4. 4. تعویض کالای ترانزیت خارجی یا برداشتن از آن.

4. 4. اظهار کردن کالای ممنوع‌الورود یا غیرمجاز تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط با نام دیگر.

4. 4. وجود کالای اظهار نشده ضمن کالای اظهار شده به‌استثناء مواردی که کالای مزبور از نوع مجاز بوده و مأخذ حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض آن بیشتر از مأخذ حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض کالای اظهارشده نباشد. کالای اظهارنشدۀ ضمن کالای ترانزیتی اعم از اینکه کالای مزبور مجاز یا مشروط و یا ممنوع باشد مشمول این بند خواهد بود.

4. 4. خارج نکردن یا وارد نکردن کالائی که ورود یا صدور قطعی آن ممنوع یا مشروط باشد ، ظرف مهلت مقرر از کشور یا به کشور که به‌عنوان ترانزیت خارجی یا ورود موقت یا کابوتاژ (cabotage) یا خروج موقت یا مرجوعی اظهار شده باشد جز در مواردی‌که ثابت شود در عدم. خروج یا ورود کالا سوء نیتی نبوده است.

4. 4. واگذاری کالای معاف مندرج در مادۀ ۳۷ به هر عنوان برخلاف مقررات این قانون و یا بدون پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض مربوط.

4. 4. اظهار کردن کالای مجاز تحت عنوان کالای مجاز دیگری که حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض آن کمتر است با نام دیگر و با بهره گرفتن از اسناد خلاف واقع.

4. 4. بیرون بردن کالا از گمرک ، با بهره گرفتن از شمول معافیت با تسلیم اظهارنامه خلاف یا اسناد خلاف واقع.

4. 4. اظهار راجع به کمیت و کیفیت کالای صادراتی ، به‌نحوی که منجربه خروج غیر قانونی ارز از کشور گردد.

۲-۲-۴. مقررات گمرکی
قوانین و مقررات اعم از آیین‌نامه‌های اجرائی، دستورالعملها و بخشنامه‌هایی که نظارت یا اجرای آن به گمرک واگذار گردیده است^[۷۳].
۲-۲-۵. واردات و صادرات
واردات آن میزان کالاها و خدماتی است که در خارج از مرزهای یک کشور تولید می شود و در داخل مرزهای آن کشور مصرف می گردد. وآن میزان کالاهای که از داخل یک کشور ترانزیت می گردد صادرات می باشد^[۷۴].
همچنین؛ صادرات عبارتست از ارتباط و کارکردن با بازارهای حرفه ای و حرفه ای های بازار در آن سوی مرزها .
۲-۲-۶. قاچاق صادراتی و قاچاق وارداتی
قاچاق صادراتی برکالایی اطلاق می شود که بدون انجام گرفتن تشریفات گمرکی و بدون پرداخت
حقوق و عوارض گمرکی از کشور خارج شود.( نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۱۳۸۹)
قاچاق وارداتی بر کالاهایی اطلاق می شود که بدون طی کردن مراحل قانونی و پرداخت حقوق
مالیاتی وارد کشورمی شود. ( همان منبع )
۲-۲-۷. قلمرو گمرکی
قلمرو گمرکی «قلمرویی است که در آن قانون گمرک یک کشور کاملا اعمال می­ شود». باید افزود که به طور کلی، قلمرو یک کشور همان قلمرو ملی شامل سرزمین، ریا و فضای هوایی آن است ولی این امکان هم هست که بعضی از قسمت های قلمرو ملی جزء قلمرو گمرکی نباشد، مانند مناطق آزاد یا آب­های بین خط ساحلی و مرز قلمرو یک کشور در دریا. قسمت­ هایی از قلمرو ملی یک کشور را که بدین ترتیب جزء قلمرو گمرکی آن نیست «بخش خارج از قلمرو گمرکی» می­نامند. طبق توافق بین ­المللی، قلمرو گمرکی یک کشور ممکن است شامل بخش خارج از قلمرو گمرکی کشور دیگری شود. منطقه­ای که بدین ترتیب جزء قلمرو گمرکی کشوری می­ شود، «بخش داخل در قلمرو گمرکی» نامیده می­ شود^[۷۵].
۲-۲-۸. مبادی رسمی و غیررسمی
مبادی به دو دسته رسمی و غیررسمی و خود مبادی رسمی نیز به دو دسته عام و ویژه تقسیم می­شوند^[۷۶] که در اینجا به شرح آنها می­پردازیم:
الف) مبادی رسمی عام: مناطقی است که گمرک جمهوری اسلامی ایران یا نمایندگی این دستگاه ر آن مناطق حضور داشته باشد و نسبت به اعمال مقررات گمرکی اقدام کند، مانند بنادر، فرودگاه­های بین ­المللی و مرزهای زمینی کشور که گمرک در آنها مستقر است.
ب) مبادی رسمی ویژه: به مبادی اطلاق می­ شود که طبق قوانین و مقررات در اختیار سازمان­های خاص هستند، مانند اسکله­های ویژه نفتی، محورهای رسمی تردد زمینی، فرودگاه­های اختصاصی و نیز اسکله­های تحت اختیار شیلات و نیروهای مسلح.
ج) مبادی غیررسمی: به دیگر مبادی اعم از دریایی (آب­های زیرزمینی و داخلی)، زمینی (از صفر نوار مرزی به داخل کشور) و هوایی اطلاق می­ شود.
۲-۲-۹. اظهارنامه گمرکی
اصطلاح اظهارنامه گمرکی^[۷۷] را سازمان جهانی گمرک^[۷۸] به شرح زیر تعریف کرده است:
«اظهارنامه گمرکی عبارت است از هرگونه اظهار یا عملی به هر شکل که مورد قبول یا تجویز گمرک باشد و اطلاعات یا جزئیات مورد نیاز گمرک را ارائه دهد».^[۷۹] این اصطلاح شامل اظهارنامه تنظیم شده با ماشین­های خودکار پردازش اطلاعات و فنون ارتباطات نیز می­ شود.
۲-۲-۱۰. حقوق گمرکی
حقوق گمرکی^[۸۰] حقوقی است که طبق تعرفه گمرکی وضع شده و به اجناس هنگام ورود یا خروج از قلمرو گمرکی تعلق می­گیرد.^[۸۱] در منبع دیگری درباره حقوق گمرکی چنین آمده است: حقوق گمرکی وجوهی است که بر اساس جدول تعرفه گمرکی «قانون مقررات صادرات و واردات» به واردات کالا تعلق گرفته و از واردکننده دریافت می­ شود.^[۸۲] حقوق گمرکی حقوق پایه نیز خوانده می­ شود. حقوق پایه را قوه مقننه برای حمایت از صنایع داخلی وضع می­ کند.^[۸۳]

