و صورت روان جناس زاید (مذیل) وجود دارد.
بین عشر و عشیر جناس اشتقاق وجود دارد.
معنی بیت: و اگر صدا و نوای اشعار بنده، روح و روان عزیز تو را آسایش و فرح نبخشد نوای روان بخش زهره نیز یک صدم آن باد.
منابع قصیده‌ی ۱۸
۱-خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل بن علی نجار، دیوان، دکتر ضیاء الدین سجادی، انتشارات زوار، چاپ مهدی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴، ص ۳۳۶.
۲-دیوان خاقانی، همان مأخذ، ص ۱۷۳.
۳-همان، ص ۴۰.
۴-همان، ص ۱۵۷.
وزن قصیده:

مفعول فاعلات مفاعیل فاعلان

بحر:
مضارع مثمن اخرب مکفوف مقصور
شاعر ابتدا به تشبیب و تغزل به وصف معشوق و طلب مهر و وفای او می پردازد سپس در بیت ششم یا بیت تخلص از تغزل وارد مدح امیر ارسلان مجیر الدین می گردد و او را همپایه الب ارسلان سلجوق قلمداد می کند و در پایان با ابیات شریطه و دعای تأیید برای ممدوح آرزوی عمر و دولت جاودان می نماید.
۱)جان و دلم همیشه به عشقت اسیر باد جانا مرا خیال تو نقش ضمیر باد
جانا: کنایه از محبوب و معشوق (فرهنگنامه شعری)
ضمیر: ۱- باطن انسان، اندرون دل ۲-آنچه در خاطر بگذرد، اندیشه ۳-وجدان
بین جان و جانا جناس زاید (مذیل) وجود دارد.
معنی بیت:‌ای جانانه من! جان و دل من همیشه اسیر و گرفتار عشق تو باد و خیال روی تو همیشه نقش شده بر اوج دل و ضمیر من باشد.

ویسکوزیته­ها را معمولاٌ در غلظت­های حدود ۵/۰ گرم در ml 100 حلال به کمک ویسکومتر اندازه می­گیرند. ویسکومترها انواع مختلفی مانند ویسکومترهای U شکل، سقوطی، لرزشی، دورانی و غیره دارند. ویسکومترهای استوالد^[۴۸] و آبلهود از مهم­ترین ویسکومترهای U شکل می­باشند. اساس کار این ویسکومترها، اندازه ­گیری زمان جاری شدن مایع در قسمت خاصی از ویسکومتر است.
در این روش از گرانروی سنج استوالد به منظور تعیین ویسکوزیته استفاده می­ شود به این صورت که ابتدا مقداری پلیمر توزین می­گردد و سپس به آن مقداری آب به عنوان حلال اضافه می­ شود، برای حل کردن پلی وینیل الکل در آب، محلول را تا دمای ۷۰ درجه سانتی گراد حرارت می­دهیم و سپس در بالن ژوژه cc100 توسط آب به حجم رسانده می­ شود. در مرحله بعد ابتدا cc10 از محلول را داخل گرانروی سنج استوالد ریخته و زمان ریزش محلول (t) اندازه ­گیری می­گردد. این اندازه ­گیری چند بار تکرار می­ شود. سپس از محلول اولیه، محلول­هایی با غلظت­های ۱/۰، ۱۵/۰ و ۲/۰گرم در cc100 تهیه می­ شود و زمان جاری شدن آن­ها در گرانروی سنج با روش فوق اندازه ­گیری می­ شود. در انتها زمان ریزش حلال خالص (t₀) نیز اندازه ­گیری می­ شود. لازم به ذکر است برای به حداقل رساندن خطا در آزمایش، اندازه ­گیری برای هر نمونه سه بار انجام می­ شود و از آن­ها مقدار متوسط گرفته می­ شود.

پس از مراحل تجربی فوق نوبت به مراحل محاسباتی برای تعیین ویسکوزیته ذاتی^[۴۹] (η) و به دنبال آن جرم مولکولی می­باشد که در ذیل به تفصیل شرح داده خواهد شد.
ابتدا مقدار گرانروی نسبی^[۵۰] ( _rη) وسپس گرانروی ویژه^[۵۱] (_spη) به طریق زیر محاسبه می­گردد:

در مرحله بعد گرانروی کاهش یافته با توجه به غلظت محلول مورد استفاده محاسبه می­ شود:

سپس نمودار گرانروی کاهش یافته بر حسب غلظت رسم می­ شود و در غلظت صفر برون یابی می­گردد، محل تقاطع این نمودار با محور عرض­ها به عنوان گرانروی ذاتی گزارش می­ شود.
برای به دست آوردن جرم مولکولی با بهره گرفتن از گرانروی ذاتی از معادله مارک- هونیک^[۵۲] استفاده می­ شود.

مقادیر K و a مقادیر ثابتی هستند که با توجه به نوع حلال و نوع پلیمر مشخص می­گردند و برای آزمایش حاضر به صورت زیر تعریف می­ شود [۸۴]:

جدول (۲-۲)- زمان ریزش محلول­ها با غلظت­های مختلف در ویسکومتر استوالد

کاهش هزینه​های اختیاری تبلیغات و فروش
زیان نقدی فروش دارایی​های ثابت برای گزارش شود

اضافه تولید برای کاهش بهای تمام شده کالای فروش رفته و افزایش فروش​های اعتباری، انجام ندادن
نقدشوندگی: بازار نقدشونده بازاری است که هر مقدار از اوراق بهادار می تواند فورا و بدون هزینه به وجه نقد تبدیل شود یا هر مقدار وجه نقد می ­تواند به اوراق بهادار تبدیل شود. در بازارهای کمتر نقدشونده نسبت به بازار های کاملا نقدشونده، یک بازار نقدشونده، بازاری است که هزینه معاملات مرتبط با تبدیل اوراق بهادار در حداقل باشد. هزینه معاملات شامل هزینه های ضمنی و صریح^[۷] است. هزینه­ های صریح شامل هزینه­ های مربوط به حق دلالی کمیسیون­ها^[۸] و مالیات­های دولت^[۹] است. این هزینه را به آسانی به صورت کمیت در می­آیند اما خارج از کنترل مستقیم بورس اوراق بهادار است و بنابراین در نظر گرفته نمی شود. توجه اساسی در معاملات بر هزینه­ های ضمنی معامله همچون اختلافات قیمت پیشنهادی خرید و فروش^[۱۰]، هزینه­ های تاثیر بازار و هزینه­ های فرصت است که به موجب تکنولوژی، مقررات، انتشار اطلاعاتی، مشارکت اطلاعاتی و ابزارهای اطلاعاتی ناکارا و یا ناکافی است (آیتکن و کامرتن فورد^[۱۱]، ۲۰۰۳).
۱-۱۲ ساختار تحقیق
در این فصل مسئله و هدف تحقیق بیان شده و فرضیه‌های مبتنی بر مسئله تحقیق پایه‌گذاری و تعریف شدند. همچنین قلمرو موضوعی، زمانی و مکانی تحقیق بیان شده و روش های جمع آوری داده‌ها تشریح و متغیرهای تحقیق تعریف شدند. این تحقیق شامل ۵ فصل به شرح زیر می باشد:
فصل دوم:
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
۲-۱ مقدمه
در این فصل مبانی نظری و پیشینه تحقیق در سه بخش به شرح زیر تنظیم شده است:
بخش اول: مبانی نظری نقدشوندگی، ؛
بخش دوم: مبانی نظری مدیریت سود
بخش سوم: پیشینه پژوهش که در این قسمت پیشینه پژوهش­های انجام شده در دو بخش تحقیقات انجام شده در داخل کشور و تحقیقات انجام شده در خارج از کشور مورد مطالعه قرار می گیرد.
بخش اول: مبانی نظری نقدشوندگی
۲-۲ اهمیت نقدشوندگی
بازارسرمایه در یک کشور از منابع عمده تأمین مالی شرکت­ها و دولت‌ها است و در کشورهایی نظیر ایران که در پی جذب شرکت­های خارجی جهت سرمایه‌گذاری مستقیم و نیز رونق بورس خود هستند، تقویت آن و شناخت عوامل مرتب طبام عاملها و راقبه ادار می ­تواند انگیزه شرکتهای داخلی و خارجی را برای ورود به عرصه فعالیت و توسعه سرمایه ­گذاری افزایش دهد، به نحوی که تحقق مناسب اهداف عمده توسعه ­های مالی و اقتصادی دولت را نیز مهیا کند. ایجاد زمینه ­های لازم جهت پاسخگویی بیشتر به نیازهای سرمایه­گذارن و تبدیل شدن بورس اوراق بهادارتهران به بورسی مطرح، نیازمند بررسی­های علمی فراوانی است. در این میان یکی از متغیرهایی که به این امر می تواند کمک کند میزان جذابیت شرکت­های موجود در بورس اوراق بهادار و همچنین درجه نقدشوندگی سهام آن­ها در بورس اوراق بهادار است که باعث می‌شود سرمایه­گذارن در هر زمانی که اراده کنند بتوانند دارایی­ های خود را با کمترین هزینه به وجه نقد تبدیل کنند. بر طبق مدل­های ارائه شده برای پیش بینی بازده، عوامل زیادی وجود دارد که می توانند بازده سرمایه ­گذاری­های مختلف را برآورد کند. در این میان نقدشوندگی سهام یکی دیگر از عواملی است که بررسی تاثیر آن بر بازده سهام در بازارهای مختلف از ادبیات و پیشینه قویی برخوردار است و محققان این متغیر را به عنوان یکی از عواملی که می ­تواند در تعیین بازده نقش مهمی داشته باشد، می­شناسند.
دارایی­ ها و سبد سهام^[۱۲] دارای سه ویژگی است که با اداره کردن سبد سهام مرتبط است. این ویژگی­ها شامل بازده، ریسک، و نقدشوندگی است. بازده به آسانی تعریف و معرفی می­ شود. اگر چه اندازه ­گیری ریسک مشکل است، اما با این حال یک مفهوم عملیاتی است. ریسک معمولا به وسیله واریانس و انحراف معیار بازده­ها اندازه ­گیری می­ شود. در مورد مدل قیمت­ گذاری دارایی­ ها سرمایه­ای، ریسک سیستماتیک برای یک سهم به وسیله بتا اندازه ­گیری می­ شود (اسچوارتز و فرانشینی^[۱۳]، ۲۰۰۴، ص۶۰).
اما چگونه ممکن است نقدشوندگی را تعریف و اندازه ­گیری کرد؟ به طور عام، دارایی نقدشونده دارایی است که به صورت نقد باشد یا به آسانی قابل تبدیل به وجه نقد باشد. این تعریف به ما خیلی کمک نمی­کند. آسانی به زمان مورد نیاز برای تبدیل و خارج کردن از وجه نقد، و هزینه معامله اشاره دارد (اسچوارتز و فرانشینی، ۲۰۰۴، ص۶۰). اسچوارتز و فرانشینی (۲۰۰۴) برای تعریف نقدشوندگی بر روی ویژگی­های نقدشوندگی مانند عمق، وسعت، برگشت پذیری بازار تمرکز کرده ­اند.
با توجه به اهمیت نقدشوندگی سهام در ادبیات مالی، محققین بسیاری سعی داشتند تعریفی جامع برای نشان دادن مفهوم نقدشوندگی ارائه دهند. به طور کلی تعاریف نقدشوندگی در دو رویکرد کلی طبقه بندی می­ شود : بعضی از تعاریف نقدشوندگی بر ویژگی دارایی­ ها(نقدشوندگی دارایی­ ها)^[۱۴] تمرکز کرده ­اند و بعضی دیگر، از دیدگاه بازار(نقدشوندگی بازار^[۱۵]) این موضوع را مورد توجه قرار داده­اند ( موراسکی^[۱۶]، ۲۰۰۸، ص۹).
۲-۳ تعریف نقدشوندگی
بازار کاملا نقدشونده بازاری است که هر مقدار از اوراق بهادار می تواند فورا و بدون هزینه به وجه نقد تبدیل شود یا هر مقدار وجه نقد می ­تواند به اوراق بهادار تبدیل شود. در بازارهای کمتر نقدشونده نسبت به بازار های کاملا نقدشونده، یک بازار نقدشونده، بازاری است که هزینه معاملات مرتبط با تبدیل اوراق بهادار در حداقل باشد. هزینه معاملات شامل هزینه های ضمنی و صریح^[۱۷] است. هزینه­ های صریح شامل هزینه­ های مربوط به حق دلالی کمیسیون­ها^[۱۸] و مالیات­های دولت^[۱۹] است. این هزینه را به آسانی به صورت کمیت در می­آیند اما خارج از کنترل مستقیم بورس اوراق بهادار است و بنابراین در نظر گرفته نمی شود. توجه اساسی در معاملات بر هزینه­ های ضمنی معامله همچون اختلافات قیمت پیشنهادی خرید و فروش^[۲۰]، هزینه­ های تاثیر بازار و هزینه­ های فرصت است که به موجب تکنولوژی، مقررات، انتشار اطلاعاتی، مشارکت اطلاعاتی و ابزارهای اطلاعاتی ناکارا و یا ناکافی است (آیتکن و کامرتن فورد^[۲۱]، ۲۰۰۳، ص۴۶).
بررسی ادبیات مالی آشکار می کند که اختلافات قابل توجهی میان محققان در مورد ماهیت نقدشوندگی، منابع آن، و نتایجش برای سرمایه ­گذاری وجود دراد. تعاریف در مورد نقدشوندگی تا اندکی متضاد و نامنظم است. اصطلاح نقدشوندگی به صورت گسترده­ای در ادبیات مالی استفاده شده است، از این جهت درک مفهوم آن مهم است. بنابراین هدف ما در این جا فراهم کردن تعریفی روشن از نقدشوندگی است که می تواند در تجزیه و تحلیل­های مالی به کار گرفته شود ( موراسکی^[۲۲]، ۲۰۰۸، ص۹).