۲-۲-۱۱. سود بازرگانی
سود بازرگانی وجهی است که بر اساس قانون تجارت خارجی و به موجب تصویب­نامه هیئت ئزیران برقرار می­گردد. سود بازرگانی نیز مانند حقوق گرکی در حکم نوعی مالیات غیرمستقیم است که در صورت تعلق (همانند حقوق گمرکی) از کالاهایی که برای مصرف وارد کشور می­شوند دریافت می­ شود.^[۸۴]
حمایت از صنایع داخلی، ممانعت از مصرف کالاهای غیرضروری، توسعه صادرات و امکان نیل به خوداتکایی از جمله نکاتی است که در تعیین این قلم از حقوق ورودی تحت عنوان سود بازرگانی مؤثر است. در گمرک، سود بازرگانی نسبت به ارزش گمرکی کالا وصول می­ شود. نکته دیگر در مورد سود بازرگانی تعلق این وجوه منحصرا به واردات قطعی (کالا برای مصرف) است. بنابراین، در دیگر روش­های گمرکی (نظیر موقت، مرجوعی، ترانزیت خارجی، صادرات قطعی، موقت، انتقالی، کابوتاژ، و همچنین کالای برگشتی) سود بازرگانی به هیچ وجه تعلق نمی­گیرد.
گفتنی است که این روش­های یادشده از حقوق گمرکی نیر معاف هستند، البته به استثنای کالای برگشتی که در صصورت تعمیر یا تکمیل و حداکثر ۱۵ درصد نسبت به قیمت کار انجام شده، به صورت حقوق گمرکی تعلق خواهد گرفت^[۸۵].
۲-۲-۱۲. حقوق ورودی
مجموع حقوق گمرکی (پایه) و سود بازرگانی تشکیل دهنده حقوق ورودی کالاست. کالاهای صادراتی ز پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف هستند، لیکن مشمول پرداخت هزینه­ های تخلیه و بارگیری و انبارداری می­شوند. در عوض به کالای واردای حقوق گمرکی و سود بازرگانی تعلق می­گیرد که میزان آن به موجب قانون مقررات صادرات و واردا تعیین می­ شود. مبنای پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی «ارزش گمرکی» کالاست^[۸۶].
۲-۲-۱۳. ارزش گمرکی
ارزش گمرکی (مطابق ماده ۱۰ قانون امور گمرکی) عبارت است از بهای سیف^[۸۷] و کلیه هزینه­ های مربوط به افتتاح اعتبار یا واریز بروات و همچنین حق استفاده از امتیاز نقشه، مدل و علامت بازرگانی و دیگر حقوق مشابه مربوط به کالا و هزینه­ های دیگری که به آن کالا تا ورود به اولین دفتر گمرکی تعلق می­گیرد. ارزش گمرکی از سیاهه خرید یا دیگر اسناد تسلیمی صاحب کالا تعیین می­ شود و بر اساس نرخ ارز و برابری­های اعلام شده بانک مرکزی ایران در روز تسلیم اظهارنامه خواهد بود.
۲-۲-۱۴. هزینه­ های گمرکی
هزینه­ های گمرکی وجوهی است که برای تخلیه و بارگیری، انبارداری، آزمایش و تعرفه­بندیف بدرفه کالا، و خدمات فوق­العاده دریافت می­ شود که میزان و شرایط دریافت آن با تصویب هیئت وزیران تعیین می­ شود^[۸۸].
۲-۲-۱۵. عوارض گمرکی
عوارض به طور کلی مبلغی است که دولت بر اساس قوانین و مقررات از بخش­های مختلف اقتصادی دریافت می­ کند و در محلی خاص و از پیش تعیین شده به مصرف می­رساند. عوارض دریافتی گمرک عبارت است از وجوهی که در مجوز مربوط وصول آن به گمرک واگذار گردیده است^[۸۹].
۲-۳. تاریخچه گمرگ
تاریخ سازمان جهانی گمرک از سال ۱۹۴۷ هنگامی که در سیزدهمین اجلاس دولت های اروپائی، کمیته همکاری های اقتصادی اروپا با تشکیل یک ” گروه مطالعاتی ” موافقت نمود، شروع گردید. این گروه امکان تأسیس یک یا چند اتحادیه گمرکی اروپایی را براساس اصـول ” موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت^[۹۰] ” (گات)‌ مورد بررسی قرار داد.
در سال ۱۹۴۸، گروه مطالعاتی مزبور دوکمیته تشکیل داد: ۱-  کمیته اقتصادی ۲- کمیته گمرکی. کمیته اقتصادی ” سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه^[۹۱] ” گردید و کمیته گمرکی تبدیل به شورای همکاری های گمرکی^[۹۲] شد.
در سال ۱۹۵۲ کنوانسیون تأسیس شورای همکاری گمرکی رسمأ به اجرا گذاشته شد.
” شورا ” هیأت اجرایی شورای همکاری گمرکی بوده و جلسه افتتاحیه شورا در ۲۶ ژانویه ۱۹۵۳ در بروکسل برگزار گردید. هیأت های نمایندگی هفده کشور اروپایی در اولین اجلاس شورای همکاری های گمرکی، شرکت کردند.
پس از چند سال شمار اعضا افزایش یافت  و در سال ۱۹۹۴ شورا نام ” سازمان جهانی گمرک ” را به عنوان سازمان کاری این شورا،‌ انتخاب کرد تا به طور واضح نشان دهد که واقعأ به  یک نهاد بین المللی جهانی تبدیل شده است. در حال حاضر گمرکات ۱۵۶ کشور، عضو آن است که در سرتاسر دنیا در حال فعالیت بوده و در مراحل مختلف توسعه اقتصادی قراردارند. امروزه، ‌اعضای سازمان جهانی گمرک مسئولیت پردازش بیش از ۹۵ درصد از تجارت بین المللی را بر عهده دارند.^[۹۳]
۲-۴. ساختار تشکیلاتی گمرک جمهوری اسلامی ایران
سازمان گمرک ایران ، از یک ستاد مرکزی و ۱۰ حوزه نظارت تشکیل گردیده است. رئیس کل گمرک که سمت معاونت وزیر امور اقتصادی و دارائی را دارا می‌باشد، بالاترین مقام گمرک ایران است. ستاد مرکزی که بر مناطق ده گانه و گمرکات اجرائی مستقر در تهران سرپرستی و نظارت دارد از حوزه ریاست کل و چهار معاونت، تشکیل گردیده است. حوزه های نظارت ده گانه در مناطق مختلف کشور، بر گمرکات اجرائی نظارت دارند. در تهران گمرکات مهرآباد، شهریار، غرب، جنوب تهران، امانات پستی و نمایشگاه زیرنظر ستاد مرکزی فعالیت می‌کنند.
تعداد گمرکات اجرائی کشور که در تهران و شهرستانها و اقصی نقاط مرزی و بعضی از جزایر خلیج فارس و بازارچه‌های مرزی کشور مستقر هستند ، مشتمل بر ۱۲۹ واحد است^[۹۴].
ستاد مرکزی گمرک ایران متشکل از واحدهائی است که نقش هدایت کننده و هماهنگ سازی حوزه های نظارت و گمرکات کشور را برعهده دارند و حسب مورد، به ابلاغ مقررات ، دستورالعمل ها و مصوبات و سایر اقداماتی که جهت اجرا لازم است اعلام شود، اقدام می کند و یا به رسیدگی و اعلام نظر نهائی در مورد سوالات یا اختلافاتی می‌پردازد که از طرف گمرکات کشور، استعلام
شده‌اند. بدین منظور اداره کل حراست، اداره کل هماهنگی امور مناطق، دفتر روابط عمومی و بین‌الملل، اداره کل بازرسی و کمیسیون رسیدگی به حل اختلافات گمرکی تحت نظارت رئیس کل
انجام وظیفه می‌نمایند.
معاونت های چهارگانه گمرک ایران مشتمل بر ادارات کل و دفاتری به شرح ذیل می‌باشند:
معاونت امور گمرکی مشتمل است بر دفاتر امور واردات - امور صادرات - اداره کل تعیین ارزش و تعرفه.

اما در ابتدا باید به‎‎این سؤال مهم پاسخ دهیم که چرا منطقه خاورمیانه از‎‎این اهمیت برخوردار است؟
اهمیت خاورمیانه دلایل زیادی دارد و به مسائل و موضوعات مختلفی برمی‌‌گردد. از لحاظ فرهنگی، خاورمیانه محل ظهور همه ادیان الهی است و به همین دلیل مردم‎‎این منطقه بسیار دین‌باور هستند؛ به لحاظ جغرافیایی خاورمیانه محل اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا است؛ به لحاظ ژئوپلیتیکی نقاط مهمی‎مثل باب‌‌المندب، تنگه هرمز و کانال سوئز در خاورمیانه واقع شده است و نقاط بسیار مهم استراتژیک در سطح جهان هستند؛ به لحاظ اقتصادی منطقه خاورمیانه بیش از ۶۴ درصد مخازن نفت و گاز دنیا را در خودش جای داده است که‎‎این هم‎ یک موقعیت ممتاز به منطقه بخشیده است. از دیرباز‎ یعنی حدود ۵۰۰ سال پیش نیز تمام قدرت‌‌های بین‌‌المللی و استعمارگران تلاش کرده‌‌اند تا در‎‎این منطقه حضور داشته باشند؛ پرتغالی‌‌ها، هلندی‌ها، فرانسوی‌‌ها، انگلیسی‌‌ها و آمریکایی‌‌ها پس از جنگ جهانی دوم تلاش کردند در‎‎این منطقه حضور داشته باشند و استراتژیست‌‌های بزرگ همواره در طول تاریخ گفته‌‌اند که برای تسلط بر جهان باید بر خاورمیانه مسلط بود.‎‎این‎ی‎ک واقعیت است.۱

این منطقه همواره بخشی از دکترین‎های رؤسای جمهور امریکا را به خود اختصاص داده است؛ به طور مثال سیاست نیکسون در‎‎این منطقه در چارچوب دکترین نیکسون- کسینجر موسوم به “سیاست دو ستون” بود که‎‎ایران وعربستان را دو ستون امنیت خلیج فارس می‎دانستند و نقش ژاندارمی‎را هم برای‎‎ایران قائل بودند. ۲ جیمی‎کارتر رئیس جمهور دمکرات امریکا صلح خاورمیانه را به عنوان وظیفه اصلی سیاست خارجی امریکا در دستور کار قرار داد و اصل خود که به “اصل کارتر” مشهور شد و سران امریکا بارها وفاداری خود را به‎‎این اصل اعلام کرده اند را‎‎این چنین مطرح کرد:
” هر تلاشی از سوی هر قدرت خارجی برای کسب سلطه بر منطقه خاورمیانه صورت گیرد، تجاوز به منافع حیاتی امریکا تلقی خواهد شد و امریکا با بهره گرفتن از کلیه وسایل لازم، از جمله با بهره گرفتن از نیروی نظامی، در مقابل چنین تجاوزی خواهد‎‎ایستاد. “۳
پس‎‎این منطقه که به مرکز ثقل قدرت‎های صنعتی تبدیل شده است تقریبا تمامی‎قدرت‎های صنعتی جهان را در بازی پیچیده رقابت‎های جهانی، مجبور به حضور در‎‎این منطقه حساس کرده است به طوری که می‎توان گفت” می‎توان انتظار داشت که ترکیب قدرت در منطقه خاور میانه،‎‎ایینه ترکیب قدرت جهانی در نظم نوین جهانی خواهد بود. “۴
حال به بررسی روند شکل گیری خاور میانه اسلامی‎می‎پردازیم و مختصات‎‎این خاورمیانه مفروض را مورد بحث قرار می‎دهیم.

۴-۲ مناطق جغرافیایی کشورهای اسلامی

برای آشنایی کلی با جغرفیایی کشورهای اسلامی، می‎توان آنها را به چند گروه دسته بندی ومورد مطالعه قرار داد که به آنها اشاره می‎شود:
الف) خاورمیانه : خاورمیانه منطقه‎‎ای است که بیشترین تعداد کشورهای اسلامی‎را درخود جای داده است هرچند برسرمحدوده اصلی آن توافقی صورت نگرفته است ولی هنوز اکثر جغرافیدانان براین نکته اتفاق نظر دارند که خاورمیانه از مغرب به دریای مدیترانه و دریای احمر واز مشرق به حدود غربی شبه قاره هند‎ یعنی مغرب پاکستان وشمال آن ازسواحل دریای سیاه تا منتهی الیه انشعابات شرقی البرز وجنوب آن به دریای عرب واقیانوس هند محدود است.
ب) آسیای میانه: آندسته از کشورهای اسلامی‎که اخیرا استقلال‎یافته اند درمنطقه آسیای میانه قرار دارند.
ج) آسیای جنوبی: سومین منطقه‎‎ای که پیروان مذهب اسلام درآن استقرار دارند، منطقه جنوب آسیا می‎باشد. با‎‎این که کشورهای اسلامی ‎این منطقه درظاهر از کشورهای پاکستان و بنگلادش بیشتر نمی‎باشند. اما تعداد زیادی مسلمانان درکشورهای جزیره‎‎ای سیلان و مالدیو و کشورهای هندوستان وبرمه بسیار چشم‎گیر است و حداقل ‎یک دهم جمعیت دنیای اسلامی‎را تشکیل می‎دهند.
د) آسیای جنوب شرقی: منطقه‎‎ای آسیای جنوب شرقی از شبه جزایر ومجمع الجزایر گسترده‎‎ای تشکیل‎یافته که در بیش از۴۰ درجه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ پراکنده گردیده اند. خط استوا از مرکز‎‎این منطقه می‎گذرد.
ه) آفریقا شمالی: منطقه مسلمان نشین آفریقا شمالی تمامی‎سواحل جنوبی دریای مدیترانه تا شمال منطقه ساوان وازسواحل غربی دریای احمر تا سواحل شرقی اقیانوس اطلس را دربر می‎گیرد.‎‎این منطقه نیز مانند خاورمیانه از تعداد زیادی از کشورهای اسلامی پرجمعیت وکم جمعیت تشکیل‎یافته است.‎‎این بود اشاره مختصر به مناطق جغرافیایی کشورهای اسلامی، هرچند می‎توان دراین جا مباحث زیادی را مطرح کرد که به نظرضرورت ندارد.