در بسیاری از موارد، مخصوصاً در معاملات روزمره^[۲۳]، استدلال­های نظری گسترده در مورد معنی نقدشوندگی واقعا لازم نیست. اکثر سرمایه­گذار­ها به صورت ذاتی می ­توانند کیفیت بازارها یا انواع دارایی­ ها، مانند قابلیت نقدشدن یا غیر قابل نقدشدن را درک کنند و اثرات مربوط به آن را تشخیص دهند. به هر حال نبود یک تعریف رسمی از نقدشوندگی در زمانی که توسعه رویکرد­های رسمی، نقدشوندگی را به عنوان یک معیار سرمایه ­گذاری در نظر می­گیرد موجب مشکلات جدی می­ شود (موراسکی^[۲۴]، ۲۰۰۸، ص۱۰).
وصف­های مختلفی از تعارف نقدشوندگی در کتاب­ها و مقالات مالی و مدیریت مالی وجود دارد. لیو (۲۰۰۶،ص ۶۳۱) بیان می­ کند که به طور عام نقدشوندگی توانایی برای تعداد زیاد معامله با سرعت بالا در هزینه پایین و با اثر قیمتی کم توصیف می شود. این توصیف چه بعد را برای نقدشوندگی، یعنی، تعداد معامله، سرعت معامله، هزینه معامله، و اثر قیمتی را مشخص می کند. یودین (۲۰۰۹، ص۲۴) نقدشوندگی را به عنوان سرعت و سهولتی که یک نفر می تواند سهام را در بازار مورد معامله قرار دهد تعریف کرده است. پاستور و استمبیو (۲۰۰۳، ص۲) نقدشوندگی را به عنوان یک مفهوم وسیع توصیف می­ کنند که به طور کلی توانایی برای تعداد زیادی معامله به طور سریع، در هزینه پایین، و بدون تغییر قیمت را نشان می­دهد. ریلی و برون^[۲۵](۱۹۹۷، ص۱۰۷-۱۰۶) نقدشوندگی را به عنوان خرید یا فروش یک دارایی با سرعت و در یک قیمت مشخص شرح داده­اند؛ بر طبق نظر بودی و مرتن^[۲۶](۱۹۹۸، ص۳۵) نقدشوندگی، سرعت و سهولت نسبی است که یک دارایی می ­تواند به وجه نقد تبدیل شود؛ بر طبق نظر آرنلد^[۲۷] (۲۰۰۵، ص۱۸) نقدشوندگی، درجه­ای که یک دارایی می ­تواند به سرعت و به سهولت بدون از دست دادن ارزش فروخته شود؛ اسچارتز و فرانشونی^[۲۸] (۲۰۰۴، ص۶۰) دارایی را نقد شونده می­نامند که به سهولت قابل تبدیل به وجه نقد باشد؛ و بریلی و همکارانش^[۲۹] (۲۰۰۶،ص۱۰۰۰) یک دارایی را نقد شونده می­نامند، اگر به آسانی و ارزان به وجه نقد تبدیل شود و بگ و همکارانش^[۳۰] (۲۰۰۳، ص۳۱۵) بیان می­ کنند که نقدشوندگی، ارزانی، سرعت، و اطمینانی است که ارزش دارایی می ­تواند به پول تبدیل شود. همچنین شارپ و الکساندر^[۳۱](۱۹۹۰، ص۸۰۴) بیان می­ کنند که نقدشوندگی عبارت است از توانایی سرمایه­گذارن برای تبدیل اوراق بهادار به وجه نقد در یک قیمت مشابه نسبت به معامله قبلی در اوراق بهادار، با فرض این که هیچ اطلاعات جدیدی مهمی از وقتی که معامله قبلی صورت گرفته، وارد نشده باشد. هریس^[۳۲](۲۰۰۳، ص۳۹۴) کسی است که نقدشوندگی را به عنوان توانایی برای حجم زیادی از معامله به سرعت، در هزینه پایین، و وقتی که تمایل برای معامله وجود داشته باشد، تعریف کرده است. از طرف دیگر مُیر^[۳۳] و همکارانش(۱۹۹۸، ص۶۰۹) نقدشوندگی یا نقدشوندگی شرکت را به عنوان توانایی یک شرکت جهت پرداخت وجه نقد برای تعهداتش در زمانی که این تعهدات سر رسید می­ شود، تعریف می کنند.
این بررسی کوتاه از دیدگاه­ های مختلف بیان قبلی که هیچ توافق عمومی در مورد معنای معینی از اصطلاح نقدشوندگی در جامعه مالی وجود ندارد را تقویت می­ کند. با این حال نظم و ترتیب تقریبی در مفهوم نقدشوندگی وجود دارد. اما به نظر می­رسدکه تعاریف موجود درباره نقدشوندگی را می­توان طبقه ­بندی کرد. هر یک از تعاریف نقدشوندگی را می­توان در یکی از طبقاتی که در زیر بیان می شود جای داد. تعاریف نقدشوندگی را می­توان در سه دیدگاه زیر جای داد:
۲-۳-۱ نقدشوندگی دارایی ها
نقدشوندگی در بعضی از تعاریف به عنوان ویژگی یک دارایی معرفی شده است. در این مورد، نقدشوندگی به عنوان آسانی تبدیل یک دارایی به وجه نقد درک می­ شود. به عبارت دیگر، یک دارایی که به آسانی فروخته می­ شود نقدشونده­تر است. در نتیجه، وجه نقد خود به عنوان دارایی که دارای بیشترین درجه نقدشوندگی است فرض می­ شود و دیگر دارایی­ ها را می­توان با اشاره به وجه نقد به عنوان بیشترین یا کمترین شباهت به وجه نقد، طبقه بندی کرد ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۱۶).
بر طبق نظر هیکز^[۳۴] (۱۹۶۲) و میلر^[۳۵] (۱۹۶۵)، دارایی غیرنقدشونده^[۳۶]، داریی است که می ­تواند بدون درنگ و تنها با تنزیل قیمت فروخته شود؛ از طرف دیگر، اگر ارزش عادلانه حفظ شود دوره تسویه طولانی­تری را باید پذیرفت. دارایی کاملا نقدشونده می ­تواند فوراً در ارزش عادلانه فعلی خودش فروخته شود و زیاد شدن مدت فرایند تسویه هیچ تاثیری بر قیمت مشخص شده ندارد. موارد گفته شده را می­توان در شکل (۱-۲) زیر نشان داد( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۱۶).
(نمودار ۲-۱) نقدشوندگی در دو بعد قیمت و زمان
منطقهX اشاره به دارایی­ هایی دارد که به صورت کاملا نقدشونده هستند و منطقه Y و Z اشاره به دارایی­ هایی دارد که برای نقد شدن باید از قیمت آن تنزیل شود. در این مورد نقدشوندگی دارایی­ ها را بر اساس زمان و قیمت بررسی کردیم.
۲-۳-۲ نقدشوندگی بازار
معنی دوم نقدشوندگی اشاره به بازار­ها دارد. بر این اساس، یک بازار نقدشونده، بازاری است که معامله کردن در آن در هر زمانی ممکن است، مستقل از اندازه معاملات است، و اساساً موجب تغییرات قیمتی ناموجه نمی­ شود. در این باره، می­توان گفت که بازار اوراق قرضه خزانه­داری ایالات متحده، به دلیل این که عمدتاً هر مقداری از اورق می ­تواند در قیمت جاری جذب شود، بازاری نقدشونده است و اکثرا بعید است که بازار به معاملات بزرگ واکنش نشان دهد ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۱۸).
ادبیات موجود در مورد نقدشونگی بازارهای مالی سازمان یافته معمولا سه جزء اصلی نقدشوندگی بازار را شرح داده­اند. این سه جزء شامل وسعت، عمق، و برگشت پذیری بازار است.
۲-۳-۳ وسعت بازار^[۳۷]
گاربد^[۳۸](۱۹۸۲، ص۴۲۰)، وسعت بازار را به عنوان وضعیتی تعریف می­ کند که سفارشات وجود دارد، به صورت واقعی و به آسانی آشکار می­ شود، و اوراق بهادار در بالا و پایین قیمت عملاً مورد معامله قرار می­گیرند. فرناندز^[۳۹] (۱۹۹۹، ص۱۰) بیان می­ کند که وسعت بازار، فاصله قیمت­های میانی بازار تا قیمت معاملاتی که واقعا رخ می­هند، است. به هر حال وسعت بازار بیشتر با تفاضلقیمتپیشنهادیخرید و فروش^[۴۰] مرتبط است. بر اساس دیگر تعاریف عمومی، وسعت بازار به عنوان فاصله بین خریداران و فروشندگان در ارتباط با ارزش­گذاری دارایی­ های مورد معامله در بازار تعریف می­ شود. فاصله زیاد منجر به تنزیل­های بیشتر در ارزش عادلانه­ای می­ شود که فروشندگان برای فروش سریع دارایی­ ها، مجبور به پذیرش آن می­شوند یا این که فاصله زیاد، موجب پرداخت اضافی در مورد ارزش دارایی­ های می­ شود که خریداران برای خرید سریع آن، نیاز به پرداخت آن دارند. به این ترتیب فاصله بیشتر، موجب بازارهایی با قدرت نقدشوندگی کمتر می­ شود، به این دلیل که توافق بین معامله­کنندگان بدون کوتاه آمدن در برابر از دست دادن ارزش اوراق بهادار، مشکل است ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۰).