۴-۳ جایگاه جهانی اسلام درنظریه‎های ژئوپلیتیک

کلیه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جهان، براساس وجود محور آب وخشکی مطرح گردیده است دراین نظریه‎ها، جهان اسلام، جز مکمل‎های ژئوپلیتیک وژئو استراتژیک دو قدرت بری وبحری جهان درنظر گرفته شده است. اما با توجه به موقعیت جغرافیایی جهان اسلام، اگرجایگاه واقعی خود را درک کند، نه تنها می‎تواند مکمل قدرت‎های بزرگ نباشد، بلکه خود به عنوان‎یک هسته اصلی قدرت بزرگ جهانی به حساب آید. دراین مورد برای اولین بار درسال ۱۹۵۴ پیر ژرژ گفت: «اسلام درپرتو‎‎ایمان مذهبی اش، مایل است که گروه بندی جدید و وسیعی ازملل مسلمان باشد وحتی ازلحاظ سیاسی، به صورت قدرت سومی‎بین دوقدرت غرب وشرق درآید».
۱) تقسیم بندی جغرافیایی جهان اسلام
درتقسیم بندی جهانی اسلام نظریه‎های متفاوتی ارائه شده است که برخی جهان اسلامی‎را به دوبخش مرکزی وپیرامون وبرخی دیگر آن را به سه بخش مرکزی، غربی وشرقی تقسیم بندی نموده اند. هرچند تعیین مرز دقیق بین‎‎این دوبخش دشواراست.
اما با توجه به تحولات به وجود آمده، به ویژه پس از فروپاشی شوروی وجدایی بخش بزرگی ازآن، باید ‎یک تقسیم بندی جدیدی را ارائه داد وبراین اساس می‎توان جغرافیایی جهان اسلام را به چهار بخش تقسیم بندی کرد:
۱- مرکزجهان اسلام (خاورمیانه)
۲- شمال جهان اسلام (آ سیای مرکزی وقفقاز)
۳- غرب جهان اسلام (کشورهای شمال، شمال شرقی وبخش‎های ازآفریقا)
۴- شرق جهان اسلام (ازمرزهای شرق‎‎ایران تا کرانه‎های غربی اقیانوس آرام)
مرکز جهان اسلام درحقیقت شبه جزیره‎‎ای بزرگی است که دریای‎های سیاه، مدیترانه، احمر، عرب، عمان و خلیج فارس را دربرمی‎گیرد وباتوجه به تحولات سیاسی- مذهبی درجهان اسلام، که دراین منطقه آغازشده است، از ابتدای پیدایش قدرت‎های بزرگ جهان، توجه ویژه‎‎ای به‎‎این منطقه شده است. تحولات که دراین منطقه به وجود می‎آید، تأثیرات زیادی برسایرمناطق (درچه درجهت وحدت و یکپارچگی وچه درجهت واگرایی وتفرقه) دارد واولین گام که درجهت وحدت جهان اسلام، برداشته شده، سازمان کنفرانس اسلامی‎است که ضرورت وعوامل آن دارای اهمیت است که به آنها اشاره می‎شود.
الف) ضرورت تشکیل: درنیمه دوم قرن بیستم، پس از به وجود آمدن رویدادهای درجهان اسلام، سران کشورهای اسلامی ‎را برآن داشت تا در راستای وحدت جهان مسلمانان اقدامی‎انجام بدهند. دراین مورد ابتدا درسال ۱۹۶۹ کنفرانس ازکشورهای عرب درقاهره تشکیل شد وراهکارهای را بررسی کردند از ۲۲ تا ۲۵ سال ۱۹۶۹ نمایندگان کشورهای‎‎ایران، سومالی، مالزی، نیجر ومراکش دررباط، پایتخت مراکش برگزارشد.
ب) عوامل تشکیل کنفرانس اسلامی‎: در دهه ۱۹۶۰ مسلمانان شاهد رویدادهای تلخی بودند که می‎توانست باعث تفرقه وجدایی میان مسلمانان شود.‎یکی ازاین رویداد‎ها، درگیری چهارکشور مصر، سوریه، اردن ولبنان درجنگ شش روزه سال ۱۹۶۷بود که نتیجه آن، شکست اعراب وپیروزی اسرائیل گردید. حادثه دیگر، مسله آتش سوزی مسجد الاقصی در۱۸ اوت سال۱۹۶۹ بود.‎‎این حوادث باعث شد که کشورهای اسلامی‎بدنبال راهکارها، برای وحدت مسلمانان باشند.
۲) اختلاف ژئوپولتیک جهانی: علت اختلاف وقطعه قطعه شدن شدن جهان اسلام چیست؟ دراین مورد عوامل زیادی را مطرح کردند:
الف- شکاف میان شیعه وسنی که خود حاصل جدایی میان فرهنگ عرب وغیرعرب است.
ب‌- مداخله اقوام ترک آسیای مرکزی که به عبارتی، رهبری سیاسی نظامی‎را ازدست اعراب بیرون آوردند.
ج‌- توسعه جغرافیایی بعد ازقرون وسطی ازجنوب صحرا گر فته تا اندوزی وفلیپین.
د‌- مداخله استعماری اروپا، ابتدا مداخله انگلستان به هندوستان، فرانسویان وانگلیسی‎ها درفردای جنگ جهانی اول در خاورمیانه، برای نفوذ درمناطقی که تا آن زمان وابسته به امپراطوری عثمانی بود.
۳) جهان اسلام ازلحاظ منطقه‎‎ای
اسلام ازلحاظ منطقه‎‎ای جغرافیایی به پنج منطقه جفرافیایی تقسیم می‎شود که عبارتند از:
۱- خاورمیانه.
۲- منطقه غربی (آفریقا)
۳- منطقه شمالی (آسیای میانه)
۴- منطقه شرقی (آسیای جنوبی وجنوب شرقی) مانند پاکستان، بنگلادش، مالزی واندوزی.
۵- منطقه شمال غربی (اروپا)
این مناطق پنجگانه، بوسیله مرزهای طبیعی وسیاسی ازیکدیگر جدا شده وهریک دارای ویژگی‎های جغرافیای مربوط به خود می‎باشد.
قسمت زیادی از سرزمین‎های خاورمیانه، محدوده‎های کوچکی از شمال شرقی وشرق آفریقا در دوره خلفای راشدین وبخشی ازسر زمین‎های دور دست خاورمیانه، آفریقا وآسیای جنوبی و میانه در دوره امویان وعباسیان، بخشی عظیمی‎از شبه قاره هند توسط غزنویان، صفاریان وگورکانیان، جنوب شرقی آسیا بوسیله تجار مسلمان اهل شبه قاره هند وقسمت‎های از ازآفریقا واروپا توسط ترکان سلجوقی به کیش اسلام در آمدند.
۴) مرز وپیچیدگی آن
مرزهای جهانی اسلام کاملا پیچیده وگمراه کننده است وحدود‎یک سوم کشورهای واقع دربخش‎های مرکزی وغربی جهانی اسلام، مرزهای شان براثر توافق بین دولت‎ها به وجود آمده اند وهرلحظه امکان درگیری وجود دارد. امروزه چهار نوع اختلاف مرزی بین کشورها شناسایی شده که همه‎‎این‎ها را می‎توان درمرکز وغرب جهان اسلام مشاهده کرد:
۱- اختلافات مکانی:
علت‎‎این اختلاف، مشخص نکردن مکان دقیق مرز است واین اختلاف، اغلب به وسیله تغییر مجرای رودخانه‎ها، سکون‎های شیلی وجزایر به وجود می‎آیند مانند اختلاف میان‎‎ایران وعراق در مورد اروند رود (شط العرب) وهردو کشور ازاین جهت آسیب پذیرند.
۲- اختلاف ارضی:
هر چند هریک ازاین اختلافات، ویژگی خودشان را دارند. درغرب مانند اختلاف میان مراکش وموریتانی که مراکش مدعی مالکیت اراضی صحرای عربی است که پس از خروج اسپانیا درسال ۱۹۷۶ بین مراکش وموریتانی تقسیم شد ومردم صحرای هم ازاین تقسیم راضی نبودند.‎یا مانند اختلاف میان لیبی وچاد برسر اریکه (آئوزو) که دارای ذخایر آهن واورنیوم است.
دربخش مرکزی جهان اسلام، اختلاف میان عربستان سعودی، عمان وابوظبی برسر واحه‎های بوریمی، دربخش غربی نیز اختلاف بین مصر وسودان برسر وادی (حلفا) نمونه دیگری از اختلافات ارضی است
۳- اختلافات عملکردی:
‎‎این اختلافات ازطریق حرکت مردم وکالاها صورت می‎گیرد، ازجمله عبور‎های غیرقانونی از مرزها برای‎‎ایجاد اخلال وبی نظمی‎مانند مرز بین بخشهای ترک نشین ویونان نشین جزیره قبرس که بانظر ترکیه واشغال آن توسط ترکها صورت گرفت.
۴- اختلافات ناشی از منابع ممتد در دوسوی مرز: مانند اختلاف بین ترکیه، سوریه وعراق برسر بهره برداری ازآب رودخانه فرات که سرچشمه آن را ترکیه دراختیار دارد.
اما باتوجه به اهمیت مرکزجهان اسلام وتأثیرگذاری آن برسایر مناطق، به بررسی‎‎این منقطه می‎پردازیم.