۲-۳-۴ عمق بازار^[۴۱]
مفهوم عمق بازار بر اساس تعداد مشارکت کنندگان بازار است که برای معامله آمادگی دارند. اکثر محققان، عمق را به عنوان در دسترس بودن پیشنهادهای متقابل، یا به عنوان قیمت­هایی که به وسیله بازارسازان اعلام می­ شود یا به عنوان حداکثر حجم معامله شده­ای که بر قیمت اثر ندارد، درک کرده ­اند. در هر صورت اندازه بازار نقش مهمی دارد. ارائه یک قیمت قابل قبول در بازارهایی که تعداد زیادی معامله­کننده فعال در آن وجود دارد نسبت به بازارهایی که تعداد اندکی معامله­کننده در آن وجود دارد آسانتر است. پس می­توان گفت که هر چه عمق بازار بیشتر باشد نقدشوندگی بازار هم بیشتر است. هر چند که اندازه بازار برای نقدشوندگی بازار مهم است ولی برای نقدشوندگی بازار کافی نیست. نقدشوندگی بازار علاوه بر معامله­گران، نیاز به تنوع معامله­گران نیز دارد ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۱).
باید توجه داشت که نتایج حاصل از وسعت و عمق بازار برای سرمایه­گذار­های فردی مشابه است. هر دو جنبه اشاره به تنزیل ارزش عادلانه دارد که باید به منظور تحقق یک معامله در مدت زمان معقول، با آن مقابله کرد. با این حال، در حالی که وسعت بازار نشان دهنده هزینه­ های معامله است، عمق بازار تعیین می­ کند که چگونه این هزینه­ها به اندازه معامله بستگی دارد( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۳).
در کل می توان گفت که اگر سفارش­هایی با فاصله کمی از قیمت بالا و پایین سهامی که در حال معامله است وجود داشته باشد و اگر در مجموع، سفارش­های خرید و فروش در حجم قابل توجه­ای در بازار وجود داشته باشند، بازار دارای وسعت و عمق است. در زمانی که بازار دارای عمق زیاد و وسعت کمی است تفاضل بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش کمتر است و اثر بازار ناچیز است (اسچوارتز و فرانشینی، ۲۰۰۴، ص۶۰).
۲-۳-۵ برگشت پذیری بازار^[۴۲]
در این جا یک بُعد پویا از نقدشوندگی معرفی می شود. برگشت­پذیری ارشاره به سرعتی دارد که بَعد از یک معامله بزرگ یا هر چیز دیگری که باعث عدم تعادل سفارش می شود سطح قیمت­ها به حالت قبلی بر­می­گردد. این موضوع به عنوان برگشت پذیری بازار شناخته می­ شود. باید توجه داشت که برگشت پذیری بازار اشاره به سرعت واکنش به هر گونه تغییر در قیمت ناموجه دارد و این موضوع تنها به موجب معاملات بزرگ نیست ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۴).
اسچوارتز و فرانشینی (۲۰۰۴) بیان می­ کنند اگر تغییرات موقتی قیمت که به موجب عدم تعادل سفارش­ها ایجاد می­ شود به سرعت، سفارشات جدید را برای بازار جذب کند، آن بازار دارای برگشت پذیری است. و وقتی که بازار دارای برگشت­ پذیری است معاملات کمتر متحمل قیمت­های نامناسب می­شوند (اسچوارتز و فرانشینی، ۲۰۰۴، ص۶۱).
۲-۳-۶ نقدشوندگی شرکت^[۴۳]
دسته سوم از تعاریف نقدشوندگی اشاره به توانایی شرکت­ها برای پرداخت تعهدات خود دارد. یک شرکت نقدینه هیچ مشکلی با تسویه حساب­هایش در طی زمان ندارد، در حالی که یک شرکت غیرنقدینه، ممکن است با مشکل عدم پرداخت به موقع تعهدات خود روبه­رو شود و دارای ریسک عدم توانایی برای پرداخت بدهی باشد ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۵).
۲-۴ ارتباط بین مفاهیم نقدشوندگی
اگر چه تعاریف متفاوت نقدشوندگی به زمینه ­های مختلف اقتصادی اشاره کرده است، اما آنها غیر مرتبط با همدیگر نیستند. ارتباط بین آن­ها حتی می ­تواند به طور حسی تشخیص داده شود. در واقع، بررسی دقیقتر مؤید آن است که این تعاریف به پدیده ­های اساسی یکسان اشاره می­ کنند (موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۵).
با در نظرگرفتن نقدشوندگی دارایی و نقدشوندگی بازار می­توان گفت که دارایی­ های نقدشونده، معمولاً در یک بازار مورد معامله قرار می­گیرند. در بازاری که تعداد زیادی معامله­کننده فعال هستند، آسانتر است که یک دارایی را به سرعت و در قیمت عادلانه فروخت. از طرف دیگر، نقدشوندگی بالای یک دارایی موجب می­ شود که سرمایه­گذارن بیشتر برای معامله، یک بازار نقدشونده را ایجاد کنند. علارغم این شباهت، این دو رویکرد مترادف نیستند. در وهله اول تمرکز نقدشوندگی دارایی­ ها بر روی وضعیت سرمایه­گذارن فردی است. در حالی که نقدشوندگی بازار اشاره به وضعیت متوسط همه سرمایه­گذارن دارد. این بدین معنی است که سرمایه­گذارن با دسترسی­های گوناگون به بازار معین، نقدشوندگی دارایی­ ها مورد معامله در این بازار را به صورت متفاوتی درک می­ کنند. همچنین، رحجان زمان­های مختلف منجر به ارزیابی متفاوت از نقدشوندگی می­ شود. در مقابل، نقدشوندگی بازار به ویژگی هر سرمایه­گذار فردی بستگی دارد. علاوه بر این، در حالی که تبدیل به وجه نقد برای نقدشوندگی دارایی مهم است، برای نقدشوندگی بازار، هر دو طرف معامله بازار یعنی فروشندگان و خریدارن، به نقدشوندگی بازار مرتبط می­شوند. در نتیجه، وجود بازار نقدشونده، باید نقدشوندگی دارایی­ هایی که در این بازار مورد معامله قرار می­گیرد را تضمین کند، اما عکس این قضیه لزوماً صادق نیست. تحت شرایط معین یک دارایی می ­تواند نقد شونده باشد حتی اگر در یک بازار غیر نقدشونده قرار داشته باشد. علاوه بر این، در حالت افراطی، حتی این موضوع قابل تصور است که نقدشوندگی بازار و نقدشوندگی دارایی در تضاد با یکدیگر باشد: بازار الف ممکن است نسبت به بازار ب نقدشونده­تر باشد، اما بعضی از سرمایه­گذارن ممکن است دارایی­ های معامله شده در بازار الف را نسبت به دارایی­ های معامله شده در بازار ب به صورت نقدشوندگی کتمر در نظر بگیرند. در مجموع می­توان گفت، نقدشوندگی دارایی­ ها نسبت به نقدشوندگی بازارها مفهوم عمومی­تری به نظر می­رسد (موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۸).
همچنین بین نقدشوندگی بازار یا دارایی و نقدشوندگی شرکت، علارغم تمرکز متفاوت این رویکردها می­توان ارتباطی برقرار کرد. از آن جایی که تنها را ممکن برای پاسخ­گو بودن به تعهدات مالی، توانایی پرداخت به صورت وجه نقد و در دسترس بودن وجه نقد است، توانایی شرکت برای فروش سریع دارایی­هایش برای حفظ نقدشوندگی بسیار مهم است. از این رو، اگر یک شرکت بخش بزرگی از دارایی­ های کلی­اش را به شکل دارایی­ های جاری نگه دارد، می توان آن شرکت را نسبت به دیگر شرکت­ها نقدشونده در نظر گرفت. به عبارت دیگر، شرکتی که سهام کافی از دارایی­ های نقدشونده را نگه دارد، می ­تواند نقدشونده باشد. میزان در دسترس بودن دارایی­ های نقدشونده مهم است اما تنها عامل تعیین کننده در توانایی شرکت برای پرداختن تعهدات مالی نیست. ساختار بدهی­ها و منابع اعتباری به شدت مستقل از قابلیت عرضه دارایی­ ها در بازار است، اما آن­ها بر نقدشوندگی شرکت تاثیر می­گذارند. با این وجود، در دسترس بودن وجه نقد برای هر دو رویکرد مهم است (موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۸).
۲-۵ نقدشوندگی و قیمت­ گذاری دارایی­ ها
قیمت­ گذاری استاندارد دارایی­ ها^[۴۴] بر مبنای فرض بازار بدون اصطکاک^[۴۵] یا کاملا نقدشونده (جایی که هر اوراق بهادار می تواند بدون هزینه و در همه زمان­ها مورد معامله قرار گیرد) است و کارگزان^[۴۶] قیمت­ها را همان طور که تعیین شده است می­پذیرند (آمیهود و همکارانش^[۴۷]، ۲۰۰۵، ص۶). کم کردن اصطکاک هزینه بر است و موسساتی که اصطکاک­ها را کم می­ کنند هزینه­هایی دارند. از این رو اگر اصطکاک­ها بر قیمت­ها اثر نگذارند، موسساتی که اصطکاک­ها را کم می­ کنند نمی ­توانند هزینه­ های خود راجبران کنند. بنابراین هیچ کس انگیزه­ای برای کاهش اصطکاک­ها نخواهد داشت. از این رو، بازارها نمی ­توانند بدون اصطکاک باشند (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ص۷).
در واقع می­توان گفت که با در نظر گرفتن هزینه­ های نقل و انتقال، اوراق بهاداری که گردش وجه نقد^[۴۸] یکسانی دارند می توانند قیمت­های متفاویی بدون مطرح شدن فرصت­های آربیتراژ داشته باشند. وجود اوراق بهادار با گردش وجه نقد یکسان و قیمت­های متفاوت اشاره به این دارد که عامل تنزیل تصادفی برای قیمت همه اوراق بهادار وجود ندارد (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ص۹).
همچنین نقدشوندگی در طول زمان متفاوت است. این به این معنی است که سرمایه ­گذاران مطمئن نیستند هزینه معاملاتی که در آینده در زمان نیاز به فروش یک دارایی متحمل می شوند چقدر است. به علاوه، چون نقدشوندگی بر سطح قیمت­ها تاثیر می­گذارد، اصطکاک­های نقدشوندگی می تواند بر تغییرپذیری قیمت دارایی­ های خود تاثیر بگذارد (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ص۲۶).
قیمت اوراق بهادار به وسیله تعادل کلی در اقتصاد تعیین می­ شود. از این رو، قیمت اوراق بهادار تقریبا تابع جریان وجه نقد، جریان وجه نقد دیگر اوراق بهادار، تابع مطلوبیت کارگزان و حقه زحمه کارگزان است. در یک اقتصاد با اصطکاک، قیمت علاوه بر نقدشوندگی ورق بهادار به نقدشوندگی دیگر اوراق بهادار نیز وابسته است (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ص۹). در مدل بر مبنای هزینه معامله، اواق بهاداری با سود سهام یکسان، اگر هزینه­ های معاملات مختلف داشته باشند، قیمت­های متفاوتی داردند. از این رو هزینه معامله اوراق بهادار تنها بر ماهیت تعادل اثر نمی­گذارد، بلکه یکی از ویژگی­های اصلی اوراق بهادار است (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ص۱۰).
سرمایه­ گذارانی که نسبت به ریسک بی­تفاوت هستند و انتظار دارند که در زمان فروش اوراق بهادار هزینه­ای را بپردازند، در زمان ارزیابی ورقه بهادار این موارد را در نظر می­گیرند. سرمایه گذاران در هنگام خرید می­دانند که فروشندگان هم چنین کاری را می­ کنند. در نتیجه، سرمایه­گذار به طور کامل جریان آینده هزینه­ های معاملاتی که برای اوراق بهادار پرداخت خواهد کرد را در ارزیابی خود در نظر خواهد گرفت. بنابراین بازده درخواستی، برابر با بازده درخواستی اوراق بهادار مشابه که به طور کامل نقد شوند هستند به علاوه هزینه معاملاتیهر دوره است (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ص۱۱).
۲-۶ نقدشوندگی و اثرات مشتریان
اگر سرمایه ­گذاران در احتمال نیاز به معامله در هر دوره­ای متفاوت باشند یا دوره­ نگه­داری مورد انتظارشان متفاوت باشد. در نتیجه هر سرمایه­گذار اثر هزینه­ های معاملات بر روی بازده­ای که او خوهان آن است را به صورت متفاوت درک می­ کند (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ص۱۳). به دلیل اینکه سرمایه ­گذاران نیازمند جبران حداقل هزینه­ های مورد انتظار معاملاتی هر دوره هستند، یک سرمایه­گذار با فعالیت معامله مکرر بازده بالاتری نسبت به سرمایه ­گذاری که به صورت مکرر معامله نمی­کند درخواست می­ کند. یک سرمایه­گذار بلندمدت کسی است که می تواند هزینه معاملات را در طول دروره نگهداری طولانی­تر کاهش دهد. و در این صورت نیازمند بازده پایین هر دوره نسبت به سرمایه­گذار کوتاه مدت دارد. بنابراین سرمایه ­گذاران بلندمدت می­توانند نسبت به سرمایه ­گذاران کوتاه مدت در همه دارایی­ ها پیشنهاد بالاتری دهند. اما سرمایه ­گذاران منابع محدودی دارند و نمی ­توانند همه دارایی­ ها را بخرند، و بنابراین آنها در سرمایه ­گذاری­هایی که برای آنها سودمند است، سرمایه خود را تخصیص می دهند. در حالی که همه سرمایه ­گذاران دارایی­ هایی را ترجیح می دهند که هزینه­ های معاملات پایین تری دارد، این دارایی­ ها اکثرا به وسیله سرمایه ­گذاران کوتاه مدتی که هزینه معاملات را به کرات متحمل می شوند ارزش­گذاری می­ شود. سرمایه ­گذاران بلندمدت دارایی­ هایی که برای آنها مزیت بیشتری دارد را انتخاب می کنند (آنهایی که برای معامله هزینه­برتر هستند). معامله کننده­گانی که به کرات معامله می­ کنند از دارایی­ های غیر نقدشونده دوری می کنند و این دارایی به شدت به وسیله آن تنزیل می شود. به عنوان یک نتیجه، سرمایه ­گذاران بلند مدت کسانی هستند که هزینه کمتری متحمل می شوند و درآمد حاصل از نگهداری این دارایی­ ها بیشتر از هزینه معاملات مورد انتظارشان هست. و در تعادل، دارایی­ های نقد شونده به وسیله سرمایه­ گذارانی که به کرات معامله می­ کنند نگهداری می­ شود در حالی که دارایی­ های غیر نقد شونده به وسیله سرمایه ­گذاران با دوره نگهداری مورد انتظار طولانی نگهداری می­ شود. این ایده که سرمایه ­گذاران مختلف، دوره­ های مورد انتظار نگهداری متفاوتی دارند به وسیله آمیهود و مندلسون(۱۹۸۶)، ارائه شد (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ص۱۴).
۲-۷ راه حل های اندازه گیری نقدشوندگی^[۴۹]