آکر (۱۹۹۹)، بیان می کند که ارزش ویژه برند می تواند از طریق پردازش، تفسیر اطلاعات، اطمینان در تقسیم خرید و رضایت استفاده، ارزش زایی مشتریان را افزایش دهد (Baldanf et al.., 2003). از دیدگاه مصرف کننده، ارزش ویژه برند می تواند توانایی مصرف کننده در تفسیر و ذخیره حجم زیادی از اطلاعات درباره محصول را ارتقا دهد (Page and Lepkowskawite, 2002).
۲-۱-۹) عوامل موثر بر ارزش ویژه برند
به منظور به کارگیری مفهوم ارزش ویژه برند، درک منابع و بازده های آن، حایز اهمیت است. ارزش ویژه برند بدون بررسی دقیق منابع آن به صورت کامل نمی تواند درک شود. منابع آن عوامل کمک کننده و تاثیرگذاری در شکل گیری ارزش ویژه برند در ذهن مصرف کننده می باشد (Yasin et al., 2007). برای مدیر برند، شناخت منابع ارزش ویژه برند برای برندهای شرکت و رقبا، امری بسیار ضروری است تا ارزش ویژه برند را نسبت به برندهای رقیب، افزایش دهد (Myer, 2003). سیمون و سالیوان (۱۹۹۳)، به سهم تبلیغات، نیروی فروش و هزینه های تحقیقات بازاریابی، سن برند، شیوه ورود و پرتفولیوی محصول به عنوان منابع ارزش ویژه برند اشاره می کنند. دیگر فغالیت های بازاریابی مانند استفاده از روابط عمومی، شعارها و آهنگ های تبلیغاتی، نمادها و بسته بندی، وارانتی ها، تصویر شرکت کشور مبدأ، اثرات ترفیعی و استراتژی های نامگذاری برند به عنوان پیشینه های ارزش ویژه برند پیشنهاد شده است (Wulf et al.., 2005). یک نمونه ی بارز ابزارهای بازاریابی که به منظور خلق تصویر برند استفاده می شود، شامل انتخاب بودجه های بازاریابی، پیام ها و رسانه ها، بسته بندی و قیمت می باشد. از جمله عواملی که با ارزش ویژه برند ارتباط دارند، آمیخته ی بازاریابی، کشور مبدأ برند و بازاریابی خاکستری می باشد که چگونگی ارتباط آن رایه شده است.

۲-۱-۱۰) مدل های ارزش ویژه برند
مارتین و براون ارزش ویژه برند را در پنج بعد مفهومی کردند که شامل کیفیت درک شده، ارزش درک شده، تصویر، قابلیت اعتماد و تعلق می باشد. کلر در سال ۱۹۹۳، مدل اصلی ارزش ویژه مشتری محور CBBE را بیان کرد که شامل دو بعد کلی آگاهی برند و تصویر برند می باشد (Taylor, 2007). همچنین لاسر و همکاران برای مفهوم سازی ارزش ویژه برند، از پنج فاکتور شامل عملکرد، تصویر اجتماعی، ارزش، فابلیت اعتماد و تعلق استفاده کردند. در این مدل آنها عملکرد را جایگزین کیفیت درک شده و تصویر اجتماعی را جایگزین تصویر کردند (Wulf et al.., 2005).
آکر، دیدگاه CBBE را بر پنج بعد آگاهی برند، کیفیت درک شده برند، وفاداری برند، تداعی های برند و دارایی های متعلق به برند، متمرکز نمود. آکر و یوشیمستالر^[۲۴] (۱۹۹۳)، مدل آکر را خلاصه کردند.این مدل تنها چهار بهد آگاهی برند، کیفیت درک شده برند، وفاداری برند و تداعی برند را شامل می شود (همون تیلور). یو و دانتو، ده عامل در عملیاتی کردن ارزش ویژه برند پیشنهاد کردند که این ساختار بر سه بعد وفاداری برند، کیفیت درک شده و تداعی ها/آگاهی های برند، مبتنی است. کلر شش مدل CBBE را مطرح نمود که شامل: عملکرد برند، قضاوت برند، تصویر ذهنی برند، احساسات نسبت به برند، برجستگی برند و طنین برند می باشد(Taylor et al.., 2004).

• • مدل ارزش ویژه برند آکر

امروزه یکی از گسترده ترین مدلها، الگوی ارزش ویژه برند مبتنی بر نمصرف کننده ی آکر می باشد. کلر، ارزش ویژه برند را به عنوان تاثیر متفاوت ئانش برند بر واکنش مصرف کننده به بازاریابی برند، تعبیر می کند (Esch et al.., 2006). دانش برند می تواند به عنوان معنای مشخص برند که در ذهن مصرف کننده است، تعبیر گردد. منابع و سطوح متفاوتی از دانش مانند: آگاهی، ویژگی ها، منافع، تصاویر، افکار و احساسات، نگرش و تجربه های در ارتباط با برند به دست می آیدکه توسط مصرف کنندگان درک می شود (Ghodeswar, 2008). متغیرهای دانش برند، چگ/نگی ادراک مصرف کنندگان و ارزیابی برند ها را تعیین می کنند (Ech et al.., 2006).
فهم محتوا و دانش، عامل مهمی در ارزش برند می باشد زیرا این دانش در هنگام فکر کردن مصرف کننده به برند به ذهن می آید و از این رو بر پاسخ به فعالیت های بازاریابی آن برند، اثر خواهد گذاشت. برای درک بهتر دانش برند از مدل شبکه ی ارتباطی حافظه می توان استفاده نمود. در این مدل، حافظه معنایی یا دانش به صورت مجموعه ای از گره ها و خطوط ارتباطی انگاره می شود. گره ها نشان دهنده ی اطلاعات ذخیره شده هستند که به وسیله ی ارتباطات به هم مربوط می شوند. هنگامی که اطلاعات بیرونی در حال کدگذاری شدن است یا اطلاعات درونی از حافظه بازیابی می شود؛یک گره^[۲۵] فعال شده و سایر گره ها را فعال می کند و در آن صورت اطلاعاتی که محتوای آن گره است، بازیابی شده و به خاطر آورده می شود. بنابراین قدرت ارتباطی میان گره فعال شده و همه گره های مربوط به آن، میزان و کیفیت اطلاعات خاصی که از حافظه بازیافت می شود را تعیین می کند (بحرینی زاده، ۱۳۸۷).
ارزش ویژه برند مبتنی بر مصرف کننده، زمانی رخ می دهد که مصرف کننده با برند آشنا و نسبت به آن آگاه است و تدایی های مثبت مربوط به برند را در حافظه اش نگاه می دارد. به بیان دیگر، دو نوع دانش برند مشخص وجود دارد: آگاهی و تصویر برند. آگاهی برند به فدرت تاثیرگذاری برند در حافظه اشاره دارد، مثل اینکه چقدر برای مصرف کننده، به یاد آوردن برند راحت است. یادآوری برند، متفاوت ترین شیوه برای اندازه گیری آگاهی برند است (Esch et al.., 2006). از نظر کلر، ارزش ویژه برند زمانی رخ می دهد که مصرف کننده، سطح بالایی از آگاهی و آشنایی با برند را داشته باشد (Rios and Riquelme, 2008). تصویر برند به تداعی های برند قوی، مطلوب و منحصر به فرد در حافظه بر می گردد که موجب کیفیت درک شده، نگرش مثبت و یک تاثیر مثبت کلی می شود (Ech et al.., 2006). کلر، تصویر برند را به عنوان مجموعه ای از ادراکات تعریف می کند که با تداعیی های متفاوت نشان داده شده و در حافظه ی مشتری حفظ می شوند. از آنجایی که تصویر برند، پایه و اساس تمایزگذاری محصول، تعمیم نام برند، فراهم آوردن دلیلی برای خرید و خلق احساسات مثبت درباره برند، می باشد. به فرایند تصمیم خرید مصرف کننده کمک می کند (Villarejo-Ramos, 2005). یک تصویر برند مثبت، برای تعریف بازار هدف، تعیین موقعیت محصول و اندازه گیری پاسخ بازار، حیاتی می باشد.
آگاهی برند
دانش برند
یادآوری برند
تشخیص برند
منافع
ویژگی ها
نگرش ها
انواع تداعی ها
مطلوبیت تداعی ها
قدرت تداعی ها
منحصر بفرد بودن تداعی ها
تصویر برند
مرتبط با محصول
غیرمرتبط با محصول
تصویر ذهنی مصرف کننده
تصویر ذهنی کاربر
بسته بندی
قیمت
شکل ۲-۳-۱) مدل دانش برند کلر
منبع: Slattery and Shaw, 2003
طبق نظر کلر، آگاهی برند یک شرط اساسی برای به وجود آمدن یک تصویر برند می باشد. هنگامی که یک برند به خوبی در حافظه استقرار یابد، ارتباط دادن تداعی ها به برند و مستقر کردن آنها در حافظه، آسان تر است. همانطوری که شویلینگ و کاپفرر نشان دادند، آگاهی برند در واقع به میزان قابل توجهی با بسیاری از ابعاد ارزشمند تصویر مرتبط است (Ech et al.., 2006).
مدل کلر از ابعاد شناختی و عاطفی تشکیل شده است. کلر بر اهمیت دانش برند (ترکیب آگاهی و تداعی برند) به منظور خلق برند قوی، تاکید می ورزد.همچنین مصرف کنندگان، تداعی هایی با برند را گسترش می دهند و این تداعی ها به مجموعه گسترده ای از معنی برای برندها، منتهی می گردد. این ویژگی ها ممکن است مرتبط یا غیرمرتبط با محصول (مانند: قیمی، بسته بندی و تصویر ذهنی) باشند. طبق چارچوب سنتی برند، معنی برند کلیدی برای خلق ارزش ویژه برند می باشد (Slattery and Shaw, 2003). انواع تداعی های برند، ویژگی ها، منافع و نگرش ها می باشد. کلر بین ویژگی ها، منافع و نگرش ها، تفاوت قایل می شود و به طور کلی بر این با ور است که:

1. 1. ویژگی ها، مشخصه های مرتبط یا غیرمرتبط با محصول هستنذ که در زملن خرید یا استفاده، مورد توجه قرار می گیرند.

1. 1. منافع، ارزش های کارکردی، عاطفی و تجربی هستند که مشتریان به ویژگی های محصول یا خدمت نسبت می دهند.

1. 1. نگرش ها که ارزیابی های کلی برند هستند، مبتنی بر ویژگی ها و منافع برند می باشند (Bauer et al.., 2004).

• • مدل ارزش ویژه برند آکر

آکر، ارزش ئویژه مشتری محور را به عنوان ارزشی تعریف می کند که مشتریان با برند، تداعی می مکنند که در ابعاد آگاهی برند، تداعی برند، کیفیت درک شده برند وفاداری برند منعکس می شود (Pappu et al.., 2006). آکر، یکی از نویسندگانی است که تلاش نمود تا ابعاد ادراکی و رفتاری را با هم تلفیق نماید.روش ارزیابی ارزش ویژه برند که به مصرف کننده مربوط می باشدرا می توان به دو گروه تقسیم نمود که شامل آنهایی که ادراکات مصرف کننده را در بر می گیرد از قبیل آگاهی برند، تداعی های برند، کیفیت ادراک شده و آنهایی که رفتار مصرف کننده را شامل می شود مانند: وفاداری برند (Bamert et al.., 2005).
ابعاد ارزش ویژه برند
ارزش برای شرکت
ارزش برای مصرف کننده
ارزش ویژه برند
شکل ۲-۳-۲) مدل ارزش ویژه برند آکر

فصل اول به کلیات تحقیق، شامل مقدمه، بیان مسئله، بیان ضرورت و اهمیت موضوع، اهداف تحقیق، سئوالات تحقیق، فرضیه‌های تحقیق، قلمرو تحقیق، تعریف متغیرهای تحقیق، محدودیت‌های تحقیق اختصاص داده شده است.
در فصل دوم ضمن مرور مبانی نظری موضوع تحقیق و چارچوب لازم جهت حمایت از فرضیه‌های تحقیق ارائه می‌شود.
فصل سوم به روش شناسی تحقیق می‌پردازد که شامل جامعه‌ی آماری، روش و ابزار گردآوری داده‌ها و روش‌های آماری قابل استفاده در تحقیق می‌باشد.
فصل چهارم به تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌ آوری شده می‌پردازد.
نهایتاً در فصل پنجم نتایج و پیشنهادهایی در زمینه‌ی موضوع مورد بررسی ارائه می‌گردد.

فصل دوم ادبیات و پیشینه پژوهش

مقدمه

سیاست تقسیم سود، از خط مشی های با اهمیت و از جمله مهمترین تصمیمات مالی شرکتها تلقی می شود که با توجه به نظریه های مربوط تدوین شده و عوامل موثر بر آن شناسایی می شود. زمانی که این مفهوم نظری بروز پیدا می کند برخی مسائل پیچیده را به دنبال خود خواهد داشت. از آنجمله می توان به مخارج سرمایه‌ای، هزینه نمایندگی و کارایی اشاره نمود. در این تحقیق ما به دنبال بررسی رابطه میان استراتژی تقسیم سود و کارایی شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران خواهیم پرداخت. همانطور که در پیشینه تحقیق خواهید دید این دو مقوله با عناوین و تحت شرایط مختلف بارها مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند اما در این تحقیق ما به دنبال بررسی این دو متغیر در شرایطی می باشیم که کارایی شرکت در این پژوهش با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده‌ها محاسبه شده است…( طاهری،۱۳۷۸، ص ۵۸-۵۹٫).

بخش اول) استراتژی تقسیم سود

سیاست تقسیم و استراتژی های طراحی آن از جمله وظایف مدیریت مالی است که تاثیر قابل ملاحظه ای بر ساختار سرمایه شرکت و قیمت گذاری سهام آن دارد. تبیین نظری مبانی مرتبط با بحث، از موضوعات مورد نظر این مجموعه است که در تحقق اهداف استراتژیک مالی شرکت سودمند است .
سود از جمله مفاهیم با اهمیت حسابداری و مالی است که موجب با اهمیت شدن سیاست تقسیم سود در مدیریت مالی می گردد. تقسیم سود، از جمله استراتژی های کوتاه آن عملکرد شرکت ارزیابی می­ شود.
سیاست تقسیم سود، خط مشی است که بر پایه آن میزان سود تقسیمی، میزان انباشته و پاداش هیات مدیره، زمان پرداخت، نحوه تامین مالی و دیگر موضعات مرتبط با آن مدون و مکتوب و به مجمع عمومی سهامداران ارائه می شود. …( طاهری،۱۳۷۸، ص ۵۸-۵۹٫).

سود

سود یکی از مفاهیم حسابداری و مالی است. تحلیل گران مالی اندازه گیری و انتشار اطلاعات مربوط به سود را مفید می دانند . برای مثال بیانیه شماره ۱ مفاهیم حسابداری مالی FASB اظهار می دارد :

مرکز اصلی توجه، گزارشگری مالی بخش مربوطه است که با اندازه گیری سود و اجزاء وابسته آن فراهم شده باشد و عملکرد واحد تجاری را نشان می دهد . (میرجلیلی و دیگران،۹۸،۱۳۸۹).
اهداف گزارشگری سود خالص عبارت است از :
از سود به عنوان معیار کار آیی مدیریت استفاده می شود .
استفاده از ارقام تاریخی سود برای کمک به پیش بینی وضع آتی شرکت یا توزیع سود سهام در آینده
استفاده از سود برای اندازه گیری موفقیت در عملکرد مدیریت
برنامه ریزی مدیریت در مورد آینده بر اساس سود
استفاده سرمایه گذاران از سود هر سهم برای تصمیمی گیری در مورد خرید سهام شرکت (میرجلیلی و دیگران،۹۸،۱۳۸۹).