A5= برگزاری همایش و کنفرانس

۰٫۱۱۴

چهارم

A6=آموزش کارکنان به تشویق مشتریها به استفاده از خدمات

۰٫۱۶۴

دوم

A7= تبلیغات در رادیو

۰٫۰۹

هفتم

A8= تبلیغات در بیلبورد

۰٫۰۹۱۵

ششم

A9= تبلیغات در اینترنت

۰٫۱۱۸

سوم

۴-۴- مطالعه موردی در بانک تجارت
یکی از مسائل بسیار مهم در قلمرو تبلیغات، ارزیابی اثر بخشی آن است. به عبارت دیگر مشخص کردن اینکه برنامه هایی که ما بودجه زیادی را جهت اجرای آنها صرف کرده ایم تا چه حد ما را به اهدافی که تعیین کرده بودیم رسانده است[۳۴]. اندازه گیری و ارزیابی اثر بخشی تبلیغات همانند یک بازخور عمل می کند و به ما گوشزد می کند برنامه های ما دارای چه ضعف ها و قوت هایی است[۳۵].
یک برنامه تبلیغاتی صحیح باید مرتبا آثار ارتباطی و نتایج فروش تبلیغات انجام شده را مورد ارزیابی قرار دهد. اندازه گیری آثار ارتباطی مشخص می کند که آگهی مسائل مورد نظر را به خوبی ابلاغ کرده است یا خیر[۳۶].
یکی از روش های سنجش اثربخشی برنامه های ترویجی، آزمون بخاطر آوری است. در روش آزمون های به خاطر آوری، تبلیغ کننده از افرادی که برنامه های تبلیغاتی را دیده اند میخواهد تا حد امکان هر آنچه درباره تبلیغ کنندگان و کالاهای آنها دیده اند، به یاد آورند. میزانی که از هر آگهی به خاطر می آید توانایی آگهی را در جلب توجه و باقی ماندن در ذهن نشان خواهد داد.[۳۴]
به منظور بررسی میزان بخاطر آوری و اثر بخشی شیوه های تبلیغاتی که معمولا بانکها مورد استفاده قرار می دهند پرسشنامه ای تحت عنوان نظر سنجی از مشتریان بانک (پیوست شماره ۲) طراحی شد که حاوی سوالاتی به صورت تشریحی و کیفی بود که بررسی میزان اثر گذاری برنامه تبلیغاتی در ذهن مشتریان بانک پرداخته است. پرسشنامه توسط ۲۰۰ نفر از مشتریان بانک تجارت پر شد.
این افراد دارای رنج سنی و تحصبلاتی متفاوت بوده و از هر دو گروه زن و مرد در میان آنها حضور داشتند.
برای تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه ها از نرم افزار Exel استفاده شد.

لازم به توضیح است که ، از آنجایی که سوالات این پرسشنامه بصورت غیر مستقیم پرسیده شده بود برای اینکه در هنگام تجزیه و تحلیل دچار اشکال نشویم برداشت از سوالات به صورت پرسشنامه ای که در (پیوست ۳) قابل مشاهده است باز نویسی شد.
نتایج حاصل از پرسشنامه جدولی به صورت زیر ر ا حاصل نمود:

نتایج

تعداد کل پرسشنامه ۲۰۰

(( اون روزی که دکتر گفت باید سقط کنی نکردم ۲ روز دیگه اومدم، دلم نمی اومد سقط کنم صدای قلب بچه رو می شنیدم می گفتم شاید خدا کمک کنه و بچه برگرده و برام بمونه، اما دو روز بعد رفتم سقط کردم. خیلی ناراحتم، دلم برای خودم تنگ می شه، بعد از ۲ سال انتظار و نازا بودن می گم چی فکر می کردم و چی شد الان دیگه نا امید شدم هر چی فکر می کنم نمی دونم چرا اینجوری شد، می گم شاید برای نزدیکی زیاد باشه))( زن ۱۸ ساله، دوم راهنمایی، طبقه درآمدی متوسط).