سود سهام^[۶]

در آمد خالص شرکت سهامی که بین سهامداران به نسبت سهام تقسیم می شود ، مبلغی است که از محل منافع یک شرکت به سهامداران آن داده می شود .
مبغ سودی که برای توزیع بین سهامداران بر حسب مقدار سهم به وسیله هیئت مدیره مشخص می شود . این مبلغ با توجه به حقوق گروه های مختلف سهامداران بین آنها توزیع می گردد . ذکر این نکته لازمست که استراتژی تقسیم سود معمولا به توزیع سود نقدی مرتبط می شود. اگر سود از منابع دیگر غیر از سود جاری باشد به آن Distribution اطلاق می گردد .
سرمایه گذاران در ارتباط با سود سهام به دو گروه تقسیم می شوند. گروهی علاقمند به دریافت سود نقدی هستند و گروهی دیگر متمایل به منافع سرمایه ای بلند مدت می باشند. اتخاذ تصمیم در مورد سود سهام به این دلیل قابل توجه است که ثروت سهامداران یک شرکت سهامی ، شامل ارزش بازار سهام به اضافه سود سهام است. (میرجلیلی و دیگران،۹۸،۱۳۸۹).

مدل ارزیابی گوردون

گوردون مدلی با بهره گرفتن از سود سهام پرداختی برای ارزیابی سهام به وجود آورد. وی در این مدل ارزش سهام (V0) را برابر با ارزش فعلی جریان نامحدود ( ) سود سهام ( d) که به سهامدار پرداخت می گردد، می داند :
فرمول شماره ۲-۱:مدل ارزیابی گوردون
در معادله بالا K عبارتست از نرخ تنزیل متناسب با ریسک شرکت. در این مدل فرض می شود که عایدات نگهداری شده ، سود سهام آتی شرکت را افزایش می دهد. بنابراین مدل گوردون از عایدات نگهداری شده چشم پوشی نکرده بلکه آن را به صورت غیر مستقیم وارد مدل خود می نماید .
گوردون برای نشان دادن اینکه این مدل، سود نگهداری شده و عایدات سرمایه را نیز در بر می گیرد، چنین استدلال می نماید که اگر سرمایه گذاری بعد از سه دوره زمانی سهم خود را بفروشد، ارزش فعلی سهم مزبور به صورت زیر محاسبه خواهد شد .
(۲-۲)
فرمول شماره ۲-۲:مدل ارزیابی گوردون
V3 ارزش سهم را هنگامی که در دوره زمانی t=3 بفروش می رسد. بر اساس معادله (۲-۱) V3 عبارتست از ارزش فعلی تمام سودهای سهم از دوره t=4 تا بی نهایت که مطلب به صورت نمادی عبارت خواهد بود از :
(۲-۳)
برای نشان دادن اینکه مدل تقسیم شامل وضعیت هایی نیز می گردد که در آن سهام قبل از دوره بی نهایت فروخته شود معادله (۲-۳) را در معادله (۲-۲) جایگزین نموده تا معادله (۲-۴) به دست آید:
(۲-۴)
و چون
معادله بالا می تواند به صورت زیر نوشته شود :
(۲-۵)
در مقایسه معادله های (۲-۱) و (۲-۵) می بینیم که دو معادله یکسان هستند. همانطور که در معادله (۲-۵) مشاهده می کنید V2 و V3 را نیز در بر می گیرد که نشانگر ارزش سهم در آینده و به عبارت دیگر عایدات سرمایه است و V3 خود ناشی از عایدات نگهداری شده می باشد .
روابط در مدل تقسیم سود گوردون
با نشان دادن عایدات سود سهام پرداختی و سود نگهداری شده و نرخ رشد، مدل گوردون این متغیرها را صریحا به کار می برد ، سود سهام به عایدات به واسطه این تعریف که سود سهام پرداختی عبارت از نرخ پرداخت سود ضربدر عایدات می باشد ، به صورت زیر محاسبه می شود :
سهام پرداختی در دوره
سود نگهداری شده F=
پراخت در دوره

تعاریف متعددی از وفاداری مشتری ارائه شده است. کلاً وفاداری مشتری عبارتست از واکنشی که مشتری ممکن است در مقابل برند، خدمات، فروشگاه­ها و طبقه محصول و یا فعالیت­ها نشان بدهند(Gomez et al,2012). اما ژاکوبی و کاینر^[۲] وفاداری را پاسخ رفتاری (خرید) تعریف می­ کند که در هر زمانی بوسیله واحد تصمیم ­گیری و با درنظر گرفتن مجموعه ­ای از برندهای متفاوت انجام می­ شود که یک فرایند روان­شناسانه (تصمیم ­گیری و ارزیابی) است(McMullan-Gilmore,2013) اما شاید بتوان گفت که مشهورترین و کامل­ترین تعریف برای وفاداری، توسط الیور^[۳] ارائه شده است که وی وفاداری را داشتن یک تعهد عمیق برای خرید مجدد یک محصول و یا خدمت ترجیح داده شده تعریف می­ کند(Heskett,2011) که این عمل خرید به طور مستمر و سازگار در آینده انجام شده و باعث تکرار خرید از یک برند معین و یا مجموعه ­ای از برندهای معین می­ شود و این در حالی است که تأثیرات موقعیتی و تلاش­ های انجام شده برای جایگزینی و یا تغییر رفتاری وی در محیط بیرون وجود دارد(McMullan-Gilmore,2013) البته تعاریف دیگری نیز وجود دارد که وفاداری را با توجه به الگوهای خرید در گذشته تعریف می­ کند. به هر حال مباحثات بسیاری در مورد این­که وفاداری چه چیزی است وجود دارد. ماجومدار^[۴] بیان می­ کند که وفاداری مصرف کننده یک مفهوم پیچیده و چند بعدی است و پیچیدگی وفاداری از آنجا معلوم می­ شود که هنوز یک تعریف مشخص و واحدی از وفاداری انجام نشده است(Gee et al,2012).