بعضی از زنان بعد از سقط احساس پشیمانی و ناراحتی می کنند یکی از زنان می گوید:
(( بعد از سقط ناراحت بودم و پشیمون شدم که چرا اومدم دوست داشتم این کار رو نمی کردم چون خیلی درد داشتم هی می گفتم درد دارم دارم می میرم بهم می گفتند دیگه نمی شه ، حس گناه هم داشتم می گفتم ای کاش این کار رو نمی کردم))( زن ۳۱ ساله، دیپلم، طبقه درآمدی پایین).
۲-۷-۳-۴-احساس گناه
یکی از زنان علی رغم آنکه نگاه خود به سقط جنین را غیر مذهبی می داند بعد از اقدام به سقط جنین احساس گناه می کند:
((مسلما احساس گناه داشتم من با باردارشدنم احساس گناه داشتم این احساس از روز اولی که فهمیدم باردارم با من بود چون به هیچ وجه دلم نمی خواست بچه ای داشته باشم که بخوام از بین ببرمش یعنی حس می کنم همین باردار شدنم اولین گناهی بود که مرتکب شدم))( زن ۲۵ ساله، لیسانس، طبقه درآمدی متوسط).
زن دیگری در مورد احساس گناهش به سقط جنین اینچنین می گوید:
((قبل از سقط این احساسو داشتم بعد از زدن آمپول احساس گناهم خیلی بیشتر بود دلشوره داشتم، من می گفتم تا نبض نزنه و تا ۴۰ روز گناه نیست خودم تو ذهنم می گفتم تا قلبش نزنه که بچه حساب نیست و نبض که نمی زنه جنین تشکیل نشده))( زن ۳۰ ساله، چهارم نهضت، طبقه درآمدی پایین)
سقط جنین وقتی در ماه های بالاتر انجام شود با احساسات منفی بیشتری همراه می شود زنی که ۳ بار سقط جنین کرده در این رابطه می گوید:
(( بعد از سقط هام خیلی احساس گناه داشتم یه حس مادری باهام بود تا یک هفته صدای بچه رو می شنیدم مخصوصا اولی رو چون شکل گرفته بود حتی یکی دو بار تو خواب دیدمش که بهم می گفت چرا منو انداختی چرا منو کشتی؟ اون رو من خیلی اثر گذاشت راه می رفتم تو خونه صدای گریه بچه به گوشم می اومد به یه گوشه ای خیره می شدم احساس می کردم یه بچه کوچیک اونجا که تو قنداقه، خیلی بهش فکر می کرد قبل از سقطم احساس گناه نداشتم می گفتم هر چی زودتر بندازمش و از شرش راحت بشم اما بعد از سقط خیلی گریه می کردم کم کم فراموشش کردم اما هنوز اون حسها هست وقتی بهش فکر میکنم باز ناراحت می شم وقتی به شوهرم میگفتم گناه داره میگفت گناهش به گردن من))( زن ۳۳، اول راهنمایی، طبقه درآمدی بالا).
یکی از پاسخگویان در مورد احساس گناه به سقط جنین در ماه های مختلف بارداری معتقد است که اگر سقط جنین در هفته های اول حاملگی رخ دهد گناه نیست. اما در ماه های بالاتر حاملگی سقط جنین قتل نفس محسوب می شود:
((احساس گناه نداشتم چون می دونستم چیزی نبود اگه دو ماه یا سه ماه بود چرا، اما مال من چیزی نبود.به نظر من سقط بالای ۱ ماه گناه داره و قتله اما پایین ۱ ماه نه))( زن ۳۸ ساله، سیکل، طبقه درآمدی متوسط).
۳-۷-۳-۴-احساس سبکی و رهایی
بعضی از زنان بعد از سقط احساسات مثبتی را تجربه می کنند هر چند که احساسات زنان دوگانه است یعنی از طرفی احساس گناه و یا ترس از ایجاد نقص و مشکل در بدنشان دارند و از طرفی چون بچه نمی خواستند از اینکه به خواسته خود می رسند احساس سبکی و آرامش می کنند.
این امر می تواند ناشی از قدرت تابویی سقط جنین باشد چرا که افرادی که به تابو گردن می نهند در برابر آنچه تابوست به دوگانگی عواطف دچارند فرد دائما در وسوسه دست زدن به این عمل(میل) است ولی هر بار در اثر ترسی که از عمل در دل دارد خویشتن را باز می دارد( فروید، ۱۳۴۹، ۴۴).
مورد زیر زنی است که فرزندی نمی خواهد و تا به حال ۳ بار سقط جنین کرده است این زن در مورد احساسات دوگانه اش بعد از سقطش می گوید:
«یکهو احساس سبکی کردم فکرکردم تموم شد و گریه کردم می گفتم هر چی بوده خلاص شدم .در هر حال احساساتم دوگانه بود ازطرفی احساس راحتی داشتم و از طرفی اینکه ممکن بود یه اتفاقی برام بیافته و مشکلی برام پیش بیاد»( زن ۲۷ ساله، کارشناسی ارشد، طبقه درآمدی بالا).
در بعضی از زنان احساسات دوگانه بعد از سقط باعث تردید در درستی تصمیم گیریشان می شود.یکی از پاسخگویان در این رابطه می گوید:
((احساس بدی داشتم اولش ترس هست، نگرانی، یه حالتی که دلت می سوزه بالاخره شاید اون
می موند و بچه می شد خیلی احساسش بده اما بعد که تموم می شه آدم احساس راحتــی داره
احساس می کردم سبک شدم خوشحال بودم، انگار یه بار سنگین رو از دوش آدم بر مـی دارن،
اما الان می گم نکنه از حالت تخمی در اومده بود و جنین شده بود اما من فقط لخته های بزرگ
دفع کرده بودم و چیز دیگه ای نبود))( زن ۳۹ ساله، فوق دیپلم مامایی، طبقه درآمدی بالا).
۸-۳-۴ نگرش زنان به سقط جنین
زنانی که نگرششان به جنین بعنوان موجود انسانی بوده است معمولا نگرش منفی ای به سقط داشتند در مقابل زنانی که جنین را لخته خون و تخم می دانستند نگرششان به سقط جنین مثبت تر بود:
یکی از زنانی که نگرش مثبتی به سقط جنین داشت به دلیل اینکه مادر وظیفه پرورش و بزرگ کردن بچه را دارد انتخاب اینکه جنین بدنیا بیاید و یا آنکه سقط شود را جزء اختیارات مادر می داند این زن می گوید:
«اگر زمانی مادری حس کنه که نمی تونه و قادر به این نیست که جنینی که در بدنش هست را به دنیا بیاره باید این اجازه رو داشته باشه که جنینشو سقط کنه چون در غیر این صورت به خودش و اون جنین ظلم کرده چون در واقع اون مادره که وظیفه بزرگ کردن بچه رو داره و اگر اون مادر آمادگی بچه دارشدن را به هر علتی نداشته باشد باید این مورد رو در نظر داشته باشه»( زن ۲۵ ساله، لیسانس، طبقه درآمدی بالا).
یکی از زنان که اقدام به سقط جنین کرده اما جنینش سقط نشده نگرش منفی خود به سقط جنین و همچنین استفاده از قرص جلوگیری را اینطور بیان می کند:
((میگم بده، اول نذارین مثل من حامله بشین و اگه شدین نکنین، من بعد از این حاملگی ام میرم و لوله هامو می بندم از قرص هم دیگه میترسم البته اگه قرص رو مرتب بخوری حامله نمیشی اما من مرتب نخوردم و حامله شدم))( زن ۳۰ ساله، چهارم نهضت، طبقه درآمدی پایین).
زنی که بدلیل خاتمه فرزندآوری ۳ بار تجربه سقط جنین دارد نگرش منفی خود به سقط جنین را اینگونه بیان می کند:
((به همه می گم خیلی بده، رو گناهش، دردی که به بدن آدم می افته، خونریزی و عذاب هاش، مادرم همیشه می گفت آدم ده تا بزاد اما یکی سقط نکنه آخه خودش کورتاژ کرده بود، پیشنهاد می کنم زنی این کار رو نکنه مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می ترسه خودم کشیدم سه تا کم نیست آدم با یک سقط پشیمون می شه می گم بدنیا بیاری بهتره و عذابش کمتره، چقدر می خواهیم زندگی کنیم که گناهشو جمع کنیم. دو سال پیش جاریم ناخواسته حامله شده بود شوهرش بچه رو نمی خواست من گفتم اگه شده حتی دو روز شده قهر کن برو خونه مادرت اما اینکار رو نکن بعد از ۵، ۶ ماهگی خیلی از من تشکر کرد که گناهی نکرد و بچشو بدنیا آورد.