توجه به موضوع وفاداری مشتریان در مبحث بازاریابی، به تلاش­ های کوپلند^[۵] در سال ۱۹۲۳ و چرچیل^[۶] در سال ۱۹۴۲ بر می­گردد. از آن زمان بود که مفهوم وفاداری به عنوان یک موضوع علمی در ادبیات بازاریابی مطرح گردید و تعدادی مطالعات تجربی با هدف توضیح و تشریح این مفهوم طراحی و اجرا شد. سپس توسط افرادی چون دای^[۷]۱۹۶۹، جاکوبی و چستنات^[۸] ۱۹۷۸ بسط یافت. جاکوبی و چستنات در خصوص مفهوم وفاداری تحقیق جمعی انجام دادند که طی آن بیش از ۳۰۰ مقاله پیرامون بحث وفاداری مشتریان را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. در طی تلاش­ های آن­ها که به منظور سیستماتیک نمودن این تعداد مقاله در خصوص وفاداری انجام گردید، بیش از ۵۰ روش متنوع را در درک وفاداری شناسایی نمودند و به دنبال آن افراد دیگری چون زپیل ^[۹] و گلیمور^[۱۰] در سال ۱۹۸۷، دیک و باسو ^[۱۱] و الیور ۱۹۹۹ به گسترش موضوع وفاداری پرداختند(جوان­مرد- سلطان­زاده؛۱۳۹۲)
البته برنامه ­های وفاداری نمودن مشتریان، اولین بار در صنعت هواپیمایی ایالات متحده شروع شده است. کنگره آمریکا مجوز فعالیت سازمان هواپیمایی را در سال ۱۹۷۸ صادر نمود و در مورد کنترل مرکزی خدمات گسترده هوایی تأکید کرد و در این زمان بود که بازاریابی شروع شد، در مناطقی که بازارها متمرکز و رقابت شدیدتر بود؛ در این زمان برنامه ­های بازاریابی متمرکز بر حفظ و نگهداری مشتریان بود، از طریق افزایش و ایجاد خدمات جانبی؛ و تحقیقات در خدمات به جذب و حفظ مشتریان می­پرداختند(هوسویان- گیلانی­نیا؛۱۳۹۰).
بارروسو کاسترو و مارتین آماریو ^[۱۲] (۱۹۹۹)، معتقدند مشتریان وفادار نه تنها ارزش تجارت را بالا می­برند بلکه به تجارت امکان می­ دهند تا بتواند هزینه­ های خود را نسبت به جذب مشتریان جدید پایین نگه دارند. به طور کلی وفاداری همواره به صورت یک فرکانس فروش یا حجم نسبی از خرید از همان شعبه تعریف شده است. الیور(۱۹۹۹)، بیان می­ کند خیلی از تعاریف موجود در ادبیات، از این مشکل متضَرر شده ­اند که در آن­ها گزارش می­ شود، مصرف کننده چه می­ کند و هیچ­کدام از آن­ها به فلسفه و معنای وفاداری توجهی ندارد(Dick-Kunal,2011). طبق نظریه یاکوب و کامیز ^[۱۳] (۱۹۷۳)، وفاداری بر مبنای واکنش رفتاری به ­وجود می ­آید (تصادفی نیست)، و به مرور زمان توسط واحدهای تصمیم ­گیری چه به عنوان بخشی از یک فرد، خانواده یا سازمان به کار گرفته می­ شود(حسینی- احمدی­نژاد؛۱۳۹۲).
تعاریف متفاوتی از وفاداری شده است که در ادامه به بررسی آن­ها پرداخته می­ شود. لارسون و سولانا^[۱۴] معتقدند: ” وفاداری ایجاد تعهد در مشتری برای انجام معامله با سازمان خاص و خرید کالاها و خدمات به طور مکرر است” . آسائل^[۱۵](۱۹۹۲)، وفاداری را به عنوان یک رفتار در مورد نشان تجاری تعریف می­ کند. بنابراین این امر منجر به خرید مداوم آن مارک تجاری می­گردد(Wang,2011).
شوماخر و لویس^[۱۶](۱۹۹۹) بیان می­ کنند: “وفاداری زمانی اتفاق می­افتد که مشتریان احساس کنند سازمان مورد نظر به بهترین وجه ممکن می ­تواند نیازهای مربوطه آن­ها را برطرف کند، به طوری که رقبای سازمان از مجموعه ملاحظات مشتریان خارج شده و به خرید از سازمان به صورت انحصاری اقدام نمایند(Taylor et al,2010). تعریف دیگری از وفاداری نیز ارائه شده است که در برگیرنده مفهوم تعهد از سوی مشتری است: وفاداری تعهدی عمیق به خرید دوباره یک محصول یا خدمت برتری داده شده در آینده است که به معنای خرید دوباره از یک برند، علیرغم وجود تأثیرات محیطی و اقدامات بازاریابی رقبا برای تغییر رفتار است(حدادیان و همکاران؛۱۳۹۰).
۲-۱-۳)مزایای حاصل از وفاداری مشتریان
مشتریان وفادار اثرات مثبت و منافع زیادی برای سازمان­ها به دنبال دارند که مهم­ترین آن­ها عبارتند از (مخدومی جوان- کفاشی؛۱۳۹۱):
کاهش هزینه­ های جذب مشتریان جدید
کاهش حساسیت مشتریان نسبت به تغییرات قیمت­ها
منافع حاصل از ارزش طول عمر مشتری
عملکرد مثبت از طریق افزایش قدرت پیش ­بینی
افزایش موانع ورود رقبای جدید
توصیه کردن سازمان به دیگران
البته مشتریان وفادار ممکن است وفاداری­هایشان را به روش­های دیگری نیز نشان دهند، آن­ها ممکن است که ماندن با یک تولید کننده را انتخاب کنند، اعم از اینکه استمرار به عنوان یک رابطه تعریف شده باشد و یا اینکه آن­ها ممکن است تعداد و یا میزان خریدهای خود را افزایش دهند(Gee et al,2012).
۲-۱-۴)برنامه ­های وفاداری
برنامه ­های وفاداری اخیراً توجهات زیادی را به خود جلب کرده است و بیش­تر تحقیقات به سمت بررسی اینکه چگونه این برنامه­ ها در عملکرد مالی و بازار شرکت تأثیر می­گذارند، هدایت شده است و به دنبال این هستند که مشخص کنند این برنامه­ ها چه مقدار بر تحریک مشتریان تأثیر می­گذارند. برنامه ­های وفاداری، برنامه­هایی هستند که شامل یک استراتژی بازاریابی و برمبنای پیشنهاد یک محرک با هدف حفظ مشتریان برای شرکت می­باشند که موجب افزایش سوددهی شرکت می­شوند. مهم­ترین نتایج به­دست آمده از برنامه­ی وفاداری عبارتند از( Allaway,2013):
حفظ سطح فروش، سود و حاشیه فروش
افزایش وفاداری و ارزش بالقوه مشتریان
تحریک شدن برای خرید محصول دیگر از شرکت
البته باید توجه داشت که این نتایج بدست آمده به بازار هدف خاصی اشاره می­ کند. هدف اصلی از برنامه ­های وفاداری مشتری خلق یک موقعیت برد-برد برای مشتریان شرکت است. در برنامه ­های وفاداری، مشتری مزایای پولی و غیر پولی دریافت می­ کند که این به علت وفادار بودنشان می­باشد. نتایج برخی از تحقیقات نشان می­دهد افرادی که در برنامه ­های وفاداری مشارکت دارند نسبت به آن­هایی که در این برنامه­ ها مشارکت ندارند وفاداری بیش­تری دارند. با این حال بیش­تر مشتریان رفتار خرید خود را پس از سهیم شدن در یک برنامه وفاداری تغییر نمی­دهند( Allaway,2013). البته تحقیقات نشان می­ دهند که روش خاص و مشخصی برای افزایش وفاداری مشتریان وجود ندارد. یعنی مشتریان از همدیگر متفاوت بوده و برای وفادار ساختن آن­ها باید از عوامل مختلفی که بر وفاداری تأثیر دارند استفاده کرد و تأثیر این عوامل وابسته به سطح وفاداری مشتریان متفاوت است(Wang,2011).
۲-۱-۵)توسعه و تکامل وفاداری مشتریان
توسعه وفاداری مشتریان یک هدف استراتژیک برای بیش­تر شرکت­ها و سازمان­ها است و امروزه تلاش اصلی بسیاری از شرکت­ها برای نگه داشتن مشتریان و به­دست اوردن سهم هرچه بیشتر از هر مشتری است. زیرا شرکت­ها به درستی دریافته­اند که هزینه به دست آوردن یک مشتری جدید بسیار بیش­تر از هزینه حفظ مشتری کنونی است. شرکت­ها برای حفظ مشتریان خود از روش­های مختلفی استفاده می­ کنند که عبارتند از (حاجی کریمی؛۱۳۹۳):
طراحی ارتباط با مشتری
مدیریت ارتباط با مشتری
بهینه­سازی ارتباط با مشتری
بازاریابی نفر به نفر
بازاریابی نگهداری
در همه این­ها هدف اصلی ساختن وفاداری مشتری است. در واقع این به ­وجود آوردن احساس یک مشتری درباره برند خاص یا یک محصول است که موجب نتایج مثبتی برای شرکت و سازمان و موجب افزایش سهم از هر مشتری و افزایش حفظ مشتری می­شوند. پروفسور بوت^[۱۷] معتقد است که وفاداری مشتری در فرایندی چهار مرحله­ ای به وقوع می­پیوندد. مرحله­ آغازین با “بی تفاوتی” شروع شده و وقتی در موقعیت بازار می­گیرد به خوبی آمده و ” بیدار” می­ شود و مجبور می­ شود برای حفظ حیات و موجودیت خود به ابزار مدرن مجهز شود و به مرحله “پیشرفته­تر” ارتقاء یابد و آنگاه با برداشتن گام­هایی اساسی و برخوردهای حساب شده بتواند در سطح جهانی خود را مطرح کند. در جدول زیر با توجه به ده ویژگی موثر در رشد و توسعه­، مراحل تکامل را مورد بازنگری قرار داده­ایم(محمدی؛۱۳۹۲: ۳۹).
جدول۲-۱: مراحل تکامل وفاداری مشتریان(محمدی؛۱۳۹۲: ۴۱)