الان ضد سقط جنینم به خواهرم هم که ناخواسته حامله شده گفتم بیارش و نندازش چون خودم کشیده بودم مشکلات و عذاب وجدانش رو خودم کشیدم))( زن ۳۳ ساله، اول راهنمایی، طبقه درآمدی بالا).
از نظر بعضی از زنان سقط جنین باید قانونی و مجاز باشد تا بصورت بهداشتی انجام گیرد از دید آنان سقط جنین دلایل مشخصی دارد و زنان مفعول این امر واقع می شوند و در واقع بعلت وجود شرایط و مشکلات مختلف زندگی بدان اقدام می کنند و اگر بهداشتی صورت نگیرد سلامت و تندرستی زنان به خطر می افتد یکی از زنان که کاملا با انجام سقط جنین موافق است دلایل خود را اینگونه بیان می کند:
((به نظرم کاری که آزاد بودنش امر واجبی، هم برای جنین هم برای مادر چون به نظرم هیچ زنی حاضر نمی شه که موجودی که درونش پرورده می شه رو بی علت از بین ببره اگه بخاطر رابطه نا مشروع باشه علتش معلومه، بخاطر فقر مالی باشه همینطور، بخاطر همین باید آزاد باشه وتو محیط های امن انجام بشه و مادر بخاطر یه لخته نباید آسیب ببینه یا از بین بره مادر بالفعل است و نباید بخاطر جنین چند سانتی متری بالقوه از بین بره خیلی وقتها زن دراثر سقط نازایی می گیره، بعضی وقتها رحم زن سوراخ می شه، در واقع زن هم جونش رو تو سقط می ذاره هم پولشو ، حتی منی که رفتم بیمارستان بهداشتی دیواره رحمم آسیب دیده اگه همه شرایطم خوب بود این کار رو نمی کردم خیلی وقتها جنین بخاطر تجاوز به زن شکل می گیره و اجازه سقط نداره و زن می ره تو محیط ناامن، سقط دلیل داره حتما فرد منطقی داره که جونشو می ذاره شاید به نظر من شنونده دلیلش منطقی، به نظر من سقط جنین هم نفعش برای جامعه است هم برای زن، ۹۵% زنها وقتی ناخواسته حامله می شن تو این عمل قرار می گیرن در واقع زنها فاعل نیستند و مفعولند من کنترل بارداری ام رو به دست شوهرم داده بودم اما اون حواسش پرت شد، حالا اگه کاندوم هم استفاده کنی و پاره بشه باز زن مفعول این قضیه است فقط زن متضرر می شه چه تو موندن بچه چه تو رفتن بچه))( زن ۳۱ ساله، فوق لیسانس، طبقه درآمدی بالا)
۱-۸-۳-۴ سقط دوباره
نکته قابل توجه در مورد زنان طبقه درآمدی مختلف نگرش زنان در مورد سقط دوباره بود: از زنان مورد مطالعه پرسیده شد آیا در صورت وقوع حاملگی ناخواسته مجدد دست به سقط مجدد می زنند یا خیر؟ اکثر زنان طبقات درآمدی مختلف عنوان کردند که با سقط مجدد مخالفند و بیشتر زنان عنوان کردند که نهایت سعی شان در این است که از روش های جلوگیری مطمئنی چون آیودی، بستن لوله در زنان و یا در مردان استفاده کنند و دیگر روش های غیر مطمئنی مثل روش منقطع را بکار نخواهند برد.
بر اساس جدول (۳-۴)، اهداف و دلایل و احساسات و نگرش های زنانیکه سقط جنین کرده بودند و نگرش خانواده هایشان مورد توصیف قرار گرفت و همانگونه که هدف پدیدار شناسی است سعی شده است تا شفاف ترین تصویر را از نگرشها و ادراکات زنان در مورد تجربه سقط جنین ارائه گردد. همانگونه که محققان کیفی معتقدند اولین شیوه برای فهم یک پدیده در جامعه شناسی ادراکی این است که محقق خود را در یک شرایط عینی و ذهنی و روحی فرد عمل کننده قرار دهد و از آنجا که هر تجربه برای هر کس متفاوت است ضروری است که محقق در این رابطه به کندوکاو بپردازد که یک زن چه درکی از تجربه خود دارد.
یکی از زنان که پاسخش منفی بود علت این امر را اینگونه بیان می کند:
((هیچوقت دوباره سقط نمی کنم دیگه توانشو ندارم اعضای بدنم همه داغونه مخصوصا دو تا سقط آخر دیگه جای سالم تو بدنم نذاشته، رو اعصابم خیلی اثر گذاشته، دکتر یه سری قرص اعصاب بهم داد اما همسرم نذاشت بخورم گفت بهش معتاد میشی استفاده هم که می کردم می دیدم دیوانه میشم))( زن ۳۳ ساله، اول راهنمایی، طبقه درآمدی بالا).
زن دیگری که در اولین حاملگی خود بدلیل تاخیر در فرزندآوری سقط جنین کرده بود در مورد انجام سقط دوباره اینچنین می گوید:
((دیگه سقط نمی کنم بخاطر ضربه ای که خوردم بخاطر درد هایی که داشت بالاخره پدرم در اومد به هر کی میگی میگه خودش یه زایمان، خیلی ها میگن زایمان طبیعی راحت تر از کورتاژه، خیلی درد داشت خیلی عذاب کشیدم انقدر که مسائل روحی و احساسی اش برام مهم بود دردش نبود و چون تو محرم کورتاژ کردم خیلی تو روحیه ام اثر داشت حس می کردم که قتل کرده ام هر وقت که نزدیک محرم می شه باز حالم خراب می شه دوباره تموم اونا برام تکرار و تداعی می شه اصلا دوست ندارم به محرم برسم))( زن ۲۵ ساله، دیپلم، طبقه درآمدی بالا).
درمقابل بعضی از زنانی که بچه دیگری نمی خواهند اگر با حاملگی ناخواسته روبرو شوند به ناچار سقط جنین نزدیکترین گزینه انتخاب آنها خواهد بود یکی از پاسخگویان در این رابطه می گوید:
(( اگه دوباره ناخواسته حامله بشم سقط می کنم چون نمی خوام دیگه بچه داشته باشم تمام تلاشم رو پیشگیری، من امکانات یه بچه جدید رو ندارم اما شاید یه خانواده دیگه با همین شرایط زندگی من امکان آوردن یه بچه جدید رو داشته باشه اما من ندارم))( زن ۳۱ ساله، فوق لیسانس، طبقه درآمدی بالا).
۹-۳-۴ نگرش زنان به جنین
زنان مورد مطالعه نسبت به جنینی که در بدنشان تشکیل شده بود نگرش متنوعی داشتند از نظر برخی از زنان فقط لخته خونی در بدنشان تشکیل شده بود و به مرحله جنینی نرسیده بود. یکی از زنانی که در دو هفتگی حاملگی خود سقط جنین کرده می گوید:
((الان می گم جنین، و اگه سقط نشده بود الان بچه من بود اما واقعا در حد لخته بود چون من ماهم خیلی پایین بود من داشتم توی ۳ هفته می رفتم برای من جنینم خیلی زود و کوچیک بود اگه این کار رو نکرده بودم الان اون بچه ام بود))( زن ۲۵ ساله، دیپلم، طبقه درآمدی بالا).
زن دیگری نیز در این باره می گوید:
(( قبول ندارم که قربانی کردن بچه باشه من اگه حس می کردم بچه ام هست اینکار رو نمی کردم اما اون فقط یه لخته بود. ( زن ۳۶ ساله، سوم راهنمایی، طبقه درآمدی متوسط).
تعدادی از زنان نگرششان به جنین به عنوان یک موجود انسانی و جسمی که حیات داشته باشد و موجود زنده نامیده شود نبود. یکی از این زنان می گوید: